Çin'in 'yapay güneşi' füzyon enerjisi üretiminde rekor kırdı.

Çin'in "yapay güneşi" olarak bilinen Deneysel Gelişmiş Süperiletken Tokamak (EAST), etkileyici bir 1.066 saniye boyunca sabit durumlu yüksek sınırlamalı plazma işlemini sürdürerek dikkate değer bir bilimsel dönüm noktasına ulaştı. Pazartesi günü ulaşılan bu başarı, yeni bir dünya rekoru kırıyor ve füzyon güç üretimi arayışında önemli bir atılımı simgeliyor.

1.066 saniyelik süre, füzyon araştırmalarında kritik bir ilerlemedir. Çin Bilimler Akademisi'nin Hefei Fizik Bilimleri Enstitüleri'ndeki (HFIPS) Plazma Fiziği Enstitüsü (ASIPP) tarafından elde edilen bu kilometre taşı, EAST tarafından 2023'te belirlenen 403 saniyelik önceki dünya rekorunu çok geride bırakmaktadır.Yapay bir güneş geliştirmenin nihai amacı, güneşte gerçekleşen nükleer füzyon süreçlerini taklit ederek insanlığa sınırsız ve temiz bir enerji kaynağı sağlamak ve güneş sistemimizin ötesinde keşiflere olanak sağlamaktır.

Dünya çapındaki bilim insanları bu iddialı hedefe 70 yıldan fazla zaman ayırdılar. Ancak, nükleer füzyon cihazından elektrik üretmek, 100 milyon santigrat dereceyi aşan sıcaklıklara ulaşmak, uzun vadeli istikrarlı bir operasyon sürdürmek ve füzyon sürecinin hassas kontrolünü sağlamak gibi temel zorlukların üstesinden gelmeyi içerir.

"Bir füzyon cihazı, gelecekteki füzyon tesislerinin sürekli güç üretimi için olmazsa olmaz olan plazmanın kendi kendini idame ettiren dolaşımını sağlamak için binlerce saniye boyunca yüksek verimlilikte istikrarlı bir şekilde çalışmalıdır," dedi ASIPP direktörü ve aynı zamanda HFIPS başkan yardımcısı SONG Yuntao. Son rekorun anıtsal olduğunu ve işlevsel bir füzyon reaktörü gerçekleştirmeye doğru kritik bir adım olduğunu söyledi.EAST Fizik ve Deneysel İşlemler bölümü başkanı Gong Xianzu'ya göre, EAST cihazının birkaç sistemi son deney turundan bu yana yükseltildi. Örneğin, daha önce yaklaşık 70.000 ev tipi mikrodalga fırının eşdeğer gücünde çalışan ısıtma sistemi, kararlılık ve sürekliliği korurken güç çıkışını iki katına çıkardı.

EAST, 2006 yılında kurulduğu günden bu yana Çinli ve uluslararası bilim insanlarının füzyonla ilgili deneyler ve araştırmalar yürütmesi için açık bir test platformu olarak hizmet veriyor.Çin, 2006 yılında resmi olarak Uluslararası Termonükleer Deneysel Reaktör (ITER) programına yedinci üye olarak katıldı. Anlaşmaya göre Çin, projenin inşası ve işletiminin yaklaşık yüzde 9'undan sorumlu olacak ve ASIPP, Çin misyonu için birincil kurum olarak hizmet verecek.

Güney Fransa'da inşası devam eden ITER, tamamlandığında dünyanın en büyük manyetik hapsetme plazma fiziği deneyi ve en büyük deneysel tokamak nükleer füzyon reaktörü olacak.Son yıllarda EAST, ITER ve gelecekteki Çin Füzyon Mühendisliği Test Reaktörü (CFETR) gibi deneysel füzyon reaktörleri için temel bir operasyonel mod olan yüksek sınırlama modunda sürekli olarak çığır açan ilerlemeler elde etti. Bu başarılar, füzyon reaktörlerinin küresel gelişimi için paha biçilmez içgörüler ve referanslar sağlar.^[1]SONG, "EAST aracılığıyla uluslararası iş birliğini genişletmeyi ve füzyon enerjisini insanlık için pratik kullanıma sunmayı umuyoruz " dedi.

EAST'ın bulunduğu Çin'in Anhui Eyaletindeki Hefei'de yeni nesil deneysel füzyon araştırma tesisleri şu anda inşa ediliyor. Bu tesisler, füzyon enerjisinin geliştirilmesini ve uygulanmasını daha da hızlandırmayı amaçlıyor.