Kalp Nasıl Çalışır ?

Kalp, vücudumuzun en hayati organlarından biri olup, tüm dokulara oksijen ve besin taşıyan dolaşım sisteminin merkezidir. Bir pompa gibi çalışan bu kas kütlesi, hem yapısal (anatomik) hem de işlevsel (fizyolojik) olarak oldukça karmaşık ve hassas bir sisteme sahiptir. Bu yazıda, kalbin yapısından kasılma gevşeme mekanizmasına, elektriksel ileti sisteminden EKG yorumlamasına kadar pek çok detaya bilimsel bir bakış sunacağız.

Kalp, dört odacıktan oluşur: Üstte sağ ve sol atrium (kulakçık), altta ise sağ ve sol ventrikül (karıncık). Kan akışının tek yönde ilerlemesini sağlayan kapakçıklar bulunur:

.Sağda triküspit kapak,

.Solda mitral kapak,

. Sağ ventrikülden akciğere giden pulmoner kapak,

. Sol ventrikülden aort yoluyla vücuda çıkan aort kapağı.

https://antranik.org/blood-flow-of-the-heart/

https://www.edwards.com/au/patients-care-partners/heart-valve-disease-information/what-the-heart-does

Kalbin Koroner Damarları :

Kalbin koroner arterleri, kalp kasının (miyokard) oksijen ve besin ihtiyacını karşılayan damarlardır. Kalbe kan taşıyan bu damarlar, aort'un başlangıcındaki koroner sinüs bölgesinden çıkar. İki ana koroner arter vardır, ama bunlar dallanarak birçok küçük damar oluşturur.

1. Sağ Koroner Arter (RCA - Right Coronary Artery) Çıkış yeri: Aort kapağının sağ sinüsünden

2.Sol Koroner Arter (LCA - Left Coronary Artery) Çıkış yeri: Aort kapağının sol sinüsünden

3.Yan Dallar (Bazı kaynaklar ayrı olarak da ele alır):

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/anatomy-and-function-of-the-coronary-arteries

Kalbin Elektriksel Aktivitesi ve İletim Sistemi

Kalp, otomatik olarak kasılmasını sağlayan bir elektriksel iletim sistemine sahiptir. Bu sistem, özel kas hücrelerinden oluşur ve kalbin senkronize olarak kasılmasını sağlar. Kalpteki elektriksel uyarılar belirli bir sırayla yayılır.

1. Sinüs Düğümü (SA Nodu)

.Kalbin doğal Pilidir (Pacemaker )

. Sağ atriyumun üst kısmında, superior vena cava’nın girişine yakın konumlanır.

. Dakikada 60–100 kez impuls üretir.

.Oluşturduğu uyarı, önce atriyumları kasılmaya zorlar.

2. Atriyoventriküler Düğüm (AV Nodu)

. Sağ atriyumun alt kısmında, atriyum ve ventrikül arasında bulunur.

.Uyarıyı bir süre geciktirir (yaklaşık 0.1 saniye).

. Bu gecikme, atriyumların kasılıp kanı ventriküllere boşaltmasına zaman tanır.

3. His Demeti (AV demeti)

. AV noddan çıkar.

Agora Bilim Pazarı

Termodinamiğin Temelleri

• Boyut: 19,5*27,5
• Sayfa Sayısı: 770
• Basım: 1
• ISBN No: 9786052820742

Devamını Göster

₺915.00

Satın Al Tüm Ürünler

.Uyarıyı ventriküllere iletir.

. Kısa bir yol aldıktan sonra iki dala ayrılır:

4. Sağ ve Sol Dal Demetleri

. Sağ dal: Sağ ventriküle gider.

. Sol dal: Sol ventriküle gider ve anterior/posterior dallara ayrılır.

5. Purkinje Lifleri

. En uçtaki iletim ağıdır.

