COVID-19 Beyni Etkiliyor mu?

COVID-19 pandemisi, solunum sistemini etkileyen bir hastalık olarak bilinse de, bilim insanları son yıllarda virüsün sinir sistemi üzerindeki etkilerine de odaklandı Özellikle “beyin sisi”, koku kaybı, dikkat eksikliği gibi semptomlar, COVID-19’un beyinle olan ilişkisini gündeme taşıdı Peki, bu etkiler sadece geçici mi yoksa virüs beyinde kalıcı hasarlara yol açıyor mu? Sonuçlar düşündürücü.

2022 yılında University of Oxford öncülüğünde yapılan ve UK Biobank adlı geniş çaplı veri tabanından faydalanılan bir çalışmada, araştırmacılar 785 bireyin beyin MRI görüntülerini analiz etti. Bu kişilerden 401’i COVID-19 geçirmiş, geri kalan 384’ü ise kontrol grubunu oluşturuyordu. Önemli olan nokta: COVID öncesi ve sonrası MRI görüntüleri karşılaştırılarak değişimlerin yönü incelendi.

Çalışma sonuçlarına göre, enfeksiyon geçiren kişilerin özellikle orbitofrontal korteks ve parahipokampal girus gibi alanlarında gri madde kaybı tespit edildi. Aynı zamanda, genel beyin hacminde küçülme ve bilişsel işlevlerde (örneğin dikkat, tepki süresi) düşüşler gözlendi. İlginç şekilde, bu değişimler hafif semptomlarla hastalığı geçiren kişilerde bile gözlemlendi. Benzer şekilde, 2023’te yayımlanan başka bir çalışmada da COVID-19 sonrası beyin omurilik sıvısında nörodejenerasyona işaret eden biyobelirteçlerde artış saptandı. Bu da bazı araştırmacıları Alzheimer gibi hastalıklarla olası bağlantılar konusunda alarma geçirdi.

https://www.ucl.ac.uk/news/covid-neurology

Bulgular :

COVID‑19 geçiren bireylerde, kontrol grubuna göre hem gri madde kalınlığında, hem de tüm beyin hacminde daha fazla azalma saptandı. Özellikle koku ve hafıza ile ilişkili beyin bölgeler orbitofrontal korteks ve parahipokampal girus en çok etkilenen alanlardı.

Ortalama olarak, enfeksiyon grubunda MR’lar arasında %0.2 ila %2 arasında ek gri madde kaybı ya da doku hasarı gözlemlendi. Ayrıca, beyin ve omurilik sıvısı hacminde artış görüldü; bu da beyin dokusunda küçülmeye işaret eden bir bulgu. Yapısal değişimlerin yanı sıra, aynı bireylerde yapılan kognitif testler (dikkat, işlem hızı, hafıza vs.) de enfeksiyon sonrası düşük performansa işaret etti.

Karşılaştırma :

Önce‑sonra MR karşılaştırması preinfeksiyon görüntüleri var Katılımcılar 51–81 yaş aralığında, gençler ya da çocuklar yok

Kontrol grubu yaş, cinsiyet, sağlık durumu eşleştirmesi yapılmış MR sonrası ortalama süre 4–6 ay uzun vadeli (yıllar sonrası) etkiler bilinmiyor

Yapısal değişimin yanında bilişsel testlerde zayıflama görülmüş Değişim gören herkeste semptom olmayabilir; beyin “plastikliği” (iyileşme potansiyeli) vurgulanıyor

https://stories.tamu.edu/news/2022/03/07/even-mild-cases-of-covid-19-can-leave-a-mark-on-the-brain-such-as-reductions-in-gray-matter/

Sonuç :

COVID‑19, yalnızca solunum değil; sinir sistemi ve beyin üzerinde de yapısal değişikliğe yol açabiliyor. Özellikle hafif geçirenlerde bile beyin hacminde küçülme, gri madde kaybı, beyin bölümlerinde incelme görülebiliyor Bu durum, uzun vadede bilişsel etkiler veya nörodejeneratif hastalıklar (örneğin demans/hafıza bozukluğu) için potansiyel risk oluşturabilir.