Olaylarin sebeplerini o olaydan bir önce gelen olaya vermek doğru mu? Bu durumda önce gelen olay, sonraki olayın yaratıcısı olmuş olmaz mı?

Sorumuz temelde kısacası Neden-Sonuç kavramına dayanır. Bu soru, ilkel bilimin başladığı ilk yıllardan beri hem bilimi hemde daha oncesinde felsefeyi rahatsız etmiştir. Öncelikle bildiğimizin aksine felsefede 2 Neden ve Sonuç olduğunu belirtmeliyiz.

1. Zihinin oluşturduğu, kendi düşünme yönetemi ile ortaya koyabildiği bilgilerin bir koşuludur.
2. Zihne sahip olan insanın kendi vücüt bütünlüğü dışarısında deneyimlediğini varsaydığı olguların kendisinde bulunduğu.

Bu iki argüman felsefede bircok kez kullanılmıs ve degısık destekleme argumanları ve degısık karsı cıkıs argumanlarıyla karşılasmıstır. Örneğin;

David Hume, dış nesneler üzerinde bir neden sonuc aramanın ımkansız olduğunu cünkü, zihnin iki olgu arasında bir zamansal bağ kurarak, bilginin imkanı için ona bu anlamı yüklediğini söylemiştir. David Hume'un argümanına göre Dış dünyanın Tümelselliğine ancak, tikel verilerin birbiriyle zamansal yakınlığı ıle tümeli düşünebiliriz. Bunun ötesinde Tümdengelimsel bir Neden-Sonuç yalnızca bir varsayımdır.

“… Bizde bu sonuçların deneyim olmadan yalnızca akıl yürütme yetimizin işlemiyle ortaya çıkarabileceğimizi sanma eğilimi vardır. Biz,dünyaya ansızın bırakılmış olsak, bir bilardo topunun diğerine çarparak ona hareket ileteceğini baştan çıkarabileceğimizi ve onunla ilgili kesinliği bildirmek için bu olayı beklememize gerek kalmayacağını sanırız. Alışkanlıkların etkisi şöyledir: En güçlü olduğu yerde, doğal bilgisizliğimizi örtmekle kalmaz kendisini bile gizler…”

David Hume, İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Soruşturma, çev Münevver Özgen, Biblos yayınları , 3. Basım sy 43

Immanuel Kant ise,

Neden Sonuc'un dış nesnellikte aranamayacağını çünkü dış nesnelliğin zaten zihnin kendi yetisi olan, uzay ve zaman görüleri aracılığyla deneyimlenebileceğini söyler. Kısacası Kant'a göre gördüğümüz dış gerceklik zaten zıhnın bıze gosterebıldıgı bir yorumdur. Bu nedenle dısarıda aranan Neden-Sonuc aslında düşünce yöntemimizin içerisinde gizlidir.

Bu nedenle kısa ceva olarak, bır sonucun ve ona baglı nedenın olduğu söylemimiz, yalnızca iki öncül arasında bilgi işleyebilmemiz için bize bir temel oluşturmaktadır.

Devamı ve daha fazlası ıcın