.Ventrikül duvarlarına yayılarak kas hücrelerine elektriksel uyarıyı iletir.

https://stanfordhealthcare.org/medical-tests/s/signal-averaged-ecg/procedures.html

Kalpteki Aksiyon Potansiyeli Ve Elektrik Oluşumu

Aksiyon potansiyeli, kalp kası hücresinin uyarıldığında zar potansiyelinde meydana gelen ani değişimdir. Bu elektriksel değişim kasılmayı başlatır. Kalp hücreleri uyarıldığında bazı iyonlar hücre zarından geçerek yük değişimine neden olur. Bu olay, kalbin düzgün çalışması için gereklidir.

Aksiyon Potansiyelinde Görev Alan Temel İyonlar:

.Sodyum (Na⁺): Hücre içine hızla girerek hücreyi pozitif yapar (depolarizasyon /Kasılma )

.Potasyum (K⁺): Hücre dışına çıkarak içeriği yeniden negatif hâle getirir (repolarizasyon/Gevşeme )

. Kalsiyum (Ca²⁺): Hücre içine girerek kasılmayı başlatır ve sürdürür.

Kalpte Aksiyon Potansiyelinin Fazları :

.Faz 0 (Depolarizasyon): Na⁺ içeri girer → hücre uyarılır.

.Faz 1 (Erken Repolarizasyon): Na⁺ kanalları kapanır, K⁺ çıkışı başlar.

.Faz 2 (Plateau): Ca²⁺ girişi ve K⁺ çıkışı dengelenir → kasılma sürer.

.Faz 3 (Repolarizasyon): Ca²⁺ durur, K⁺ çıkışı artar → hücre eski hâline döner.

.Faz 4 (Dinlenme): İyon dengesi sağlanır, hücre yeni uyarıya hazırdır.

https://www.itaca.edu.es/cardiac-action-potential.htm

https://cvphysiology.com/arrhythmias/a006

Kalbin Kasılma Mekanizması

Sistol, kalp kaslarının kasılarak kanı dışarıya (atardamarlara) pompaladığı evredir.

Ventriküller kasılır, kan aort ve pulmoner artere gönderilir.

Diyastol, kalbin gevşeyerek kulakçık ve karıncıklara kanın dolduğu evredir.

Kalp kası gevşer, ventriküller pasif ve aktif olarak kanla dolar.

Kalp Döngüsü ve Evreleri (Cardiac Cycle )

1. İzovolümetrik Kasılma:

. Ventriküller kasılmaya başlar ama kapaklar henüz açılmamıştır.

.Hacim değişmez, sadece basınç artar.

2. Hızlı Ejeksiyon:

.Basınç, kapakların açılmasına neden olur (aort/pulmoner).

.Kan hızla dışarı atılır.

3. Yavaş Ejeksiyon:

.Kan atımı yavaşlar, kasılma gücü azalır.

4. İzovolümetrik Gevşeme:

.Ventriküller gevşer, tüm kapaklar kapalıdır.

.Hacim yine değişmez, basınç hızla düşer.

5. Hızlı Dolum:

.AV kapakları açılır, kan kulakçıklardan ventriküllere hızla geçer.

6. Yavaş Dolum (Diastasis):

.Dolum yavaşlar, kulakçık-ventrikül basınçları eşitlenir.

7. Atriyal Sistol:

.Kulakçıklar kasılır, kalan kan ventriküllere aktarılır.

.Diyastolun son aşamasıdır.

https://www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/isovolumetric-contraction

https://edurev.in/t/351579/Cardiac-Cycle-and-ECG

Elektrokardiyografi

Elektrokardiyografi (EKG), kalbin elektriksel aktivitesini zamanla kaydeden bir tanı yöntemidir. Vücudun belirli bölgelerine yerleştirilen elektrotlar yardımıyla kalp kası hücrelerinin depolarizasyon ve repolarizasyon hareketleri ölçülür. Bu elektriksel sinyaller, kağıt veya dijital ortamda dalga şeklinde gösterilir.

Ekg Dalgaları ve Anlamları

1. P Dalgası

.Atriyumların (kulakçıkların) depolarizasyonunu gösterir.

.Atriyal kasılma P dalgasından hemen sonra gerçekleşir.

