And Ayılarının Yaşam Mücadelesinde Bitkiler Hayati Önem Taşıyor!

And ayıları (Tremarctos ornatus), genellikle "Paddington" adlı kurgusal karakterle tanınan, Bolivya’dan Venezuela’ya kadar uzanan And Dağları'na özgü tropikal memelilerdir. Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından "savunmasız türler" arasında listelenmiş olan bu ayılara dair edindiğimiz yeni bilgiler, onları korumaya yardımcı olabilir. And ayıları, besin alımını en üst düzeye çıkarmak için en iyi yiyecek arama bölgelerini ve bitkileri en yüksek titizlikle seçerler. Bu davranışları geçmişte başlarını belaya sokmuş olsa da genel olarak çiftlik hayvanlarına saldırmaktan kaçınırlar.

Göz çevresindeki belirgin beyaz işaretler nedeniyle "gözlüklü ayılar" olarak da adlandırılan bu hayvanlar, çoğunlukla ağaçlarda zaman geçiren ağaç ayılardır. Orta boylu ayılar olarak kabul edilen And ayılarının boyu ise yaklaşık 1-1,5 metre arasıdır. Oldukça utangaç olan bu tür, genellikle insanlardan kaçar. Bu da bilim insanlarının onları doğal ortamlarında incelemesini zorlaştırır. Hayatlarını tehdit eden unsurlar arasında habitat kaybı, iklim değişikliği ve insanlarla yaşadıkları olumsuz etkileşimler başta gelmektedir. Ayılar zaman zaman çiftlik hayvanlarına saldırsa da yapılan çalışmalar ayılardan kaynaklı bu tehdidin sanıldığı kadar ciddi olmadığını göstermiştir.

And ayılarının diyetinin büyük bir kısmını ananasgiller ailesine ait çiçekli bitkiler oluşturur. Kuzey ve Güney Amerika'ya özgü bu bitkiler arasında, ananas gibi tanıdık meyveler de Puya raimondii gibi daha küçük ve daha az renkli olanlar da vardır. Bilim insanları, And ayılarının farklı habitatlardaki yiyecek arama davranışları ve beslenme tercihlerine dair çok fazla bilgiye sahip değildir. Bu ayılar, çayır ve bulut ormanlarının bir arada olduğu bölgelerde yaşar. Çalışmanın yazarlarından San Diego Hayvanat Bahçesi Vahşi Yaşam Birliği'nde koruma bilimcisi Nicholas Pilfold, şöyle anlatıyor:

And ayılarının beslenme biçimleri 300'den fazla bitki türünü içeren geniş listeden oluşuyor. Bu nedenle bulut ormanı ekosisteminde tohumların yayılmasında da çok önemli bir rol oynuyorlar.

PLOS ONE dergisinde yayınlanan yeni çalışmada Peru ve ABD'den gelen bir ekip, iki tür Puya leptostachya ve Puya membranacea türleri üzerinde araştırmalar yaptı.^[1] Bu bitkiler, Peru'nun Manu Milli Parkı çevresindeki "puna" adı verilen yüksek rakımlı çayırlarda bulunur. Ekip, her iki bitkinin de And ayıları tarafından yendiğine izleri ve bitkinin konumunu kaydetti.

Takip kameraları And ayılarının araştırma bölgelerinde bulunduğunu doğrulamıştır. Ancak araştırmalar, ayıların mevcut bölgelerin yalnızca yüzde 16,7'sinde yiyecek aradıklarını ortaya koymuştur. Ayıların kurak mevsimde bu bitkileri arama olasılığı da daha yüksekti. Ayılar muhtemelen kuraklık döneminde sindirimi daha kolay ve daha besleyici olan genç ve yumuşak bitkilerin daha kolay bulabildiği için bunları yemeyi tercih etmektedir.

Ayılar genellikle orman kenarındaki puna çayırlarının doğuya bakan dik yamaçlarında yetişen P. leptostachya bitkilerini yemeyi tercih etti. Ulusal parkın dışındaki, sığır gibi hayvanların otladığı alanlarda ise ananasgillerden olan çiçekli bitkileri tüketmeyi nadiren tercih ettikleri görüldü. Pilfold, şöyle anlatıyor:

Ayıların ananasgillerden olan çiçekli bitkileri seçerken bu kadar seçici davranmalarına şaşırdım. Hem bitkiyi hem de bulunduğu habitatı göz önünde bulunduruyorlar. Ayılar yalnızca en genç bitkilerin saplarının tabanını yiyor ve bu bitkileri bulmak için çok yüksek rakımlardaki dik yamaçlara tırmanmaktan çekinmiyorlar.

Araştırma ekibine göre bu bulgular, And ayılarının insanların yarattığı rahatsızlığından uzak hissettikleri yerlerde ananasgillerden olan çiçekli bitkileri aradıklarını gösteriyor. Ayılar genellikle çiftlik hayvanlarının bulunduğu bölgelerden uzak dursa da birkaç on yıl önce otlak alanlarda beslenmeye devam ettikleri gözlemlenmişti. Doğal beslenme esnekliği, kaybettikleri alanları hızla yeniden kazanmalarına yardımcı olabilir. Ancak bunun için daha isabetli koruma önlemleri gerekiyor. Pilfold, sözlerini şöyle bitiriyor:

And ayıları hakkında çok az şey biliniyor olsa da bizim çalışmamız habitatların insan faaliyetlerinden korunmasının ayılara fayda sağlayabileceğini ve beslenme için ek alanlar açabileceğini gösteriyor.