Kruşçevcilik nedir? Nikita Kruşçev kimdir?

Kruşçevcilik, Sovyetler Birliği'nin Nikita Kruşçev'in liderliği sırasında üstlendiği geniş bir diziye verilen isimdir. Kruşçev'in hedefleri, Stalin çevresindeki kişilik kültünü reddetmek, ekonomiyi liberalleştirmek ve Sovyetler Birliği vatandaşları için daha fazla siyasi özgürlük sağlamaktı. Nikita Kruşçev, 17 Nisan 1894 tarihinde Ukrayna'nın Kalinovka şehrinde dünyaya geldi. Babası maden işçisiydi. Doğduğu köyde öğrenim gördükten sonra, ailesiyle birlikte Donetsk Kömür Havzasındaki madencilik ve sanayi merkezi Yuzovka'ya gitti. Burada 15 yaşında boru tesisatçısı olarak çalışmaya başladı. 1917 Rus Devrimi'nden önce işçi teşkilatlarında görev aldı. 1918'de Rusya Komünist (Bolşevik) Partisine üye oldu. Ocak 1919'da Kızıl Orduya girdi. 1922'de Yuzovka'da yeni açılan bir işçi okuluna girerek orta öğrenimle birlikte parti eğitimi gördü. Daha sonra okuldaki parti komitesinin sekreterliğine getirildi. 1925 yılında Yuzovka'daki Petrovski-Mariinsk ilçesinin parti sekreteri oldu. Aktif çalışmaları sebebiyle parti ileri gelenlerinin dikkatini çekti. Moskova'da toplanan 14. Parti Kongresine katıldı. 1929'da Moskova'daki Stalin Sanayi Akademisine kabul edilerek metalurji öğrenimi gördü. 1933'te Moskova Bölge Komitesi İkinci Sekreterliğine getirildi. 1935 yılında Moskova parti teşkilatının birinci sekreteri oldu. Komünist Partinin 17. Parti Kongresinde, Merkez Komitesinin tam üyeliğine seçildi. Aynı yıl Yüksek Sovyet Prezidyumu yedek üyeliğine getirildi. 1938'de politbüro aday üyesi oldu. Ertesi yıl politbüronun tam üyesi oldu. 1943'te Josef Stalin'in politik temsilcisi olarak Stalingrad Kuşatması'nda Sovyet birliklerine komuta etti. 1944'te Ukrayna Meclisinin başkanlığına getirildi. 1946'da meydana gelen büyük kıtlık sırasında, gıda maddelerinin dağıtımında Stalin'in isteği doğrultusunda hareket etmediği için gözden düştü. 1949'da Moskova bölgesi parti başkanlığına yeniden getirildi. Aynı zamanda Komünist Parti Merkez Komitesi sekreteri oldu. 1953'te Stalin'in ölümünden sonra Komünist Partinin birinci sekreterliğine getirildi. Bu dönemde devleti idare eden Başbakan Georgi Malenkov ile bir süre rekabet etti. 1955 yılında Malenkov'u başbakanlıktan uzaklaştırarak yerine kendi adayı Nikolay Bulganin'i getirdi. Mayıs 1955'te ilk yurtdışı gezisini Bulganin ile birlikte Yugoslavya'ya düzenledi. Daha sonra, Cenevre, Afganistan ve Hindistan'a yaptığı gezilerde dışa dönük bir politika izlediğini gösterdi. Şubat 1956'da Moskova'da toplanan 20. Parti Kongresinde, iktidarın tek kişide toplanmasını eleştirerek, Stalin'i acımasızlık, hoşgörüsüzlük ve iktidarı kötüye kullanmakla suçladı. Bu dönemde Stalin'in lider imajını yıkmaya ve Leninist modele dönmeye yönelik köklü bir kampanya başlattı. Yaşanan süreç destalinizasyon olarak adlandırıldı ve tarihe geçti. Binlerce siyasi tutukluyu serbest bıraktı. Stalincilikten arınma hareketi Doğu Avrupa'daki sosyalist ülkelerde de önemli gelişmelere yol açtı. Polonya ve Macaristan'da ayaklanmalar meydana geldi. Doğu Avrupa'daki bu gerginlikler Kruşçev'e karşı muhalefetin güçlenmesine neden oldu. 1957 yılında Kruşçev'in görevden uzaklaştırılması gündeme geldi. Prezidyumda yapılan bir oylama aleyhine sonuçlandıysa da görevde kalmayı başardı. 