Fahişədən İkiqat Agentə

1889-cu ildə Fransanın şimal-şərqində kasıb bir fransız ailəsində anadan olan Marthe Betenfeld 14 yaşında dərzidə şəyirdlik etməyə başlayır. Lakin o, tezliklə başa düşür ki, bu sahədə pul qazana bilməyəcək.

Marthe gənc yaşında fahişə həyatına üz tutur, əsgərlərin həmişə partner axtardığı küçələrdə gəzir. Sonralar cinsi mübasibətdə olduğu bir əsgərdən ona sifilis(dəri zöhrəvi xəstəlik) yoluxur. 1905-ci ildə ona zöhrəvi xəstəliyi olan seks işçisi olduğunu göstərən xüsusi kart verilir. Marthe yaşadığı bu iyrənc həyatdan bezir və daha yaxşı həyat üçün təyinat yeri kimi Parisi seçir. Qısa müddətdə öz xeyrinə evliliklər həyata keçirir, təyyarələr uçurur, həm I, həm də II Dünya Müharibəsi zamanı casuslar sırasına qoşulur. Onun sərgüzəştləri haqqında hekayələr qeyri-real görünsə də onun başına gələnlər yalan deyil. Qeyri-adi həyat yaşayan Marthe 1982-ci ildə vəfat edərkən, Avropa tarixində öz izini qoya bilmişdi.

Marthe ağıllı qadın, savadlı tələbə idi. Fransız dilindən başqa ingilis, ispan və alman dillərində təmiz danışa bilirdi. Macəra həvəskarı Marthe o dövrün qadınlarında görülməyən bir xüsusiyyətə də malik idi. Bacarıqlı aviator idi.

Marthenin həyatı tamamən müharibələrdən və saysız-hesabsız eşq həyatından ibarət idi. O, öz həyatının qəhramanı olmuşdu, nə olursa olsun, özünü batağlığın içindən çıxarıb nüfuza yüksəldə bilmişdi.

Gənc Marthe 1906-cı ildə Parisə köçdü və qısa müddətdə Henry Richer adlı varlı bir adamla tanış oldu. Marthenin macəra həvəskarı olduğunu görən Henry ona uçmağı öyrətdi. 1913-cü ildə Marthe pilotluq vəsiqəsini aldı.

Marthe macəra axtaran gənc olmaqla yanaşı həm də yalançı idi. Təyyarəsini Burgundiyaya uğurla uçdurduqdan sonra o, təyyarəsini gizli şəkildə Zürich kənarı kəndə gedən qatara mindirdi ki, şəhərə uça bilsin və dünyada belə bir səfər edən ilk qadın olduğunu iddia edə bilsin.

Elədiyinin saxtakarlıq olmasına baxmayaraq, rekordu qeydə alındı və o, 1914-cü ildə L'Union Patriotique des Aviatrices Françaises və ya Fransız Qadın Aviatorların Vətənpərvər İttifaqını qurdu.

Marthe 1914-cü ildə hərbi pilot Henry Richer ilə evləndi. Birinci dünya mübaribəsi başlayan kimi döyüşə cəlb olunan əri Henry Richerin 1916-cı ildə öldürülməsindən sonra təsəllini sevgilisi Zozo ləqəbli rusda tapdı. Təxminən bu ərəfələrdə Marthe Zozo sayəsində Fransız əks-kəşfiyyatının rəhbəri və məşhur Mata Harini işə götürən kapitan Georges Ladoux ilə tanış olur. Marthenin dil sahəsindəki bacarığlarından heyrətə gələn kapitan onu fransız əks-kəşfiyyatında agent kimi işləməyi təklif edir. Marthe bu dəvəti qəbul edir və ilk missiyası üçün İspaniyaya yollanır. Marthe İspaniyada olarkən alman elitasıyla yaxından tanış olur və onların arasında məşhur bir simaya çevrilir.

Qısa müddətdə ona alman əks kəşfiyyatından da təklif gəlir. Təklifə görə Marthe Abverə(alman casusluq təşkilatı) qatılmalı, Fransaya qayıtmalı və orda almanlar üçün casusluq etməlidir. Marthe bu təklifi müddətinin Fransız Abveri tərəfindən uzadılacağı halda qəbul edəcəyini bildirir. Onu agent kimi işə götürməyə həvəsli olan almanlar, təkliflə razılaşır.

1916-cı ildə Marthe Fransaya yollanır. Həm alman dəniz attaşesi və fransız Abverin başçısı olan baron Hans Kron üçün casusluğa başlayır. Hans Kron Marthe'ni gördüyü andan etibarən aşiq olur və Marthe onun məşuqəsinə çevrilir. Bundan sonra Hans Kron Martheni alman Abveri üçün işə götürür və bununla da Marthe ikiqat agentə çevrilir.

Marthe I Dünya Müharibəsi zamanı özünü alman kapitanı Kronun casusu işləyirmiş kimi göstərmişdi. Bu dövrə aid ən marağlı hekayələrdən biri onun 1917-ci ildə səkkiz termos buğdabiti ilə Argentinaya göndərilməsi idi. Güman ki, Marthe onlardan Müttəfiq qüvvələrə göndərilən gəmi anbarında buğdanı yararsız hala gətirmik üçün istifadə etməli idi. Amma Marthe bütün bitləri suda boğmuşdu.

