DNA Testleri Gerçekten "Irkınızı" Söyleyebilir mi?

2013'ten bu yana 26 milyondan fazla insan DNA'larını analiz için gönderdi. Bazı şirketler “etnik kökeninizi” (ırk ile eş anlamlı değildir) söyleyebildiklerini iddia ederken, hiçbiri tüketicilere ırksal yapılarını açıkça söylemeyi teklif etmiyor. Bunun basit bir nedeni var: Bilimsel olarak böyle bir şey mevcut değil.

DNA Testleri Pasta Grafiği Değildir

Pek çok insan DNA testlerini bir pasta grafiği gibi okuyor: Yüzde 25 şöylesiniz ya da yüzde 50 böylesiniz. Ancak istatistikler hiç de bunu göstermiyor.

Hatta bunu bir profesörden duymak isterseniz, Stanford Üniversitesi biyolojik bilimler profesörü Marcus Feldman şöyle diyor:

Bunlar kesirler, tahminler. Genomunuzun belirli bir bölgeyi temsil etme konusunda belirli bir yüzde tahminine sahip olduğunu söylüyor

Ayrıca Bay Feldman, insaların kökleri söz konusu olduğunda testlerin daha çok şöyle bir şey söylediğini açıklıyor:

DNA'nızın Japonya'nın Okinawa kentinden geldiğine yüzde 30 eminiz. Bu, birinin yüzde 30 Okinawalı olduğunu söylemekle aynı şey değil.

İnsan DNA'sı Büyük Oranda Aynıdır

İnsan DNA'sının büyük çoğunluğu (yüzde 99,9'undan bahsediyoruz) bireyler arasında tamamen aynıdır. Dolayısıyla genetik kod iki kişi arasında farklılaştığında, bu bilim insanları için ilginçtir. Bir DNA testi genomunuzun tamamını tarayarak tek harflik farklılıklar arar. Feldman gibi istatistik uzmanları, aynı kıtadan gelen insanların ortalama olarak DNA'nın aynı bölgelerinde belirli varyasyonlara sahip olma eğiliminde olduklarını anlamışlardır. Yine de, tek bir ufak nüansın belirli bir yerden kaynaklandığını söylemek imkansızdır; analistler ancak birinin farklılıklarının genel bir coğrafi grupla çok fazla örtüştüğü durumları not edebilirler.

Hatta Bay Feldman bu konuda gülerek,

DNA'nızı alıp parçalara ayıramaz ve ‘Şu parça şuradan, bu parça buradan geldi’ diyemezsiniz

diyor.

Hiçbir Ortak Geniniz Olmayan Atanız Olması Mümkün

Soyunuzun, genleri ebeveynlerinizden miras almak gibi işlediğini düşünebilirsiniz - eşit bir 50/50 bölüşüm. Ancak bir nesil daha geriye gittiğinizde durum böyle değildir, çünkü DNA her yeni aktarımda yeniden karışır ve yeniden düzenlenir. Yani anneniz size kendi genlerinin yüzde 50'sini vermiş olsa bile bu, örneğin Avrupalı ebeveyninin genlerinin eşit bir kısmını aldığınız anlamına gelmez. Aslında, yeterince araştırırsanız, hiçbir ortak geniniz olmayan doğrudan bir ata bulmanız mümkündür.

Hatta (tek yumurta ikizi değilseniz) kardeşinizle bile benzer genlere sahip olmayabilirsiniz. Çünkü her biriniz ebeveynlerinizin DNA'sının farklı bölümlerini miras alırsınız. Bu sayede testleriniz önemli ölçüde farklı gelebilir.

Fiziksel Benzerlikleriniz Irkınız ile Doğrudan Örtüşmez

Cilt rengi, saç dokusu ve göz şekli gibi özellikler binlerce farklı gen tarafından kontrol edilir. Sonuç olarak, Batı Afrika kökenli olduğu yüksek oranda tahmin edilen biri siyah görünmeyebilir ve hatta kendini siyah olarak tanımlamayabilir. Benzer şekilde, testleri çok düşük bir Batı Afrika DNA tahmini ile sonuçlanan bir kişi aslında siyah olabilir.