1958 yılında başbakan oldu. 1959'da 21. Parti Kongresinde kapitalist ülkelerle barışçı bir yarış içinde olmayı teklif etti. 1961 yılında ABD Başkanı John F. Kennedy ile Viyana'da yapılan zirve toplantısına katıldı. Bu görüşmeden kısa süre sonra Berlin Duvarı inşa edildi. 1962'de Küba'ya orta menzilli füzeler yerleştirmeye başladı. Bu duruma ABD sert tepki gösterdi. Daha sonra uzlaşma sağlanarak füzeler kaldırıldı. Uzlaşma nedeniyle Komünist Çin ile SSCB'nin arası açıldı. Çin lideri Mao Zedong (Tse Tung) tarafından sert bir şekilde eleştirilen Kruşçev ihtiyaç maddelerinin karşılanması yönünde halktan gelen baskıları ve aydınların düşünce özgürlüğünün genişletilmesi yönündeki isteklerini dikkate aldı. Ancak idaredeki hakimiyetinin azalacağı endişesiyle rahatsız oldu. Bu nedenle bilim ve fikir adamlarına karşı sert önlemler aldı. 1958'de Boris Pasternak'ın Nobel Edebiyat Ödülünü almasına izin vermedi. Dış politikada, hem sosyalist hem kapitalist ülkelerle ilişkilerin geliştirilmesi için çaba gösteren Kruşçev, Konvansiyonel silahları azaltarak, nükleer füzeleri geliştirme çabaları nedeniyle Sovyet askeri yetkililerinin sert eleştirilerine hedef oldu. Uyguladığı tarım politikasında başarısız oldu. Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin (SBKP) Merkez Komitesi Başkanı Mihail Suslov, Kruşçev'un politikalarının giderek kritik bir hale geldiğini, uzlaşmaz tavır sergilediğini ve Stalin dönemindeki parti üyelerinin çoğunu tasfiye etmeye çalıştığını fark ederek mevcut yönetime karşı muhalefeti örgütledi. Dış politikada ikili arasında ciddi anlaşmazlıklar ortaya çıktı. Suslov, Kruşçev'un ABD ile ilişkilerin geliştirilmesi politikasına karşı Yugoslavya ile yakınlaşmanın doğru olacağını savunuyordu. Anti-Stalinizasyon'un yıkıcı bir nitelik kazandığını ve ekonomide sosyalist ilkelerin aksine hareket edildiğini belirtti. Kruşçev'a karşı Mihail Suslov önderliğinde Moskova hizbi olarak adlandırılan muhalefet hareketi giderek güçlendi. 1960'da yaşanan U-2 krizi ve 1962'deki Küba Füze Krizi, Nikita Kruşçev'in gücünü büyük ölçüde azalttı. SBKP Merkez Komitesi Başkanı Mihail Suslov 1964 yılında Kruşçev'un görevden alınması teklifinde bulundu. 14 Ekim 1964'te yapılan Merkez Komitesi toplantısında, Kruşçev ileri yaşı ve bozulan sağlığı sebebiyle Komünist Parti genel sekreterliğinden istifa ettiğini açıkladı. Nikita Kruşçev, 11 Eylül 1971 tarihinde Moskova'da hayatını kaybetti. Ölümü halka 48 saat geçtikten sonra haber verildi. Devlet töreni yapılmadan Moskova'da Novodeviçiy Manastırı Mezarlığına gömüldü.