Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Adaletsizliğe Tepki: İnsanlarda Adalet Anlayışı Nasıl Evrimleşti?

Adaletsizliğe Tepki: İnsanlarda Adalet Anlayışı Nasıl Evrimleşti?
3 dakika
2,951
Tüm Reklamları Kapat

Adalet, ölçülemeyen bir toplumsal idealdir; bu nedenle insanlarda adaletin evrimleşmesini anlayabilmek için Georgia Eyaleti Üniversitesi’nin Psikoloji ve Felsefe bölümleri, Nörolojik Bilim Enstitüsü ve Dil Araştırma Merkezi’nde çalışan Dr. Sarah Brosnan, son on yılı diğer primatların adaletli ve adaletsiz bedel dağıtımına davranışsal tepkileri üzerinde çalışarak geçirdi.

Science dergisinde yayınlanan makalelerinde Dr. Brosnan ve Yerkes Ulusal Primat Araştırma Merkezi ve Emory Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nde çalışan meslektaşı Dr. Frans de Waal, primatların eşitsizliğe verdikleri tepkilerle ilgili kendi araştırmaları ve diğer araştırmacıların çalışmalarından oluşan literatürü taradılar. İnsanlar için çok önemli olduğu halde adaletin nasıl oluştuğu bilinmiyor. Brosnan ve de Waal adaletin evrimleşerek oluştuğu ve dolayısıyla temel unsurlarının diğer türlerde görülebileceği hipotezini kurdular.

Tüm Reklamları Kapat

Yapılan çalışmaya göre insanların adaletsizliğe tepkisi, uzun-vadeli işbirliğini desteklemek üzere evrimleşti. Adalet, ölçülemeyen bir toplumsal idealdir; bu nedenle insanlarda adaletin evrimleşmesini anlayabilmek için bilim insanları, diğer primatların adaletli ve adaletsiz bedel dağıtımına davranışsal tepkileri üzerinde çalıştılar. Bu çalışmada kahverengi başlıklı maymunlar, arkadaşı bir görev karşılığında daha iyi bir bedel aldığı zaman tedirgin olup görevi yapmayı reddettiler. Görsel, Georgia Eyalet Üniversitesi’nin izniyle kullanılmıştır.
Yapılan çalışmaya göre insanların adaletsizliğe tepkisi, uzun-vadeli işbirliğini desteklemek üzere evrimleşti. Adalet, ölçülemeyen bir toplumsal idealdir; bu nedenle insanlarda adaletin evrimleşmesini anlayabilmek için bilim insanları, diğer primatların adaletli ve adaletsiz bedel dağıtımına davranışsal tepkileri üzerinde çalıştılar. Bu çalışmada kahverengi başlıklı maymunlar, arkadaşı bir görev karşılığında daha iyi bir bedel aldığı zaman tedirgin olup görevi yapmayı reddettiler. Görsel, Georgia Eyalet Üniversitesi’nin izniyle kullanılmıştır.

Brosnan şunları söyledi:

Adalet anlayışı, insan topluluklarında ücret ayrımcılığından uluslararası politikaya kadar birçok şeyin temelini oluşturur. Başkası daha fazlasına sahipse insanların, yeterince iyi şeylere sahip olsa bile, sahip olduklarıyla mutlu olamadıkları dikkatimizi çekti. Evrimin göreceli olması nedeniyle insanların bunun önemli olduğunu düşündük. Gerçekleşen kazançların çoğunu alan biriyle iş yapıyorsanız o birey, sizin zararınız pahasına sizden fazla kazanıyor demektir. Bu nedenle, eşitsizliğe verilen tepkilerin birlikte iş yapan diğer türlerde de yaygın olup olmadığını araştırmaya başladık.

Brosnan ve de Waal maymunlardaki adalet anlayışı çalışmalarına 2003’te başladılar, Brosnan çalışmalarının insan dışındaki türler için bu konuda hazırlanan ilk rapor olduğunu söyledi. “Maymunlar Adaletsiz Ödemeyi Reddediyorlar” başlıklı bu makale Nature’da yayınlanmıştı.