Bu nedenle genetikçiler bir kişinin ırkını kesin olarak belirleyebilecek bir test geliştirmiş değiller. Ve bir bakıma, bu imkansız. Irk, nasıl tanımlandığımız ve tanımlandığımızla ilgilidir; bir dış görünüş meselesinden daha fazlasıdır; bir kültür, tarih, coğrafya ve aile meselesidir. Genetik ve yüzdelik oranlara indirgenemez.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Pennsylvania Üniversitesi'nde Genetik ve Biyoloji profesörü olan Sarah Tishkoff bu konuda şöyle diyor:

Genetik bir testin ırkı anlayabileceğini düşünmek temelden hatalı

ve sözlerine şöyle devam ediyor:

En büyük sorun soy ile ırkı birbirinden ayırmaktır. Irk, sosyal olarak inşa edilmiş bir kavramdır. Bir kişinin kendini etnik köken veya ırk açısından nasıl tanımladığı, genetik soyunun bize söylediğinden farklı olabilir.

Aslında, ırk kavramımız o kadar az biyolojik temele dayanıyor ki, İnsan Genomu Çeşitlilik Projesi bu kelimeyi kullanmaktan tamamen kaçınmayı tercih etti.

"Irk" Kelimesi DNA'nın Keşfinden Daha Eski

Bunu bilim ve tarih açısından düşünün. Avrupalı sömürgeciler ırk kavramını çift sarmal keşfedilmeden 500 yıl önce icat ettiler. Deri rengi ve yüz hatları gibi özelliklere dayalı olarak insan farklılığını tanımlamak için kullandıkları terimlerin çoğu bugün hala nüfus sayımlarımızda ve toplumlarımızda kullanılmaktadır. (Örneğin, bir insanın bir şeyin “dörtte biri” olabileceği fikrimiz, Avrupalıların hangi karışık ırktan insanların köleleştirmek için “yeterince siyah” olduğunu bulmak için kullandıkları mantıktan gelmektedir). Bu kategori oluşturma bilimsel bir süreç değildi - Mendel bezelyeleriyle bir serada değildi. Hedefleri kitlesel köleleştirme, fetih ve boyun eğdirmekti.

Hatta Feldman, beyaz üstünlüğünün doğusundan söz ederken şunları söylüyor:

Bence Avrupa'nın baskın olduğu o dönemde, [ırksal terimler] aşağılık seviyelerini sınıflandırmanın bir yoluydu. Sömürgeciliğin bir onayıydı.

Bazı insanlar ırkın gerçek olmadığını söylerken bunu kastediyor: Irk, insanlar arasındaki farklılıkları tanımlamak için olduğu kadar Avrupalıları güçlendirmek için de yaratılmış sosyal bir kavram. Bu nedenle modern tarihçiler ve genetikçiler, insanların ırkı tanımlamak için DNA'yı nasıl kullanmaya çalıştıkları konusunda endişeleniyorlar.

Prof. Tiskoff bu konuda şunları söylüyor:

İnsanlar genetik verilerden bahsederken ırksal sınıflandırmaları kullandıklarında, bunun ırksal sınıflandırmanın biyolojik bir temeli olduğu şeklindeki yanlış fikri yeniden canlandırabileceğini düşünüyoruz.

Bazı şirketlerin DNA testleri, büyük ölçüde tek bir kıtadan gelen genetik araştırmalara dayandıkları için güçlü bir Avrupa merkezci önyargıya sahiptir. Aslında, İnsan Genomu Çeşitlilik Projesi tarafından analiz edilen orijinal örnekler Kuzey Amerika'dan hiç örnek içermiyordu.

Tüm bunlar bizi, genetik analiz daha ticari ve yaygın hale geldikçe ırk hakkında nasıl konuşmamız gerektiği sorusuyla baş başa bırakıyor. Sonuçlar ne kadar kişisel olursa olsun, ciddi toplumsal sonuçlar doğurabilir.

Kısaca DNA testinden elde ettiğiniz geçmiş, biyolojinin sağlayamayacağı bir bağlamdan gelmektedir.^{[1], [1]}