SAVAŞLARIN AKRABALIĞI...

Fatih, Trabzon Rum İmp. Ve Karamanoğulları üzerinde hâkimiyet sağladıktan sonra doğudaki en güçlü rakip, Diyarbekir-Tebriz merkezli Akkoyunlu Devleti olmuştur.

Uzun Hasan kendisine sığınan Karamanoğullarından Pîr Ahmed ve Kasım Bey ve İsfendiyaroğlu Kızıl Ahmed beyin tahrikleri ile Ömer Beyi, Tokat üzerine gönderdi. Şezhade Bayazıd 'ın üzerine geldiği haberini alınca geri çekildi. Daha sonra Yusufça Mirza kumandasındaki orduyu Karaman a sevk eden Şah, Pîr Ahmed in Akkoyunlular sayesinde burayı ele geçirmesinde yardımcı oldu.

Mahmut Paşa, Fatih Sultan Mehmed' i Akkoyun lu seferini ertelemeye iknâ etmiş ve Konya valisi Şezhade Mustafa yı Pîr Ahmed üzerine göndermiş ve Şezhade Efatunpınar da Pîr Ahmed i mağlup etmiştir.

Uzun Hasan, Fatih Sultan Mehmed e mektup yazarak Kapadokya ve Trabzon u istemiş fakat Fatih Sultan Mehmed sert mektubu ile bunu red etmiştir.

Fatih, Akkoyunlular seferi için önce Venedikliler ile barış antlaşması yapmış... Venedikliler Uzun Hasan a istanbul sahillerini vuracağız demeleri üzerine büyük kutlamalar yapılmış ve cesaretlenilmiştir.

Uzun Hasan a Venedikliler tarafından yapılacak silah yardımı da başarısız olunca ve Kıbrıs kralı Giacomo nun ölümü üzerine Venedik donanması Osmanlı Devletine tehlike olmaktan çıkmıştır.

Fatih sefer için hazırlıkları tamamladıktan sonra oğlu Cem' i İstanbul muhafızı ilan etti. Akkoyunlular üzerine yapılacak sefere, Rumeliden Şezhade Bayazıd ve Korkut da katılmıştır. Savaş esnasında Turhan Bey oğlu Ömer Bey, Erzincan da 5bin kişilik Akkoyunlu birliğini yenmiş,Uzun Hasan 'ın oğlu Uğurlu Mehmed Bey nehiri geçen Osmanlı askerlerine saldırıp geri çekilime taktiği yaptmıştır. Mahmut Paşa bu taktiğin hile olduğunu söylese de Has Murad Paşa onu dinlemedi ve dar geçitte mağlup olup nehirde dar-ül bek' a ya irtica eylemiştir.Molla Fenari oğullarından Ahmed, Turhan Bey oğlu Ömer bey Akkoyunlulara esir düşmüştür.

Uzun Hasan 'ın Gavur Ishak kumandasındaki ordusu Otlukbeli mevkiinde görüldü ve Uzun Hasan oğlu Kör Zeynel Mirza, Davud Paşa kumandasındaki orduya saldırdı, Kör Zeynel Mirza Osmanlı askerleri tarafından öldürüldü ve kesilen başı Mahmud Ağa tarafından Şezhade Mustafa ya takdim edildi. Akkoyunlular'ın sol kolundaki savaş ise Şezhade Bayazıd ve Mirza Mehmed Bey arasında cereyan etti. Uzun Hasan bu manzara karşısında yenilginin kokusunu alıp kendisine çok benzeyen Alpagot Mehmed Beyi bırakıp kaçtı. Uzun Hasan 'ın oğlu  Uğurlu Mehmed( oğlu Göde Ahmed, Fatih in torunudur.) bu durum karşısında savaş meydanını terk etti. Osmanlı bir çok esir aldı, Timur soyundan olanlar da vardı. Fatih sefer dönüşü Şarikakarahisarı da fetih eyledi ve Akkoyunlular bir daha kendilerini toparlayamadı.

Bu zafer Timur( 1402 Ankara Savaşı ) mağlubiyeti sonrası doğudan gelecek tehlikeleri ortadan kaldırmıştır.

Uzun Hasan'ın kızı olan Alemşah Halime Begüm ün oğlu olan Şah İsmail, Akkoyunluların yarattığı boşluğu dini-siyasi bir yapı ile Safevi Devleti ile doldurmuştur. Şah Ismail'in dedesi Cüneyd Safevi Konya da şii inancı ile ilgili Zeynî Şeyhi ile yaptığı ilmi savaşı kaybetmiş ve önce Halep e sonra da babaocağı olan Tebriz e dönmüştür.

Cüneyd Safevi, safeviler tarikatının devlete bürünmesi konusunda önemlidir.

