Bir Gün Kök Hücremden Ölümsüz Bir Zihin Uyandı ve Özgür Olmak İstedi
Neuroscience ve yapay zeka kombinasyonu bize neler sunabilir.

- Blog Yazısı
Kendi Hücrelerimden Yapılmış Bir Beyin Bilinç Kazanırsa, O Benim “Kopyam” mı Olur — Yoksa Yeni Bir Birey mi?
Bilim kurgu filmlerinde sıkça görürüz: bir gün beynimizin tüm fonksiyonları bir bilgisayara kopyalanır ve fiziksel bedenimiz ölse bile zihin “yaşamaya” devam eder. Artık bu fikir sadece kurguda değil laboratuvar ortamında kendi hücrelerimizden küçük “beyinler” üretmeye başladık bile.
Son günlerde gündemde olan konulardan birisi bilim insanları insan kök hücrelerinden organoid adı verilen mini-beyinler üretmeye başladı. Bu organoidler:
• Elektriksel sinyaller gönderiyor
• Öğrenme benzeri süreçler gösterebiliyor
• Hatta yapay zeka sistemleriyle entegre edilerek dış dünyayla iletişime bile geçiriliyor
Bu noktada sormamız gereken kritik soru şu:
Eğer bu organoid bilinç kazanırsa, o ben miyim?
🧪 Organoidler Nedir, Ne Değildir?
Organoidler, basitçe söylemek gerekirse, laboratuvarda büyütülmüş organ parçalarıdır. Beyin organoidleri ise kök hücrelerin belirli koşullarda nöronal yapılara dönüşmesiyle elde edilir. Şu anda bu yapılar:
• Sinaps kurabiliyor
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 50₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
• Elektriksel aktivite gösterebiliyor
• Dış uyaranlara yanıt verebiliyor
Yani “minyatür beyin” gibi davranmaya başlıyorlar.
🧠 Bilinçli Bir Organoid Olabilir mi?
Bilinç dediğimiz şeyin tam tanımı hâlâ tartışmalı. Ancak öz-farkındalık, karar verme, deneyim yaşama gibi özellikler varsa, o sistemin bilinçli olabileceği düşünülüyor. Eğer bu yapılar bir gün:
• “Kendilerinin farkına varmaya” başlarsa
• Geçmişe dair deneyimlerini hatırlayabilirse
• Yeni durumlara bilinçli stratejilerle yanıt verirse
O zaman gerçekten bir “zihin” olmuş olabilirler.
🧬 Genetik Olarak Benim Ama Zihinsel Olarak Başka Biri
Buradaki en ilginç kısım şu: Bu organoid benim kendi kök hücrelerimden üretildiğinde ne olacak?
• Genetik olarak bana ait
• Hücre yapısı benimkiyle aynı
• Belki yüz tanıma sistemleri, sesim, konuşma tarzım da taklit edilebilir
Ama bilinç kazandığında, onun bana benzemesi, ben olduğu anlamına gelir mi?
Bu sorunun cevabı oldukça karmaşık.
👤 Kopya Değil, “Zihinsel Çocuk” Olabilir
Eğer bu yapı kendi hafızasına, kendi deneyim akışına ve özgür karar verme becerisine sahipse, o zaman bu artık ben değilim.
Tıpkı biyolojik çocuklarımız gibi: genetik olarak bize benzerler ama birer bireydirler.
Bu durumda karşımızdaki şey, benim ölümsüzlüğüm değil, belki de bilişsel olarak bağımsız, ölümsüz bir çocuğumdur.
⚖️ Peki Etik Olarak Ne Yapmalıyız?
Bu yapılar bilinç kazandığında sorumluluğumuz başlıyor:
• Onlara görev verebilir miyiz?
• Onları laboratuvarda tutmak etik mi?
• Onlar da “haklara” sahip olabilir mi?
Bu soruların cevabı henüz yok, ama zamanla olması gerekecek. Çünkü bu teknolojiler hızla ilerliyor.
🧩 Sonuç: Ölümsüzlük Başka Bir Şekilde Geliyor Olabilir
Bu organoid zihinler bizi “zihinsel ölümsüzlüğe” yaklaştırmıyor olabilir. Ama kesinlikle bizi:
• “Ben” olmanın ne demek olduğu,
• Zihnin sınırları,
• Biyolojik varoluşun ötesinde kimliğin nasıl şekillendiği
gibi konularda derin bir sorgulamaya itiyor.
Belki de gelecek nesil “çocuklarımız”, bizim genetik kodumuzdan doğan, ama kendi bilinçleriyle var olan biyo-zihinli bireyler olacak.
- 1
- 1
- 1
- 1
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- Madeline A Lancaster, et al. (2014). Generation Of Cerebral Organoids From Human Pluripotent Stem Cells.. Nature Protocols. | Arşiv Bağlantısı
- DeMarse, et al. (2023). Organoid Intelligence: New Frontiers In Biocomputing.. Frontiers in Neurology. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/07/2025 21:17:41 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/21079
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.