Anestezi Nasıl Çalışır ?

Eğer ameliyat olduysanız, ondan geriye doğru saymaya başladığını hatırlarsınız.

Dokuz, Sekiz ve uyanıp, siz beşe gelene kadar ameliyatın çoktan bitmiş olduğunun farkında varırsınız.

Sanki uyumuşsunuz gibi gelebilir, ama uykuda değildiniz. Anestezi etkisi altındaydınız. Bu, uykudan biraz daha karmaşık bir durum.

Bilinciniz kapalıydı, ve aynı zamanda kıpırdayamıyor, yeni anılar oluşturamıyor ve umarım ki acı hissedemiyordunuz. Bütün bunları durdurmadan birçok ameliyatı gerçekleştirmek korkunç olurdu. Antik Mısır’a, Asya’ya ve Orta Doğu’ya ait tıbbı metinlerde İlk anestetiklerin içinde haşhaş, adamotu ve alkol gibi maddelerin olduğu tarif ediliyordu.

Bugün anestezi uzmanları ameliyat için gerekli dengeyi oluşturmak için çoğunlukla bölgesel, inhalasyon (teneffüs), ve damar içi öğeleri birleştirerek kullanırlar. Bölgesel anestezi vücudun belirli bir yerinden gelen acı sinyallerinin beyne ulaşmasını engeller. Acı ve diğer mesajlar sinir sisteminde elektriksel impulslar yani uyarılar olarak ilerler.

Bölgesel anestezi ise bir elektrik bariyeri kurarak çalışır. Nöronların hücre zarlarındaki yüklü partikülleri içeri ve dışarı alan proteinlere bağlanırlar. Ve pozitif yüklü olanları dışarıda bırakırlar. Bunu yapan bileşenlerden biri kokain. Kokainin ağrıkesici etkileri bir göz hekimliği stajerinin diline yanlışlıkla geldiğinde keşfedilmiştir.

Ara sıra anestetik olarak kullanılır, Ama daha genel bir çok bölgesel anestezik maddenin benzer kimyasal yapıları vardır ve aynı şekilde çalışırlar. Ama bilincinizin yerinde olmaması gereken büyük ameliyatlarda beyin de dahil tüm sinir sistemi üzerinde etkili bir şeye ihtiyacınız vardır. Bu da inhalasyon anestezikleri ile sağlanır. Batı tıbbında ilk genel kullanımı olan ise dietil eterdir. İlk olarak eğlence amaçlı bir uyuşturucu olarak kullanılıyordu. Ta ki doktorlar insanların eterin etkisi altındayken yaralandıklarını bazen fark etmediklerini anlayana kadar.1840’larda insanları ameliyatlarda eter ile uyutmaya başladılar. 1850’lerde ise nitröz oksit popülerleşti ve günümüzde hala kullanılmakta. Ama Sevofluran gibi eter türevlerinin kullanımı daha yaygındır. İnhalasyon anestezikleri, genellikle 1870’lerde geliştirilmiş olan damar içi anestezikleriyle desteklenir.

Damar içi kullanımı yaygın olan yatıştırıcı maddelere, bilinçsizlik sağlayan propofol, ve acıyı azaltan fentanil gibi opioidleri örnek verebiliriz. Bu genel anestezikler ayrıca sinir sistemindeki elektrik sinyallerini etkileyerek de çalışıyorlar.Normalde beynin elektrik sinyalleri karmaşık bir korodur. Beynin farklı bölgeleri birbirleriyle iletişim halindedirler. Bu bağlantılar sizi uyanık ve farkında tutarlar. Ama biri, anestezi etkisi altına girdiğinde bu sinyaller sakinleşir ve daha düzenli bir hale gelirler. Yani beynin farklı bölgeleri birbiriyle konuşmayı bırakır. Bunun tam olarak nasıl olduğuyla ilgili henüz bilmediğimiz çok şey var. Bir çok yaygın anestezik beyindeki nöronların GABA-A reseptörüne bağlanıyor. Bunlar hücrenin kapılarını negatif yüklü partiküller içeri geçebilsinler diye açık tutuyorlar. Negatif yük birikiyor ve bir tür tıkanıklık oluşturuyor böylelikle nöronun elektrik sinyali göndermesini engelliyor. Sinir sisteminde bu çeşit bir sürü giriş çıkışı olan kanallar bulunur. Bunlar hareket, hafıza ve bilinç yollarını kontrol ederler.

Bir çok anestezik bu yollardan bir kaçında etkili oluyor ve sinir sisteminden çok daha fazlasına etki ediyorlar. Çoğu anestetik aynı zamanda kalbi,akciğerleri ve diğer hayati organları da etkiler. Baldıran ve itboğan gibi tanıdık zehirlerin bir çoğunu içinde barındıran ilk anestetikler gibi, Modern ilaçlarında çok ciddi yan etkileri olabilir. Bu yüzden bir anestezi uzmanının ilaçları karıştırıp doğru dengeyi elde etmesi ve anesteziden isteneni oluşturması gerekir. Aynı zamanda hastanın hayati sinyalleri de gözetim altında tutulur. Gerekli oldukça da anestezi miktarı uygun şekilde ayarlanır. Anestezi karmaşıktır ama nasıl kullanıldığını öğrenmek daha iyi ameliyat tekniklerinin gelişimine yol açmıştır. Cerrahlar nasıl daha güvenli sezaryen yapabileceklerini öğrenebilmişler, tıkalı damarları tekrar açabilmişler, zarar görmüş böbrekleri ve karaciğerleri değiştirebilmişler ve benzer birçok hayat kurtarıcı operasyon yapabilmişlerdir. Her yıl daha çok hastayı ameliyat travmasından kurtarabilecek geliştiriliyor