Cüneyd Safevi nin oğlu Haydar (Şah ismail 'in babasıdır.) ile tüm aile üyeleri Akkoyunlulara mensup bir kişi tarafından katl edilmiş ama Şah İsmail  kaçırılarak kurtarılmış, gücünü elinde toplayınca geri gelip Akkoyunlu yerine Büveyoğullarından sonra kurulan ilk şii devleti olan Safevi Devleti ile Akkoyunlu boşluğunu doldurmuştur.

( Büveyoğullarının devamı olan Karmatiler) Anadolu da şii propagandası Şahkulu Baba tarafından başladı ve Kütahya ya hareket edildi. Şah Ismail'in sebep olduğu karışıklıklar neticesinde de Anadolu da 50bin insan ve pek çok ev yağmalandı hatta propaganda saraya kadar girdi Şezhade Ahmed in oğlu Murad İran a irtica etti.

Sultan Selim şehzadeyi geri istediyse de Şah İsmail bunu red etmiş ve elçiyi de öldürttü... Sultan Selim bu sorunu çözmek için Sarıgöz Nureddin ve Kemalpaşazade den fetvalar almış ve hazırlıklara başlamıştır.

Iran seferine çıkmadan önce Anadolu da bulunan 40bin kadar kızılbaş ı ortadan kaldırmıştır.

Osmanlı ordusu ile Şah Ismail Çaldıran ovasında karşılaştılar. Osmanlı ordusunun uzun yol(2500 km) kat etmesinden mütevellit asker yorgun düşmüş hatta padişahın çadırına bile kurşun sıkılmış ama Yavuz un sert ve cesaretli konuşması isteksizliği yok etmiştir. Osmanlı ordusunun sağ kanadında Anadolu Beylerbeyi Hadım Sinan paşa solda ise Rumeli Beylerbeyi Hasan paşa vardı.Şah İsmail Osmanlı ordusunu dağıtarak savaşmak istiyordu. Şah Ismail safevi ordusunun sağ kolunu yönetiyor, sol kolu ise Ustacu Muhammed yönetiyordu. Anadolu Beylerbeyi Sinan Paşa nın topçu kuvvetleri kullanması ile Ustacu Muhammed kanadı berteraf edildi, Şah Ismail top ve tüfeklerin etkisi yüzünden geri çekildi ve daha sonra Malkoçoğlu Ali ve Tur Ali beylerin üzerine saldırarak onları öldürdü, Rumeli Beylerbeyi Hasan Paşa yı da öldürmesi üzerine Yavuz Sultan Selim in hızlı bir şekilde o kanadı güçlendirmesi ve tüfekli yeniçerilerin gücü ile Şah Ismail yaralanması ve Mirza Ali nin şah benim demesi üzerine; Şah Ismail kaçış fırsatı bulmuş ve oradan kaçmıştır. Bu savaştan sonra Sultan Selim e "Selim Şah" denir. Savaştan sonra Osmanlının eline bir çok esir geçti bu esirlerin içinde Şah İsmail 'in 2 hatunu da bulunmaktadır. Olayları bizzat gören Hasancan 'ın oğlu Hoca Saadettin tarafından verilen bilgiler doğrudur. Hatunlardan olan Taçlu Begüm 2 günlük esaretinden Mesih Paşa ya fidye karşılığı verdiği lâli büğrek elması ile kurtulmuş olduğu bilinir.

Tufan Gündüz Taçlu Begüm' ün Akkoyunlu Yakup beyin kızı olması aksine Musul Türkmen reisi Mihmad Bey 'in kızı olduğunu söyler. Taclu Begüm ün aksine diğer hatun Bihruze Osmanlı topraklarında kaldığı (Osmanlı kronikleri bundan bahseder) hatta Selanikte vakıflar(vakıf belgesii Vedat Turğut' un "Şah İsmail' in Hatunu" makkallesinde mevcuttur.) Kurduğu bilinmektedir.

Hoca Sadettin e göre de Bihruze, Tacizade Cafer Çelebi ile evlendirilmiş ama Cafer Çelebi nin hatunu siyasi olaram kullanması ve rivayete göre hamile bırakmasına kızan Selim Şah Tacizadeyi bu yüzden idam etirmiştir. Aynı zamanda Bihruze başkası ile evlendirilmiş olsa da  resmi yazışmalarda Şah Ismail 'in hatunu şeklinde geçmişt ve Sultan Selim in Bihruze yi ulemadan biri ile evlendirmesinin en büyük sebebi ise Şah Ismail i psikolojik olarak bitirmek olmuştur.

Şah Ismail, Çaldıran yenilgisi ve en sevdiği hatunun Osmanlı Devleti nin eline düşmesinden sonra kendini içkiye vermiş, siyahalar bürünmüş, şii inancını yaymaktan vaz geçmiş, sancağının üzerine el-kıssas yazdırmış ve oğluna da Elkas ismini vermiştir.

Çaldıran muharebesinden sonra başta Diyarbekir olmak üzere birçok Doğu Anadolu şehri Osmanlılar’ın eline geçmiş. Böylece Selçuklular’dan sonra bozulan Anadolu birliği tekrar ve kalıcı olarak sağlanmış oldu.