Diyabet ve Egzersiz
Egzersizin İnsülin Direnci ve Tip 2 Diyabet Üzerine Metabolik Etkileri
insülin resistance
- Blog Yazısı
Diyabet Nedir?
Diyabet mellitus, kandaki glukoz (şeker) düzeylerinin kronik olarak yüksek seyretmesiyle karakterize edilen metabolik bir hastalıktır. Temel olarak pankreasın yeterli insülin üretememesi ya da üretilen insüline hücrelerin yeterince yanıt verememesi sonucu ortaya çıkar.
Tip 1 ve Tip 2 Diyabetin Tanımı :
Tip 1 Diyabet: Otoimmün kaynaklıdır. Vücut, pankreastaki insülin üreten β-hücrelerine saldırarak onları yok eder. Bu nedenle vücut hiç insülin üretemez. Genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde başlar.
Tip 2 Diyabet : En yaygın formdur. Pankreas insülin üretmeye devam eder, ancak hücreler bu hormona karşı direnç geliştirir. Sonuç olarak glukoz hücre içine giremez, kandaki glukoz düzeyi yükselir. Genellikle obezite, fiziksel inaktivite ve genetik yatkınlıkla ilişkilidir.

İnsülin Sekresyonu ve İyonik Mekanizma :
İnsülin sekresyonu, pankreastaki Langerhans adacıklarındaki β-hücrelerinde glukozun algılanmasıyla başlar:
1. Glukoz hücre içine girer ve metabolize olur.
2. ATP seviyesi artar.
3. Bu artış ATP-duyarlı K⁺ kanallarını kapatır.
4. Hücre içi potasyum azalınca hücre depolarize olur.
Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.
Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.
Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.
5. Bu durum voltaj duyarlı Ca²⁺ kanallarının açılmasına neden olur.
6.Hücre içine giren kalsiyum, insülin içeren veziküllerin ekzositozla salınmasını tetikler.

İnsülin Direncinde Ne Olur?
İnsülin direnci geliştiğinde, bu mekanizma bozulmaz; aksine, insülin salınır ama hedef hücreler (özellikle karaciğer, kas ve yağ hücreleri) insüline yanıt vermez. Bunun sonucunda:
- Glukoz hücre içine alınamaz.
- Kan glukozu artar.
- Pankreas daha fazla insülin salgılamak zorunda kalır.
- Zamanla β-hücreler tükenir ve diyabet gelişir.

Diyabet ve Egzersiz :
Düzenli egzersiz, tip 2 diyabetin tedavisinde oldukça etkilidir. Egzersiz, aşağıdaki mekanizmalar yoluyla insülin direncini azaltarak diyabet kontrolünü iyileştirir.
1.İnsülin Reseptörü Aktivasyonu: Egzersiz, kas hücrelerindeki insülin reseptörlerinin daha etkin çalışmasını sağlar. Bu sayede, insülinin hücre içine girmesi ve kan şekerinin düşürülmesi kolaylaşır.
2. Kas Kütlesi Artışı: Düzenli egzersiz, iskelet kaslarının kütlesini artırır. Daha fazla kas kütlesi, vücudun insülini daha etkin kullanmasına yardımcı olur.
3. Glukoz Metabolizması: Egzersiz, kaslardaki glukoz kullanımını ve depolanmasını artırır. Bu sayede, kan şekeri daha iyi kontrol altına alınır.
4. İnflamasyon Azalması: Egzersiz, vücutta inflamasyonu azaltarak insülin direncinin iyileşmesine katkıda bulunur.

İnsülin Direncinin Kırılması Egzersizin insülin direncini azaltması, aşağıdaki fizyokimyasal mekanizmalar yoluyla gerçekleşir:
1.GLUT4 Translokasyonu: Egzersiz, kas hücrelerindeki GLUT4 glukoz taşıyıcı proteinlerinin hücre zarına taşınmasını artırır. Bu sayede, hücrelere daha fazla glukoz girişi sağlanır.
2.Sinyal İletimi: Egzersiz, insülin sinyal iletim yolaklarını güçlendirir. Bu, insülinin hücre içindeki etkilerinin artmasına yardımcı olur.
3.Mitokondriyal Fonksiyon: Egzersiz, kas hücrelerindeki mitokondriyal fonksiyonu iyileştirir. Bu da enerji üretimini ve glukoz metabolizmasını artırır.

Egzersiz Programı :(Haftalık Plan)
Hedef: HbA1c düzeyini azaltmak, insülin duyarlılığını artırmak, kilo kontrolü sağlamak
Süre: 8 hafta
Sıklık: Haftada en az 3–5 gün
Süre / Gün: 30–60 dakika
Yoğunluk: Orta düzey (konuşurken zorlanmayacak ama hissedilir nabız artışı olacak şekilde)
1. Aerobik Egzersizler (Haftada 3–5 gün)
- Yürüyüş: 30–45 dk (tempolu, düz zeminde)
- Bisiklet: 30 dk
- Yüzme: 20–30 dk
- Dans / Zumba: 30 dk (isteğe bağlı, keyifli aktivite olması açısından)
2. Direnç (Ağırlık) Egzersizleri (Haftada 2–3 gün)
- Vücut ağırlığıyla çalışma:
- Duvar şınavı (3x10)
- Sandalye otur-kalk (3x10)
- Lastik direnç bantlarıyla kol-bacak egzersizleri
Amaç: Kas kütlesini artırmak → glikoz depolama kapasitesi artar → insülin hassasiyeti yükselir
Dikkat Edilmesi Gerekenler :
- Kan şekeri <100 mg/dL veya >250 mg/dL ise egzersiz yapılmamalıdır.
- Egzersiz öncesi ve sonrası kan şekeri ölçümü önerilir.
- Susuz kalmamaya dikkat edin.
- Uzun süreli yürüyüşlerde çorap ve ayakkabı seçimi önemlidir (diyabetik ayak riski için).
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 13/12/2025 09:01:13 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/21683
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.