Biliyoruz ki uyku her canlının ihtiyaç duyduğu biyolojik bir süreçtir. Fakat uyku süresi de uyku çeşidi de canlılar arasında farklılıklar gösterebilir. Örneğin bir koala 18-22 saat, tembel hayvan(sloth) 20 saat, su aygırı 16-20 saat. Tüm bu çok uyuyan canlıların tersine az uyuyan canılar da mevcut. Örneğin at,eşek ve antiloplar yedişer dakikalık aralıklar ile birlikte günlük 3 saat kadar uyurlar. Bunun yanı sıra filler günde ortalama 2 saat kadar uyurlar. Canlılar arasında değişiklik güsteren uyku süresi aynı canlı türü içinde farklı yaş gruplarında da değişiklik gösterebilir. Yaş arttıkça uyku süresi azalır.
Hayatımız için bu kadar değerli olan uykunun katkıları nelerdir?
Öncelikle ideal uyku süresi ortalama 8 saat. Bu da demek oluyor ki her insan yaşamının neredeyse dörtte birini uyuyarak geçiriyor. Şimdi ise neden önemli olduğuna değinelim.
1- Melatonin hormonu salgılatıyor. Bu hormon vücudun sirkadiyen (24 saatlik zaman içerisindeki biyokimyasal ve psikolojik davranışlarının bütünü) ritmini ayarlar. Bunun ysnı sıra uyku ritmini ve vücut ısısını da düzenler. Büyüme hormonunun salgılanmasını uyarmak.
2- Derin uyku esnasında büyüme hormonu salgılanır. Büyüme hormonu protein üretimini arttırır. Kemikleri güçlendirir, kas dokunun artışını sağlar. Bağışıklık sistemini destekler. Kan şekerinin düzenlenmesinde katkı sağlar.
3- Kilo kontrolünü sağlayak iki temel hormon olan Ghrelin(iştah açıcı) ve Leptin'i(iştah kesici) düzenler. Araştırmalara göre az uyuyan insanlarda Leptin hormonunun az olduğu ve buna bağlı olarak kişide kilo artışı olduğu gözlenmiştir.
4- Yine yapılan bir çalışmada uyku süresi az olan bir kişide stres durumunda bağışıklık yanıtının ilk basamağındaki ''doğal öldürücü hücreler''in sayısında azalma tespit edilmiştir. Bu bağışıklık sisteminin güçsüzleşmesi demektir.
5- Beynimizin çalişma sistemini sağlıklı ilerleyebilmesi için düzenli uyku gereklidir. Glymphatic adı verilen sistem ile beynin çalışması sırasında ortaya çıkan atık maddelerin beyinden uzaklaştırıldığı ve beynin temizlendiği saptanmıştır. Alzheimer hastalığının sebebi olan beyindeki biriken Beta-Amiloid'in de atılmasını sağlayıp bu hastalığın riskini ciddi anlamda düşürür.
6- Uyku kalbimize dinlenme için zaman verir. NonRem de kalp hızı solunum ve tansiyon yavaşlar. REM sırasında ise kalp hızı ve solunum hızlanabilir tansiyon değişebilir.
7- Az uyuma durumunda dikkat dağınıklığı baş gösterir. Odaklanma ve hızlı yanıt verme konusunda aksaklıklar meydana gelir.
8- İstirahat ve rahatlama kortizol miktarını düşürür.
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
11 gün uykusuz kalan adam:Randy Gardner!
11 günlük rekor! Bu rekorun sahibi 17 yaşındaki Amerikalı Randy Gardner'dir. Randy gözetmen doktor William Dement eşliğinde 264 saat(11 gün) uyumadı. Bu süreç onun için hiç de kolay olmadı. John Ross, Rand'nin neler yaşadığını günü gününe takip etti ve not aldı. Elde edilen sonuçlara göre:
1.Gün: Hiç bir sorun gözükmüyordu. Randy'nin sağlık durumu iyiydi.
2.Gün: Konuşmasında ufak tefek bozukluklar başlamıştı.
3.Gün: Mide bulantıları başladı. Bulantılar mandalina ve portakal yediğinde geçtiği için devamlı bunları yedi.
4.Gün: Akıl sağlığında bozulmalar yaşadı. Karamsarlık ve devamında kısa süreli hafıza kaybı beliriendi.
5.Gün: Nesneleri görüyor fakat algılamakta sıkıntı çekiyordu. Ancak bunun yanı sıra koku duyusu gelişmişti.
6.Gün: Randy zorlanmaya başlamıştı. Kendini spora verdi ve basketbol oynamaya başladı.
7 ve 8.Gün: Bir haftanın ardından birinden yardım almadan yemek yiyemez hale gelmişti.
9.Gün: Hafıza problemleri iyice artmıştı.
10.Gün: Randy sorulan sorulara cevap verebiliyor ama isim hatırlamada zorluk çekiyordu.