Tüm Reklamları Kapat

Bu çalışmada kahverengi başlıklı maymunlar, arkadaşı bir görev karşılığında daha iyi bir bedel aldığı zaman tedirgin olup görevi yapmayı reddettiler. O zamandan beri Brosnan, insanlar da dahil olmak üzere dokuz farklı primat türünde eşitsizliğe verilen tepkileri test etti. Tür bireylerinin yalnızca akrabalık bağı olmayan bireylerle birlikte her zamanki işlerini yaparken eşitsizliğe tepki verdiklerini keşfetti.

Ancak arkadaşınızdan daha azını almaya tepki duymak, adaletin tek boyutu değildir. Gerçek bir adalet anlayışı için arkadaşınızdan fazlasını aldığınız durum da önemlidir. Brosnan ve de Waal, denk sonuçlar elde etmek ve değerli, uzun-vadeli, birlikte yapılan iş ilişkilerine istikrar kazandırmak için bireylerin bir kazançtan vazgeçmeye de razı olmaları gerektiği hipotezini oluşturdu. Şimdiye kadar bu durumla sadece insanlar ve onların yakın akrabaları olan insansı maymunlarda karşılaşıldı. Brosnan şunları söyledi:

Bir ilişkiden uzun-vadeli kazançlar elde etmek için yararınıza olan bir sonuçtan vazgeçmek, yalnızca geleceği düşünme yeteneği değil, aynı zamanda bir bedeli geri çevirecek kadar öz denetim gerektirir. Bunların ikisi de olabildiğince fazla bilişsel denetim gerektirir. Dolayısıyla hipotezimizi şöyle oluşturduk: Birçok tür, arkadaşından daha az aldığında olumsuz tepki vermektedir ki bu, adalet evriminin ilk basamağıdır; fakat sadece birkaç tür ikinci basamağa atlayabilmiştir ki burası bizi gerçek adalet anlayışına götürecektir.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
11
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 17
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 5
  • Muhteşem! 2
  • Bilim Budur! 2
  • İnanılmaz 2
  • Umut Verici! 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: Science Daily | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 05/12/2023 18:02:28 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3031

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Entomoloji
Sosyal Medya
Parçacık
Evrim Ağacı Duyurusu
Renk
Doku
Vejetaryen
Ses
İnsanlık
Argüman
Bakteri
Örümcek
Siyah
Sanat
Ateş
Çocuklar İçin Bilim
Oksijen
Karanlık Madde
Çeviri
Çevre
Uçma
Biliş
Çin
Bebek Doğumu
Kadın Sağlığı
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Maymunlar Taş Devrine Girdi mi?!
Maymunlar Taş Devrine Girdi mi?!
%50 Yağmur İhtimali Ne Demek?
%50 Yağmur İhtimali Ne Demek?
Gombe Şempanze Savaşı:
Gombe Şempanze Savaşı: "Maymunlar Cehennemi" Gerçek Oldu!
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
42 Milyon Dolarlık Saat Ne İşe Yarayacak?
42 Milyon Dolarlık Saat Ne İşe Yarayacak?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
G. S. University, et al. Adaletsizliğe Tepki: İnsanlarda Adalet Anlayışı Nasıl Evrimleşti?. (25 Kasım 2014). Alındığı Tarih: 5 Aralık 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/3031
University, G. S., Ölez, Ş., Bakırcı, Ç. M. (2014, November 25). Adaletsizliğe Tepki: İnsanlarda Adalet Anlayışı Nasıl Evrimleşti?. Evrim Ağacı. Retrieved December 05, 2023. from https://evrimagaci.org/s/3031
G. S. University, et al. “Adaletsizliğe Tepki: İnsanlarda Adalet Anlayışı Nasıl Evrimleşti?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Şule Ölez, Evrim Ağacı, 25 Nov. 2014, https://evrimagaci.org/s/3031.
University, Georgia State. Ölez, Şule. Bakırcı, Çağrı Mert. “Adaletsizliğe Tepki: İnsanlarda Adalet Anlayışı Nasıl Evrimleşti?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Şule Ölez. Evrim Ağacı, November 25, 2014. https://evrimagaci.org/s/3031.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close