Görme engelli insanların daha iyi duydukları doğru mudur?

Toplumumuzda diğer duyu organları hakkında olmasa da görme engelli insanların daha iyi duyduğu ile ilgili genel bir inanış var.

Ses, bir ortamda giden mekanik bir dalgadır ve dışarıdan gelen titreşimlerin kulağımıza girip, iç kulaktaki kıl hücrelerinin ileri geri hareket etmesiyle meydana gelir. Bu kıl hücreleri bu hareketleri algılayıp beynin algılayabileceği elektrik sinyaline (impuls) dönüştürür. Reseptöre tarafından bir uyarı algılandığında, nöron içerisinde elektrokimyasal değişiklikler meydana gelir. Bu değişikliklere impuls (uyartı) denir.

Bir insanın ne kadar iyi duyabileceği bu kılların sağlamlığına bağlıdır. Bu kılların titreşimi algılama yeteneği görme engelliler için farklı değildir. Yani görme engelliler diğerlerinden daha iyi duyamıyorlar.Görme engelli kişiler ses titreşimlerinin nereden geldiğini anlama konusunda iyidirler.Bunu daha iyi anlamak için beynin duyusal bilgiyi nasıl işlediğine bakmamız gerekmektedir.

Beyin, duyu organlarımızın sağladığı sinyalleri yorumladığında algı oluşur ve beynin farklı bölümleri, farklı duyu organlarından gelen bilgilere cevap verir. Görsel bilgiyi işleyen alanlar (görsel korteks) ve ses bilgisini işleyen alanlar (işitsel korteks) vardır. Ancak görme gibi bir his kaybolduğunda, beyin dikkat çekici bir şey yapar: beyin, alanlarının işlevlerini yeniden düzenler.^[1]

Görme engelli kişilerde görsel korteks, görsel bir algılama olmadığında diğer duyulardan gelen bilgilere daha duyarlı hale gelmeye başlıyor. Demek oluyor ki görme engelli insanlar bu özelliğini yitirmiş olabilirler, ancak bu bilgiyi diğer duyularda işlemek için daha büyük bir beyin kapasitesi sağlarlar.

Doğuştan görme engelli insanlar sonradan görme engelli olmuş insanlara kıyasla sesleri ve dokuları algılamakta daha başarılıdırlar.

Yankı ile görebilmek

Son araştırmalarda ve deneylerde bazı görme engellilerin yarasalar gibi ses dalgalarını kullanarak yollarını bulduklarını göstermektedir. Aşağıda bahsedeceğim deneyde bu deneylerin sadece bir tanesi.

Görme engelli bireyler yankıyla görmeyi sağlarken "Ekolakasyon" yani "yankıyla yön bulmada" yarasalarınkine çok benzer bir yol kullanılıyor. Yarasalar çıkardıkları seslerin nesnelerden yansımalarıyla etraflarında neler olduğuna dair fikir ediniyorlar.

Bu teknikte uzman olan görme engelliler üzerinde yapılan çalışmada, bireylerin çıkarttığı daha yüksek seslerin, arkalarında neler olduğunu görmelerine nasıl yardımcı olduğu tespit edildi. Royal Society Journal Proceedings adlı bilimsel dergide yayımlanan araştırmadaki başlıca bulgu, ekolokasyon uzmanlarının tıpkı yarasalar gibi objeler yanlarında ya da arkalarındayken, içgüdüsel olarak çıkardıkları seslerin seviyesini ve sıklığını arttırmalarıydı.

Araştırmaya katılan bilim insanlarından ve kendisi de görme engelli bir ekolokasyon uzmanı olan Daniel Kish, aynı zamanda bu yöntemin eğitimini veren bir isim.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Kish "Herkesin çıkarttığı ses farklı. Örneğin ben dilimi ağzımın üst kısmında şaklatırım. Keskin bir sestir. Çevrenin gürültüsünü aşıp, size onlarca ya da yüzlerce metre ötesine dair bilgiler getirebilir" dedi.

Bu son araştırmaya göre ekolokasyon, çevredeki nesnelerin şekli, büyüklüğü, uzaklığı ve hatta yapıldığı malzemeye dair bilgiler verebiliyor.^[2]