Narkolepsi

Narkolepsi gündüz aşırı uyku hali ile endike bir uyku bozukluğudur. genelde 15 yaş ve üzerinde ortaya çıkar. en iyi bildiğimiz uyku hormonu melatonin. melatonin harici hormonlar da var ama bunlardan pek bahsetmeyiz. baş rollerden biri de oreksin/hipokretin hormonu. melatonin uykuyu hipokretin de uyanıklığı düzenler. narkolepsi hastalarında bilinmeyen bir şekilde hipokretin hormonu biter. bazı araştırmalarda bağışıklık sisteminin hipokretin hormonunu zararlı olarak görüp yok etmesi hakkında veriler üretildi.^[1] bu yüzden narkolepsinin sinir sistemi hastalığı değil de immün sistem ile ilgili bir hastalık olduğunu düşünen bilim insanları var. hipokretin tekrar üretilen veya melatonin gibi dışarıdan alınabilen bir hormon değil. bu yüzden oreksin hormonu bittiğinde narkolepsi belirtileri başlar. en sık görülen belirti ise gündüz aşırı uyku hissi. gece ne kadar uyursanız uyuyun sabah yorgun uyanıyor ve gündüz uyku atakları geçiriyorsanız narkolepsi için şüphelenebilirsiniz.

Belirti ve Bulgular

• gündüz aşırı uykululuk (EDS)

• uyku paralizisi

• hipnopompik ve hipnogolijik halüsinasyonlar

• uyku felci

• gece kesikli uyku

• kas tonusu kaybı (katapleksi)

Hastalıkla İlişkili Genler, Etken Faktörler ve Risk Faktörleri

> katepsin H - CTSH

> hipokretin nöropeptit öncüsü - HCRT

> majör doku uygunluk kompleksi, sınıf II, DQ beta 1- HLA-DQB1

> majör doku uygunluk kompleksi, sınıf II, DR beta 1- HLA-DRB1

> miyelin oligodendrosit glikoprotein - MOG

> pürinerjik reseptör P2Y11 - P2RY11

> TNF üst aile üyesi 4 - TNFSF4

> çinko parmak proteini 365 - ZNF365

Teşhis Yöntemleri

Narkolepsi birkaç farklı yöntem ile teşhis edilir. birincisi polisomnografi denilen gece uyku testi. başınızın belirli bölgelerine, göğsünüze belli elektrotlar yerleştirilirerek bir gece boyunca uykunuzdaki kalp atışı, solunum bozuklukları ve uyku evreleriniz ölçülür. ikinci yöntem ise MSLT. açılımı çoklu uyku latans testi MSLT polisomnografinin ertesi günü elektrotlar üzerinizdeyken yapılır. 20 dakika boyunca sizden uyumanız istenir. daha sonra ise 2 saat uyanık kalırsınız. bu işlem 4-5 kere tekrarlanır. eğer uykuya dalma süresi <8 dk ise narkolepsiden söz edilir. ayrıca nörologların uyguladığı epworth uykululuk testi gibi sözel testler de vardır.

Tedaviler veya İdare Yöntemleri

narkolepsinin kalıcı bir tedavisi yok. modafinil veya metilfenidat etken maddeli ilaçlarla gündüz aşırı uyku halini azaltmak ilk seçenek. bu tedavi gece uykularını düzenlemek için antidepresan ve uyku ilaçları ile desteklenerek hastalar normal yaşama adapte edilmeye çalışılmaktadır.

Görülme Sıklığı ve Dağılımı (Epidemiyoloji)

Hastalık bütün ırklarda iki binde bir olarak seyretmekte. ayrıca narkolepsi olan bireylerde dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olma ihtimali sağlıklı insanlara göre %30 artmakta.^[2]

Etimoloji

Hastalığın öbür adı Gelineau Sendromu. ilk olarak 1880 yılında Fransız nörolog Gelineau tarafından tanımlanmıştır.^[3]

Diğer Başlıklar

nadir bir rahatsızlık. insanların anlamasını bekleyemezsiniz. Türkiye'de narkolepsi ile ilgili bir bölümlük belgesel ve bir dizi karakteri var sadece :) insanlar uykunuzu tembellik sanabilir. önünüzde birisi bir anda düşüp 2 dakika sonra kalkınca ilgi çekmek istiyor gibi görünüyor olabilir. bu durum katapleksi. genelde tip 1 narkolepside görülüyor. kas tonusunun bir anda kaybedilmesi durumu katapleksidir. insanlardan bunu anlamasını beklemek çok zor oluyor. sabahları yorgun kalkmak berbat bir şey. siz uyuyorsunuz ama beyniniz uyumuyor.

ayrıca insanlar narkolepsiyi psikolojik bir rahatsızlık sanıyorlar. toplumda bilinenin aksine uyku bozukluklarının çoğu nörolojik bozukluklardır.

ani uykular okulda katlanılabilir bir durum değil. bunu derste uyuduğu için matematik dersinden kalmış biri olarak söylüyorum :) öğretmenler durumu bildiklerinde daha anlayışlı yaklaşıyorlar ama genelde okulda büyük sorunlar oluyor. derste uyumak öğretmenler tarafından ilgisizlik olarak algılanıyor. bile bile bayıldığımı düşünen hocalarım vardı.

ehliyet alırken ise epilepsi hastalarıyla benzer koşullar altında ehliyet alabiliyoruz. erkek hastalar ise askerlikten muaf oluyor.

sosyal hayatta ise çevreniz sizi seviyorsa sizinle uyum sağlıyorlar. zaten bu ne olursa olsun böyledir. kendinizi olduğu gibi kabul eden insanlari bulun ve bırakmayın :) sizi olduğunuz halde kabullenen insanlar yoksa büyük sıkıntı.

çevrenizde narkolepsi hastası biri varsa ne yapabilirsiniz?

uyku ataklarında başını bir yere çarpmadığına emin olup ruhsal çöküşlerde ona destek olabilirsiniz. ayrıca atak başladığı an onu uyandırabilirsiniz. dikkatli olun, halüsinasyonlar görebilir veya uyku felci geçirebilir. sakin olun ve onu sakinleştirin. onun savaşı kendi beyniyle. onun yanında olmanız yeterli.