Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Dinozor Atalarını Yok Eden Kitlesel Yok Oluşu Atlatmayı Başaran Kuşlar, İklim Değişikliğine Uyum Sağlayabilecek mi?

Dinozor Atalarını Yok Eden Kitlesel Yok Oluşu Atlatmayı Başaran Kuşlar, İklim Değişikliğine Uyum Sağlayabilecek mi? Wikipedia
Büyük baştankara, Parus major
3 dakika
1,679
Özet
Tüm Reklamları Kapat

Hayvanlar iklim değişikliğine adapte olabilmek için morfolojik, fizyolojik, davranışsal ve fenolojik* özellikler geliştiriyor. Nature Communications'da yayınlanan ve 71 tür üzerinde yapılan araştırma, küresel ısınmanın morfolojik özelliklerden çok fenolojik özellikleri geliştirdiğini gösterdi. Çalışmanın odağı, fenolojik özelliklerin incelenmesinin kolaylığı bakımından kuşlardı. (*Fenoloji: Doğal olayların tekrar etme zamanlarını inceleyen bilim dalı.)

Fenolojik özellikler, üreme, göç gibi olayların zamanlamasını ifade eder. Sıcaklığın artması, Kuzey Yarım Küredeki türlerde fenolojik olayların zamanlamasını erkene çekiyordu. PRC (İklime Fenolojik Tepki) veri tabanları, Kuzey Yarım Küredeki kuşlar üzerinde oluşturulduğundan, bunun her zaman böyle olduğu, örneğin üreme döneminin iklim değişikliğine tepki olarak normal vaktinden önce gerçekleştiği tahmin edildi. İklime tepki odaklı fenolojik değişiklikler doğrusal seçilim ile aynı yönde ilerliyorsa, özellik bireyin adapte olmasını sağlar. Örneğin, sıcaklık artışı üreme zamanını erkene çektiğinde bireysel başarı artar. Ancak özellik seçilimin tersi yönde değişirse (erken üreme yararlı olmasına rağmen geç üreme olursa) uyumsuz olarak tanımlanır. (Buna Kolombiya yer sincaplarının kış uykusunu geç gerçekleştirmeleri örnek olarak verilebilir. Bu durum bireysel başarılarını (fitness) azaltır.) Ancak yine de gecikmelerin diğer enlemlerde uyumsuz sonuçlara yol açıp açmayacağı henüz bilinmiyor.

Tüm Reklamları Kapat

Bir fenolojik değişiklik, üç şart sağlanırsa adapte edici nitelikte olabilir:

  1. İklim faktörleri zaman içerisinde gözlenebilir değişime uğrarsa,
  2. İklim faktörü türün fenotipik özelliklerini etkilerse,
  3. Özellik değişikliği bireysel uyum başarısında (İng: "fitness") avantaj sağlarsa.

İki veri tabanı kullanıldı: İklime verilen fenolojik tepkiler (PRC) ve seçilim ile gerçekleşen fenotipik tepkiler (PRCS). PRC veri tabanında 4845, PRCS'de 71 çalışma kullanıldı. PRCS kuş odaklıydı, bunun nedeni kuşların morfolojik ve fenolojik özellikleriyle ilgili birçok araştırmadan veri birikmiş olmasıydı. Örneğin Oxford Üniversitesi 1947 yılından beri yürüttüğü Wytham Woods Tit Projesi ile mavi baştankara ve büyük baştankara kuşlarının popülasyonlarındaki değişimleri mikroçipler, yuva kutuları ve yemleme istasyonları kullanarak gözlemliyordu. Bu proje ile kuşların üreme zamanı, yumurta sayıları ve son zamanlarda etkisini gösteren iklim değişikliğine karşı vücutlarının boyut ve ağırlık açısından gösterdiği değişiklikler takip edilebilmişti.

Tüm Reklamları Kapat

PRC veri tabanı, PRCS verilerinin yukarıda verdiğimiz ilk iki şart açısından ne kadar kullanılabilir olduğunu görmek için kullanıldı. Ancak adaptasyon sağlayan değişikliklerin popülasyonların kalıcılığını sağlayacak kadar hızla gerçekleşebildiğine dair bir kanıt bulunamadı. Mükemmel bir fenolojik tepkinin sağlayacağı adaptasyonlar (PRC) seçilimin olmaması anlamına gelirdi. (Ancak adaptasyonlarının mükemmel olmadığı da görülmüştü.) Buna rağmen popülasyonlar sıcaklık artışıyla adaptasyonlarını artırmaya çalışmıyorlardı (aynı zamanda uyumsuzlaşmıyorlardı da).

