Kozmik Boşluk Nedir?

Kozmik Ağ

Esa Hubble

Bu bizim boşlukları anlamamıza işe yarayacak. Galaksi kümelerinin bir yerde yoğunlaşıp belirgin hale gelmesiyle oluşur.^[1]

Galaksi Filamanları

Evrenin ilk dönemlerinde zayıf kuantum dalgalanmalar ve baryon akustik dalgalar vardı ama zaman geçtikçe bunlar büyüdü buda gelgit dalgalarının büyük olup galaksi kümelerini yarattı ve evrenin bazı yerlerinde yoğunlaştı.^{[3], [7]}

Kozmik Ağın Önemi

Aslında önemi çok, çünkü bu bizim için karanlık maddenin ya da enerjinin evrene nasıl dağıldığını. Galaksilerin nasıl evrimleşip, galaksilerin nasıl etkileştiğini anlatır.

Kozmik Ağ ile Karanlık Enerji Arasındaki İlişki

Şimdi kozmik ağ bölümünde şunlar yazılıyor “galaksi kümelerinin bir yerde yoğunlaşmasından olur.” Peki galaksi kümeleri nasıl yoğunlaşıyor tabi ki karanlık enerji sayesinde ben tam karanlık enerjinin ne olduğuna değinmeyeceğim.

Kozmik Mikrodalga Işığı

İlk 380.000 yıl evren bir sıcak çorba idi fotonlar serbest gezemiyordu. Ama evren genişledikçe şeffaflaştı buda fotonun serbest olmasına yol açtı. Bize ulaşan fotonlar ise kozmik mikro dalga artalan ışımasıydı. Bu bize geçmiş evren hakkında bilgi verir. Peki bu kozmik boşlukları anlamakta nasıl yardımcı olucak.^[4]

Birazdan okuyacağınız Sachs-Wolfe etkisini anlamak için.

Sachs-Wolfe Etkisi

Bu etki “entegre” ve “entegre olmamış” diye 2’ye ayrılır. Ama ben bunları anlatmayacağım.

Kısaca Rainer K. Sachs ve Arthur M. Wolfe'nin adını almıştır bu etki CMB’de görülebilir. Gelen foton kütle çekimsel olarak kırmızıya kayar buda CMB’de spektrum düzensizliğine yol açar. Bu düzensizlikten dolayı CMB’de dalgalanmalar yaşanır.^[5]

CMB ile Kozmik Boşluklar Bulma Yöntemi

Phys.org

Bu fotoğrafa baktığınız zaman 1 milyar ışık yılındaki bir süper boşluğu görüyorsunuz. Peki onun boşluk olduğuna nasıl varıyorlar?

Bunu anlamak modern kozmoloji için çok değerli çünkü şu anda bu boşlukları bulmanın en verimli yolu CMB ile tespit etmektir. Void algoritması denen bir algoritma vardır. Bu algoritma evrenimizdeki düşük yoğunluklu yerleri tespit etmeye yarar. Bir de CMB haritası çıkarıldıktan sonra onu 3 boyutlu bir hale getirirler. Bu boşluğun uzunluğu, nerede olduğu ve şeklini belirtir.^[6]

Kozmik Boşlukların Tanımı

Biliyoruz ki kozmik ağın tanımını kısaca özetledim. Kozmik ağın fotoğraflarına bakanlar bilir orada kara bölgeler vardır peki bunlar ne? Şimdi açıklayacağımız kozmik boşluklar.

Genellikle galaksi filamanları arasında bulunan bu büyük (Hem de baya büyük) boşluklardır. Boşluklar 30 ila 300 milyon ışık yılı arasındaki boyutlara sahip olurlar. Ve bu yapılar galaksi kümelerinden yoksun olduğu için kozmik ağ fotoğraflarında kap karanlık bir şekilde görünürler. Bazı boşluklar “boşluk” diye değil “süperboşluk” diye tanımı yapılır.

Sachs-Wolfe etkisi bizim kozmik boşlukları bulmamıza yardımcı olurlar. Bunuda kozmik mikrodalga arka plan ışıması (CMB) den dolayıdır. Soğuk bölgeler (yani mavi bölgeler) boşluk olma ihtimalini taşıyor ve daha sıcak bölgeler galaksi filamanları temsil ediyor.^[7]

Kozmik Boşluklar Nasıl Oluştu

Başlangıçta kuantum dalgalanmalar ve baryon akustik salınımlar çok azdı. Zamanla bu salınımlar büyüyerek bildiğimiz çekim kuvvetini oluşturdu ve kozmik ağda bir harita meydana getirdi. Ama bu tam olarak bizim boşlukların neden galaksi kümelerinden yoksun olduğunu açıklamıyor. Bunun sebebi daha farklı. Çünkü kozmik boşluklarda eğrilik terimi daha baskındır ve buda galaksi oluşumlarını engeller. Şunu da söyleyeyim eğrilik terimi uzay-zamandaki bükülmelere denen bir şeydir. Boşluklar evren genişledikçe onlarda genişler.^[7]

Biz Bir Boşlukta Mı Yaşıyoruz?

Hayır bir boşluğun içinde yaşamıyoruz ama ona kozmik ölçekte yakınız. Aramızdaki mesafe ise 700 milyon ışık yılıdır ve adı Boötes boşluğudur.

Boötes Boşluğu

Quora

Çoban boşluğu veya büyük boşluk olarakta bilinen bu boşluğun çapı 300 milyon ışıkyılıdır.

Bu boşluk Robert Kirshner Augustus Oemler Jr Paul Schecter ve Stephan Shectman tarafından keşfedilmiştir. Bu ekip gözlemler sırasında bir bölgede hiçbir şey göremediklerini ve aşırı karanlık olduğunu söylediler.Daha fazla gözlem yaparak bu bilgiyi doğruladılar ve boşluğun haritasını çıkardılar. Bunu duyurduktan sonra diğer gökbiliciler birbiriyle yarışa girdiler herkez o boşlukta gökada keşfetmeye başladı ama hala sayı çok azdır.^[8]

Kozmik Boşluklar Sonumuzu Getirebilir Mi

Aslında evet mümkün yaklaşık 20 milyar yıl sonra kozmik ağdaki iplikçikler dağılmaya başlayacak. Duvarlar parçalanacak ama galaksi kümeleri yok olmayacak ama kümeler o kadar birbirinden uzaklaşacak ki kendimizi yanlış hissedeceğiz.^[2]