2. PR Aralığı (veya PQ)

.SA noddan çıkan uyarının AV noddan geçerek ventriküllere ulaşma süresini gösterir.

.Normalde 0.12–0.20 saniye sürer.

.Uzunsa AV blok, kısaysa aksesuar yol olabilir.

3. QRS Kompleksi

.Ventriküllerin depolarizasyonunu gösterir.

.Aynı zamanda atriyumların repolarizasyonu da bu sırada olur (gizlidir).

.Normal süresi <0.12 saniyedir.

4. ST Segmenti

.Ventriküller tam olarak depolarize olmuştur, kasılma devam etmektedir.

.İzole ve düz olmalıdır. Yükselme ya da çökme iskemiyi veya enfarktüsü gösterebilir.

5. T Dalgası

.Ventriküllerin repolarizasyonunu (gevşemesi) gösterir.

.Ters dönmesi, sivrileşmesi vb. durumlar elektrolit dengesizlikleri veya iskemi göstergesi olabilir.

6. QT Aralığı

.Ventrikül kasının tüm elektriksel aktivitesini (depolarizasyon + repolarizasyon) temsil eder.

.Kalp hızına göre değişir; uzun QT aralığı tehlikelidir (ritim bozukluklarına yol açabilir).

https://a4medicine.co.uk/chart/details/ECG_:_The_PR_Interval+667c070aa7d6ccb3caa655c2

Sinüs Ritim

Normal sinüs ritmi, kalbin SA (sinoatriyal) nodundan çıkan elektriksel uyarılarla düzenli olarak attığını gösterir. P dalgası her QRS’ten önce gelir. Ritim düzenlidir. Kalp hızı 60–100 atım/dakika arasındadır.

https://ecg-educator.blogspot.com/2016/11/normal-sinus-rhythm.html

Sinüs Taşikardisi

Kalp hızı 100 atım/dakika üzerindedir. Yine ritim düzenlidir, P dalgaları normaldir. Sebep: Ateş, anksiyete, egzersiz, hipovolemi, tirotoksikoz vb.

https://www.istockphoto.com/tr/foto%C4%9Fraflar/ta%C5%9Fikardi

Sinüs Bradikardisi

Kalp hızı 60 atım/dakika altındadır. Atletlerde fizyolojik olabilir. Patolojik sebepler: Hipotiroidi, vagal tonus artışı, ilaçlar (beta bloker vb).

https://tipaci.com/bradikardi/

Kalp Krizi Ve Ekg Bulguları

Kalp krizi (miyokard enfarktüsü) sırasında kalp kası yeterince oksijen alamaz. Bu durum EKG’de bazı ST segment ve T dalgası değişiklikleri ile kendini gösterir:

ST Segment Elevasyonu (STEMI)

.ST segmenti izoelektrik hatta göre yükselmiştir.

.Akut transmural (tam kat) miyokard enfarktüsünü gösterir.

. Acil müdahale gerekir (anjiyo, stent vb).

. Genelde T dalgası sivrileşmiş olur.

ST Segment Çökmesi (Depresyonu)

. ST segmenti izoelektrik hatta göre inmiştir.

. İskemi (yetersiz oksijenlenme) belirtisidir.

https://tr.wikipedia.org/wiki/ST_y%C3%BCkselmesi

https://en.wikipedia.org/wiki/ST_depression

Sonuç olarak, kalbin çalışması; anatomik yapılarla elektriksel sistemin kusursuz bir uyum içinde işlemesine bağlıdır. Kalp kasının elektriksel uyarılarla kasılması, sistematik bir döngü içerisinde gerçekleşir ve bu süreçler EKG gibi araçlarla detaylı şekilde izlenebilir. Elde edilen bulgular, özellikle kalp ritim bozuklukları ve kalp krizi gibi ciddi durumların erken tanısı ve tedavisi açısından hayati önem taşır. Bu nedenle kalp fizyolojisinin ve elektrofizyolojisinin anlaşılması, hem sağlık profesyonelleri hem de bireyler için yaşam kurtarıcı bilgiler sağlar.