Sıcaklığa tepki olarak özellik değişimleri. PRCS veri tabanında morfolojik özelliklerin değişimi gri, fenolojik özelliklerin değişimi siyah ile gösterilmiş. Bu özellik kategorilerine ve özelliklerin isimlerine göre sınıflandırma yapılmış. PRCS'de siyah ve PRC'de koyu mavi olarak gösterilen fenolojik özelliklerin sıcaklık ile negatif bir ilişkisi söz konusu. Morfolojik özelliklerin sıcaklıkla bağlantısı taksonlar arasında farklılık gösteriyor, sadece memelilerde kesin olarak bir bağlantı görülmüyor.
Sıcaklığa tepki olarak özellik değişimleri. PRCS veri tabanında morfolojik özelliklerin değişimi gri, fenolojik özelliklerin değişimi siyah ile gösterilmiş. Bu özellik kategorilerine ve özelliklerin isimlerine göre sınıflandırma yapılmış. PRCS'de siyah ve PRC'de koyu mavi olarak gösterilen fenolojik özelliklerin sıcaklık ile negatif bir ilişkisi söz konusu. Morfolojik özelliklerin sıcaklıkla bağlantısı taksonlar arasında farklılık gösteriyor, sadece memelilerde kesin olarak bir bağlantı görülmüyor.
Nature

Çalışma, kuşların uyum sağlamak için gösterdiği çabaların onları iklim değişikliğine karşı uzun vadede güvende tutmak için yeteri kadar hızlı olmadığını gösterdi. Kuşların geliştirdiği adaptasyonların iklim değişikliği için uzun vadede yeterli olmaması, aslında insanın iklim değişikliğine katkısının ve onu hızlandırışının bir kanıtı.

Mavi baştankara, Cyanistes caeruleus, Lancashire, UK.
Mavi baştankara, Cyanistes caeruleus, Lancashire, UK.
Wikipedia

Yine de, iklim değişikliğini bir kenara bıraksak bile, insanlar halihazırda birçok kuş habitatını yok ediyor veya parçalıyor. Kuşlar iklim değişikliğine yeteri kadar hızlı bir şekilde cevap verseler bile, kuşların habitatları bir gün insan eliyle tamamen yok edildiği zaman başarılarının bir anlamı kalmayacak.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
13
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Üzücü! 7
  • Tebrikler! 7
  • Merak Uyandırıcı! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Umut Verici! 1
  • Muhteşem! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 24/09/2023 13:04:45 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8569

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Karanlık
Lgbt
Gerçek
Entropi
Atom
Adaptasyon
Bakteriler
Kafatası
Rna
Yeni Koronavirüs
Kan
Eşcinsellik
Eşey
Kas
Kalori
Hafıza
Doktor
Duygu
Ağız
Hominidae
Bilim İnsanları
Uluslararası Uzay İstasyonu
Yiyecek
Gezegen
Stres
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Dünyada Yaşam Var mı?
Dünyada Yaşam Var mı?
Gözler Neden Hep Islak? Gözyaşları, Ağlamak Dışında Ne İşe Yarıyor?
Gözler Neden Hep Islak? Gözyaşları, Ağlamak Dışında Ne İşe Yarıyor?
İyot, İnsanları Radyasyondan Nasıl Koruyor?
İyot, İnsanları Radyasyondan Nasıl Koruyor?
Aynalar, Kuantum Evrene Açılan Bir Portal mı?
Aynalar, Kuantum Evrene Açılan Bir Portal mı?
"Marslı" Filmindeki Gerçek Gözyaşları!
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
F. Delibalta, et al. Dinozor Atalarını Yok Eden Kitlesel Yok Oluşu Atlatmayı Başaran Kuşlar, İklim Değişikliğine Uyum Sağlayabilecek mi?. (19 Mayıs 2020). Alındığı Tarih: 24 Eylül 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8569
Delibalta, F., Özdil, A. Ş. (2020, May 19). Dinozor Atalarını Yok Eden Kitlesel Yok Oluşu Atlatmayı Başaran Kuşlar, İklim Değişikliğine Uyum Sağlayabilecek mi?. Evrim Ağacı. Retrieved September 24, 2023. from https://evrimagaci.org/s/8569
F. Delibalta, et al. “Dinozor Atalarını Yok Eden Kitlesel Yok Oluşu Atlatmayı Başaran Kuşlar, İklim Değişikliğine Uyum Sağlayabilecek mi?.” Edited by Ayşegül Şenyiğit Özdil. Evrim Ağacı, 19 May. 2020, https://evrimagaci.org/s/8569.
Delibalta, Feyza. Özdil, Ayşegül Şenyiğit. “Dinozor Atalarını Yok Eden Kitlesel Yok Oluşu Atlatmayı Başaran Kuşlar, İklim Değişikliğine Uyum Sağlayabilecek mi?.” Edited by Ayşegül Şenyiğit Özdil. Evrim Ağacı, May 19, 2020. https://evrimagaci.org/s/8569.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close