11.Gün: 100'den geriye doğru yedişer yedişer sayılması istendi. Randy 65' kadar gelebildi fakat sonra durdu. Ne yaptığını ve neden yaptığını bilmediğini söyledi.
11.günün sonunda Randy basın toplantısı düzenledi. Ve şöyle söyledi:
''Aslında bu deney ile sadece kendimi kanıtlamış olmuyorum. Uyumadan da sağlıklı bir yaşam sürmenin mümkün olduğunu gösteriyorum.''
Fakat bu yanlış bir düşünceydi. Deneyden sonraki bir sene hiç bir sorun yaşamayan Randy sonraki senelerde uyku süresinin devamlı kısaldığını farl etti. 8 saatlik uyku süredi günde sadece 1-2 saatlik uykuya düştü. Uzun bir süre böyle devam ederken Randy'de baş dönmesi ve yorgunluk gibi sonuçlar görüldü. O tarihlerde intiharı bile düşündüğünü söyledi. Bu durum seneler sonra normale dönü.
2014 tarihinde katıldığı bir programda artık 6 saat uyuyabildiğini ve yaptığı uykusuz kalma rekor denemesinin tamamen aptallık olduğunu dile getirdi.Randy:
''Eğer 55 sene öncesine gidebilseydim asla böyle bir şey yapmazdım'' diyor.
Randy'den sonra Maureen Weston adlı bir İngiliz 449 saat uyumadan yeni bir rekor kırdığını söylese de elinde hiç bir kanıt olmadığı için bu iddası asılsız olarak kaldı.
Bu deney sonucunda yeterli uykunun alınmaması sonucunda neler yaşayacağımız da açıkça kanıtlandı.
Uyku bozukluğuna sebep olabilecek etmenler nedir?
Stres,kaygı,ruhsal hastalıklar,alkol,kafein,çalışma saatleri,fazla ışıklı ve sesli ortamlar,uyunulan zeminin rahatsız olması,kas ağrıları ve bunun gibi bir çok etmen uyku düzenimizi etlikeyebilir. Fakat bunların önüne geçmek de yine bizim elimizdedir.
Uyku problemi yaratan hastalıklar nelerdir?
insomni:
Uykuya dalamama ya da dalsa bile sık sık uyanma ve tekrar uyuyamama durumudur. Her yaş grubunda görünebiliyor olsa da genç yaştaki bireylerde daha sık görülür. Genetik faktörlerden kaynaklanıyor olabilir. Ama bunun dışında alışkanlıklara baglı da olabilir.
hipersomni(narkolepsi):
Narkolepsi, aniden gelişen ve engellenmasi mümkün olmayan uyku atakları şeklinde görülen, genetik kökenleri olan nörolojik hastalıktır. Kişiler en uygunsuz durumlarda bile uyuya kalabilirler. Heyecan, endişe, korku, kahkaha gibi durumlarda kas boşalmaları, uyanıkken rüya görme, karabasan ve kabuslar, uykudan felç olmuş gibi hareket edemeden uyanma, sık rastlanan belirtiler arasında sayılabilir.
Apne:
Uykuda nefes durması,horlama,gece terlemeleri ve sık uyanma durumları bütünüdür. Ölümcül kazalara ve yaşamı tehdit eden hastalıklara neden olabilirler. Bu sebepten erken tanı ve tedavi son derece önemli ve zorunludur.
Uyku Fazı Kayması:
Kişiler uyuması gereken zamanda uyanık olurlarken uyumaması gereken saatlerde uyurlar. Sosyal yaşantımızı olumsuz etkileyen bu durum bazen kalıtsal da olabilir.
-
3
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
-
0
- ^ My Animals. Uykuya En Az İhtiyaç Duyan Hayvanlar. (26 Mayıs 2019). Alındığı Yer: My Animals | Arşiv Bağlantısı
- ^ Merve Akşit. Uykuya En Az İhtiyaç Duyan Hayvanlar. (13 Ekim 2017). Alındığı Yer: ListeList | Arşiv Bağlantısı
- ^ www.butunselsaglikklinigi.com. Uykunun Önemine Uyanmak. Alındığı Yer: www.butunselsaglikklinigi.com | Arşiv Bağlantısı
- ^ www.amerikanhastanesi.org. Uyku Bozukluğu: Nedenleri, Belirtileri Ve Tedavisi | Amerikan Hastanesi. Alındığı Yer: www.amerikanhastanesi.org | Arşiv Bağlantısı
- ^ youtu.be. 11 Gün Uyumazsanız Ne Olur ? Randy Gardner'in Hikayes. Alındığı Yer: youtu.be | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 06/09/2025 23:57:44 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/11565
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
Trigonometride karşılaştığımız radyan aslında nedir?
Arabalar Animasyonuna Bir Bakalım
Hikaye, Anlatı, Kurgu
Köpeklerin Yapay Seçilim yolu ile evrimleştiği yanılgısı
TAVAN
Broca Afazisi'ne interdisipliner bir çözüm: Speechia
