Zamanın İkiye Bölündüğü Yer: Diomede Adaları

ABD-Rusya sınırında sadece ABD ile Rusya’yı değil, neredeyse zamanı da bölen iki küçük ada: Diomede Adaları.

Big Diomede ve Little Diomede adaları Bering Boğazı’nda bulunmaktadır. Uluslararası Tarih Değiştirme Çizgisi, bu iki ada arasından geçerek onları farklı takvim günlerine yerleştirir. Çizginin batısında kalan Big Diomede GMT +12 zaman dilimindeyken, sadece 3.8 kilometre doğusunda bulunan Little Diomede ise GMT -9 zaman dilimindedir. Aralarındaki bu 21 saat fark sebebiyle Big Diomede’ye “Tomorrow Island”, Little Diomede’ye ise “Yesterday Island” lakapları kullanılır. Tüm bu özellikler, Diomede Adaları’na hem en kısa mesafeyle iki ülkeyi ayıran hem de günler arasında en büyük zaman farkına sahip adalar olma unvanını kazandırır. Adaların, Alaska’nın ABD’ye satıldığı 1867 Anlaşması ardından Big Diomede Rusya’ya ait kalmış, Little Diomede ise ABD’nin kontrolüne geçmiştir.

Big Diomede’de sivil yerleşim yoktur. Sadece askeri gözetim istasyonu ve bir meteoroloji tesisi bulunmaktadır. Sovyetler, yerli halk olan İnyupikler’i o dönem tahliye etmişlerdir. Little Diomede’de ise yaklaşık 80 kişi yaşamaktadır. Burada yaşayan insanların çoğu Alaska yerlisidir. Diomede Köyü olarak adlandırdıkları ana yerleşim yerlerinde okul, belediye binası, sağlık kliniği ve helikopter pisti vardır. Adaya ulaşım helikopterle sağlanmaktadır. Ticaret ve iletişim ise oldukça sınırlıdır.

Eskiden, kış aylarında okyanusun donmasıyla birlikte yerel halk, Big Diomede ile Little Diomede arasındaki mesafeyi yürüyerek geçebiliyordu. Bu durum, birçok kişide adeta zaman yolculuğu yapıyormuş gibi bir hissiyat uyandırıyordu; çünkü bir adadan diğerine geçmek, teknik olarak bir gün ileri ya da geri gitmek anlamına geliyordu. Örneğin kışın okyanusun donduğu bir cuma günü saat 07.00’da Big Diomede’den yola çıkıp 3.8 kilometre yürüyerek Little Diomede’ye vardığınızda günlerden perşembe, saat ise 11.00 olacaktır.

Diomede Adaları, dünyada kelimenin tam anlamıyla bugün ile yarının buluştuğu tek yerdir ya da hangi yöne gittiğinize bağlı olarak dünle.^[1]

Ancak günümüzde bu geçiş, uluslararası sınır ihlali sayıldığından yasa dışıdır. Yine de hava koşulları elverişli olduğunda, iki ada birbirine o kadar yakındır ki bir adadan diğerini net bir şekilde görebilmek mümkündür. Bu durum, halk arasında sıkça kullanılan o etkileyici ifadeyi akla getirir: “Gözle dünü görmek.”

Diomede Adaları, zamanın ve uluslararası sınırların karmaşıklığını ve büyüleyici etkilerini gözler önüne seren coğrafi bir tanıklıktır.^[2]

Diomede Adaları sadece iki kara parçası değil, zamanın bile doğrusal işlemediği özel bir bölge. Burada zamanı esnetmek, aynı günün belirli bir kısmını tekrar yaşamanız mümkün. Bu eşsiz coğrafi konum, bize zamanın ve sınırların aslında ne kadar göreceli kavramlar olduğunu hatırlatıyor. Big ve Little Diomede, dünyada fiziksel olarak birkaç adım atarak tarih değiştirebileceğiniz ender yerlerden biri.