Antik Batık Köprü, Balear Adaları'nın Yerleşim Tarihini Yeniden Yazıyor!

Communications Earth & Environment dergisinde yayınlanan bir çalışmada araştırmacılar, İspanya'nın Mallorca adasındaki bir mağarada bulunan eski bir su altı köprüsü sayesinde binlerce yıl önce batı Akdeniz'deki adalara insanların ne zaman yerleştiğini tespit etti.

Genovesa Mağarası'ndaki 7,6 metrelik köprü üzerinde yapılan yeni bir analiz, insanların Akdeniz'in en büyük adalarından biri olan Mallorca'da daha önce düşünülenden çok daha erken bir dönemde yaşadığını gösteriyor. Bu durum, insanların doğu ve batı Akdeniz bölgelerine yerleşme zamanları arasındaki farkı daraltabilir.

Yazılı kayıtların eksikliği ve sınırlı arkeolojik kanıtlar, insanların Akdeniz adalarına ne zaman kolonileşip yerleştiklerini tespit etmeyi oldukça zorlaştırmıştı. Güney Florida Üniversitesi Jeoloji Fakültesi'nden Profesör Bogdan Onac, şunları söylüyor:

Köprüde tespit edilen belirgin bir "banyo halkası" ve mineral oluşumları, yapının yaklaşık 6000 yıl önce inşa edildiğini tahmin etmemizi sağladı. Bu su altı köprüsü ve diğer tarihi eserler, erken yerleşenlerin; mağaranın su kaynaklarını keşfederek bu alanı stratejik bir şekilde kullanabilmek için oldukça gelişmiş bir altyapı inşa ettiklerini gösteriyor.

Köprü, bazıları 1,3 metre genişliğinde olan büyük ve ağır kireçtaşı bloklardan yapılmış, ancak antik insanların bu köprüyü nasıl inşa edebildikleri hâlâ belirsizliğini koruyor. Araştırmacılar köprüyü inşa edenlerin, mağaranın girişini mağara içindeki bir gölün ötesindeki bir odaya bağlayacak kesintisiz bir yol istediklerini düşünüyor.

Mağaradaki köprü, ilk kez 2000 yılında keşfedilmişti. Bu keşiften birkaç yıl sonra, Katalanca yazılmış bir çalışmada, mağaranın bir odasında bulunan çömlek parçalarına dayanarak köprünün 3500 yıllık olduğu tahmin edilmişti.

Araştırmacılar, adada bulunan kül, kemik ve kömür üzerinde yapılan daha güncel araştırmaların, insanların yaklaşık 4440 yıl önce buraya yerleştiğini öne sürdüğünü belirtiyor. Ancak, diğer adalardaki deniz seviyesinin yükselmesini ve bu yükselişin bıraktığı jeolojik izleri inceleyen Onac ve ekibi, farklı bir yaklaşım benimsedi. Onac şunları söylüyor:

Nihayet son dört yılda, bu uzun süredir araştırılan konuyu ele almak ve insanların Mallorca'ya ne zaman geldiklerini daha iyi tahmin etmek için gereken verileri topladık.

Onac ve meslektaşları, mağaradaki su altı köprüsündeki açık renkli bir bandı ve deniz seviyesinin yüksek olduğu dönemlerde köprü üzerinde oluşan kalsit tabakalarını inceledi. Bu mağaralarda zamanla biriken mineral tortulardan oluşan tabakalara, speleotem adı veriliyor. Bu veriler, köprünün ne zaman yapıldığını belirlemekte yardımcı oldu.

Ekip, tarihi yerel deniz seviyelerini ve köprüdeki renk bandının yanı sıra maden yataklarını analiz ederek köprünün yaklaşık 6000 yıl önce inşa edildiğini belirledi. Onac şöyle açıklıyor:

Renk bandı, deniz seviyesinin durağan olduğu dönemde mineral tortuların oluştuğu aynı seviyeyi gösterdi. Bu da köprünün 5600 yıldan daha önce inşa edilmiş olması gerektiğine işaret ediyor. 400 ila 500 yıl kullanılmasının ardından, deniz seviyelerinin yükselmesiyle mağara gölünün köprüyü kapatmış olması muhtemel.

Araştırma ekibinin, antik insanların mağarayı nasıl kullandığına dair net bir kanıtı bulunmuyor ancak bazı olasılıkları göz önünde bulunduruyorlar. Onac şunları söylüyor:

Mağara dalgıçları, adada bir zamanlar yaşayan ve soyu tükenmiş Myotragus balearicus adlı keçi türüne ait fosil kalıntıları buldu. Ayrıca köprüyle mağara girişine bağlanan bir odada seramikler de keşfetti.

Bu, insanların mağara girişine yakın büyük bir çökmüş odanın çevresini yaşam alanı olarak kullanmış olabileceğini gösteriyor. Bu odaya erişmek için neden gölü geçtikleri ise belirsizliğini koruyor; burası bir sığınak, ritüeller için bir yer veya yiyecekleri Mallorca'nın sıcak günlerinden uzak tutmak için bir depolama yeri olarak hizmet etmiş olabilir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Mallorca'da 2000 ila 4500 yıl önce küçük taş evler ve büyük taşlardan yapılmış yapılar olduğuna dair kanıtlar var. Bu nedenle, mağara köprüsünün adada bulunan daha büyük ve karmaşık taş yapılarının öncüsü olduğu söylenebilir.

Paleontologlar, Mallorca'ya doğu Akdeniz adalarına kıyasla neden daha geç yerleşildiğini hâlâ araştırıyor. Adanın büyük olması ve İspanya'nın anakarasına oldukça yakın bulunması bir avantaj gibi görünse de adanın sıcak ve kuru bir iklime sahip olması, bu durumu etkileyebilir. Ayrıca, balık ve yerli keçiler dışında Mallorca, birçok doğal kaynaktan da yoksun. Onac analizini şu sözlerle bitiriyor:

Buna karşılık, diğer adalar daha elverişli çevresel koşullara ve mineral ile hayvancılık gibi bol doğal kaynaklara sahipti. Bu durum, onları erken yerleşimciler için daha cazip hale getirmiş olabilir.