Kron Martheni Parisə silah istehsalı ilə bağlı məlumat toplamaq üçün də göndərmişdi. Ona buğda dənəsi ölçüsündə xüsusi görünməz mürəkkəb verdi. Kronun verdiyi mürəkkəbi istifadə etmək üçün ilk olaraq onu suda həll etmək lazım idi.

Görünməz mürəkkəblə Parisə göndərildikdən sonra Marthe Fransa əks-kəşfiyyatının icazəsi ilə saxta sənədləri götürüb Krona qayıtdı. Kapitanın ona olan inamı daha da möhkəmləndi və bu yaxınlarda mühərrikində nasazlıq yaranmış bir alman sualtı qayığını yoxlamaq üçün gedərkən Martheni də özüylə apardı.

Kronun verdiyi görünməz mürəkkəbdən istifadə edərək, Marthe sualtı qayığın ətraflı təsvirini çəkdi və sonra onu Fransadakı həmkarlarına çatdırdı. Onun kod adı fransızca "Alouette" yəni Torağay idi.

Marthe əl altından Ladouxa məlumatları ötürməyə davam edirdi. Kronun Mata Hariylə eyni oteldə əlaqə yaratmağını bəhanə edən Marthe onu ayrılmağla hədəliyir, lakin sevgi dolu attaşesi buna imkan vermir və nəticədə Marthe daha məxfi məlumatları əldə edə bilir. Marthe fransızlara alman sualtı qayıqlarının İspaniya sahillərində yanacaq doldurma məntəqələri və alman agentlərinin Pirineyi keçmək üçün istifadə etdikləri yollar haqqında mühüm məlumatlar göndərir.

Marthenin casusluğunun tək bir qızıl qaydası var idi, nə olur olsun hədəfinə aşiq olma. Marthe bunu bacara bilmədi, Kronu həqiqətən sevdiyini anlamışdı, bununla belə 1918-ci ilə qədər Fransaya casusluq etməyə davam etmişdi. Bir neçə ölkəyə missiyalara göndərilən Marthe, aldatmacalardan və məruz qaldığı təzyiqlərdən təngə gəldi və müharibənin bitməsi ilə casusluqdan imtina etdi. Vətəninə qayıtmazdan əvvəl Krona ikiqat agent olduğunu və Fransaya işlədiyini etiraf etdi. Kronun bununla bağlı edə biləcəyi heç nə yox idi, çünki müharibə artıq bitmişdi. Lakin Marthe alman attaşesi ilə uzun müddət davam edən münasibətinə görə Fransa hökuməti tərəfindən ümumiyyətlə nəzərə alınmadı. Nəhayət, onun xidmətləri qiymətləndirildi və 1933-cü ildə Fəxri Legion medalı ilə təltif edildi.

Birinci dünya müharibəsindən sonra Martheni işə götürən kapitan Ladoux bu neçə il ərzində yaratdığı bütün casuslar haqqında kitab yazır. Və yazdığı bu kitabın ikinci cildində Martheyə xüsusi yer ayırır. Marthenin ərinin soyadını yəni Richeri götürmüş olmasına baxmayaraq, Ladoux onu kitabında Marthe Richard olaraq adlandırır və bu səbəbdən də Marthe artıq Richard adıyla tanınmağa başlayır.

İkinci Dünya Müharibəsi zamanı da Fransa tərəfdən iştirak edən Martheyə müharibədən sonra siyasi vəzifəyə namizədliyini irəli sürmək təklif olundu. Nəticədə "iki müharibənin qəhrəmanı" Marthe Richer bələdiyyə şurasına seçildi. Qəribədir ki, keçmiş fahişə olan Marthe indi fahişəxanaları bağlatmaq üçün çalışırdı. Nəhayət onun təklifi qəbul edildi və 1946-cı ildə Fransada fahişəxanalar bağlandı.

Fransada fahişəxanaların qadağan olunması üçün atdığı kəskin addımlar şüphə çəkirdi və Marthe Richer təxminən 1948-ci ildə ciddi istintaqa məruz qaldı. O, 1926-cı ildə Britaniyalı Tomas Kromptonla evlənmişdi və Krompton vəfat etsə də, Marthe, Britaniya vətəndaşı olaraq qalmışdı. Bu da onun seçilməsini qanunsuz etdi - beləliklə, onun qərarları etibarsız hesab olundu.

Marthenin rəqibləri onun mütəşəkkil cinayətkarlıqla məşğul olduğunu, qaçaqmalçılıq yolu ilə qızıl-zinət əşyaları apardığını və cinayətləri ört-basdır etdiyini bildirərək onun reputasiyasını pisləyirdilər. Bu ittihamların yalan olduğu aşkar edilsə də, Marthenin cəmiyyətdəki rolu barəsində böyük gərginlik və şübhə yaratmışdı.

Həblərə, abortlara, immiqrantlara və ümumiyyətlə cinsi münasibətə qarşı mövqe tutan Marthe Richer tezliklə gülüş obyektinə çevrildi və siyasətdə ziddiyyətli bir şəxs oldu. Fransa vətəndaşlığını heç vaxt bərpa edə bilməyən Marthe, 1982-ci ildə 93 yaşında vəfat etdi.