Patlamak Üzere Olan Yıldızlar Üzerine

Öncelikle merhaba ben Emir, blog yazmak uzun zamandır hayalimdi ve bu hayalimi gerçekleştirmek adına ilk blogumu yazıyorum. Kendimi tanıtma kısmına çok vakit ayırmak istemiyorum ama kendimden kısaca bahsetmem gerekirse, 18 yaşındayım bilime uzun zamandır ilgim var ve bu ilgi çoğu kişide olduğu gibi uzaya dayanıyor, popüler bilim kitaplarını sık sık tüketen, internetten bilim ve teknoloji içeriklerini sık sık tüketen birisi olarak artık bunlar hakkında yazılar yazmak istedim ve bence bu iyi bir başlangıç olacak.

Uzay hepimizin ilgisini bir şekilde çekmeyi başarmıştır, hepimiz geceleri göğe baktığımızda o parlayan noktaların ne olduğunu merak etmişizdir ve onların gerçekte nasıl göründüğüne dair hayaller kurmaya çalışmışızdır. Benim kafamı kurcalayan soru şuydu; Noktalar neden hep aynı büyüklükte? Tabi bu çok basit bir soru bunu atmosferin ışığı kırması ve uzaklıklarıyla açıklayabiliriz ama ben bu soruyu farklı yere yormak istiyorum. Devasa yıldızlar ve ömürlerinin sonuna gelen yıldızlara, bir kaç hafta önce dayımla oturduğumuz apartmanın damına çıktık ve gökyüzünü inceliyorduk ona gökyüzündeki fenomenleri tanıtıyordum, genel odağımız Jüpiter ve Mars'tı ta ki o kırmızılığı görene kadar. İlk başta dayım eliyle işaret etti ve "O kırmızı nokta ne? Gezegen mi?" hemen gösterdiği noktaya döndüm ve kırmızı noktayla bakıştım. İlk bakışta anlayamadım o noktanın ne olduğunu ve dayıma dönüp "Oda bi yıldız." dedim, dayımda normal olarak "Neden kırmızı?" diye sorunca ona kırmızıya kayma olayını kısaca anlattım. Bu kırmızıya kaymayı anlattıktan sonra kendi içimde bir şüpheye düştüm açıkçası çünkü baktığımız şey kızıla kayan bir yıldızsa onu görmemiz imkansızdı, ortam yeterince karanlık değildi ve böylesine uzak bi nesneyi şehrin göbeğinde gözlemlememiz zordur diye düşündüm ve telefonumdan uzay cisimlerini gerçekte yerini gösteren uygulamayı açtım ve kırmızı noktamıza doğrulttum. İşte o an yıllarca hikayesini dinlediğim, yıllarca destanlarına kulak verdiğim bir masal kahramanını görmüş gibi oldum, gözlerim fal taşı gibi açıldı adeta. Baktığım yıldız Betelgeuse'idi.

Bu kısa hikayeden Betelgueseye bağlanıyoruz size ondan bahsetmek istiyorum biraz. Betelgeuse süpernova patlamasına çok yakınlaşmış bir kırmızı devdir, süpernovalarda bildiğiniz üzere uzayda en çok imzası istenen Hollywood yıldızı gibidir yani Betelgeuse parlayan bi film yıldızı gibi. Süpernova gerçekleşirse ardında yüksek ihtimalle bir karadelik bırakacak veya bir nötron yıldızı bırakacak, işin en heyecan verici kısmı Betelgeuse patladığında gece gökyüzünde onu rahatça gözlemleyebileceğiz, bir başka heyecan verici kısım ise bu yıldız çoktan patlamış olabilir ve ışığı bize ulaşmak için yola çıkmış olabilir. İşte o an Betelgeuseye baktığımda içimden şöyle dedim "Şuan patlamış olabilir." o kırmızılığı gerçekten çok ürkütücüydü.

Yıldızlar, çekirdeklerinde gerçekleşen füzyon reaksiyonları nedeniyle belirli ömürlere sahiptir. Füzyon sırasında üretilen enerji, yerçekimine karşı koyarak yıldızı dengede tutar. Ancak zamanla yakıt azaldıkça denge bozulur ve yıldızın kaderi kütlesine bağlı olarak belirlenir. Düşük kütleli yıldızlar (Güneş gibi) dış katmanlarını atarak beyaz cüceye dönüşürken, büyük kütleli yıldızlar süpernova patlaması geçirerek ya bir nötron yıldızına ya da bir kara deliğe dönüşebilir.

Sona yaklaşan bir yıldızı gözlemlemek çoğu uzay severin hoşuna gidecektir. Sona yaklaşmak uzayda gerçekten çok uzun süreler geçirmiş demek. Betelguese yaklaşık 8 ile 10 milyon yaş aralığında bu inanılmaz bir sayı gerçekten, kendime dönüp bakıyorum daha bundan 10 yıl öncesi bana çok eski ve uzun zaman önce gibi gelirken 10 milyon yıl gerçekten insanın aklını aşıyor. Betelgeuse bir yıldız olarak ömrünü tamamlayacak ve bu uzayda bir daha parıldamayacak ve gelecek nesillerimiz onu asla gözlemleyemeyecek. Bu bir sona şahitliktir, bu uzayın sonsuz ihtimallerinde olup biten olaylardan sadece biri.