Bazı Üniversiteler, Bazı Uygarlıklar Kadar Yaşlı!

Örneğin Oxford Üniversitesi... İnsanlığın en eski üniversitelerinden biri. Tabii Antik Yunan'a ait ve "üniversite"nin atası olan "akademi" göz ardı edilirse. Bildiğimiz anlamıyla üniversitelerden söz ediyoruz. Ve eğer ki üniversite tarihinde derinlere gitmek istiyorsanız, Oxford Üniversitesi başlamanız gereken yerlerden birisi!

Resmi kuruluşu 1249 yılı olsa da, Oxford Üniversitesinde eğitim 1096 yılında başladı! Bu, İngilizce konuşulan Dünya'nın en eski üniversitesi olduğu anlamına geliyor. Peki tüm sıralamaları düşünecek olursak, en eski üniversite hangisi? İtalya'da bulunan Bologna Üniversitesi, insanlığın bilinen gerçek anlamdaki ilk üniversitesidir. Kuruluşu, 1088 yılına kadar gider. Dolayısıyla Oxford ile birlikte, en yaşlı üniversitedir.

Oxford Üniversitesinin tarihini buraya sığdırmak bile zor. Özeti bile sayfalarca sürebilir! Ancak burada ilginç bir bilgi vermek istiyoruz: Oxford Üniversitesi, Aztek Uygarlığı'ndan yaşlıdır!

Çoğumuzun "antik uygarlık" olarak düşündüğü ve arkalarında harika yapıtlar ve tapınaklar bırakan Aztekler, 14. yüzyılda, yani 1300'lü yıllarda kurulmuş bir uygarlıktır. Elbette, Aztekleri oluşturacak insanların tarihi çok daha eskiye gidiyor olsa da, bir üniversitenin yaşının, yok olmuş bir uygarlıkla kıyaslanabilir miktarda olması şaşırtıcıdır.

Ancak Oxford'un resmi kayıtlardaki en eski üniversite olmadığını unutmayınız! Guinness Rekorlar Kitabı'nda bulunan ve UNESCO tarafından da kabul edilen, en uzun süre boyunca aralıksız olarak eğitim ve diploma veren üniversite, Fas'ta bulunan El Karuni Üniversitesi'dir. El Karuni Üniversitesi, Antik Yunan ile Modern Batı Bilimi arasındaki köprü görevi görmüş olan İslam Bilimi'nin asırlar önce kalbinin atmış olduğu üniversitelerden birisidir. 859 yılında, kadın bir hayırsever olan Fatma el-Fıhri tarafından kurulmuştur! el-Fıhri, "çocukların annesi" lakabıyla bilinmektedir ve cami-medrese olarak kurulan üniversite, doğa bilimlerine odaklanmıştır. Ancak sonradan "İslam araştırmaları ve İslam hukuku" üzerine eğilerek bilimden uzaklaşmıştır. Üniversite, 1957 yılına kadar matematik, fizik, kimya ve dilbilim ile ilgilenmemiştir. Günümüzde üniversiteye sadece Müslümanlar ve erkekler kabul edilmekte ve Kuran'ı, bazı İslami metinleri ve Maliki yasalarını ezbere bilme ve klasik Arapçaya ortalama üstü düzeyde hakim olma zorunluluğu bulunmaktadır. Hala bilim eğitimi veriliyor olsa da, bu konuların ikincil planda tutuluyor olmasından ve bilimden uzak yapısından ötürü kurumun "üniversite" unvanına çok miktarda eleştiri gelmiştir; ancak pek de üzerinde durulmamıştır.