Evet, tutunabiliyor; ama bu, krem tabakasının virüs için güvenli bir yuva olduğu anlamına gelmiyor. SARS‑CoV‑2 zarflı (enveloped) bir virüs; çevresindeki lipid zarf, yağlı/hidrofobik yüzeylerle ve emülsiyonların yağ fazıyla fiziksel olarak etkileşebiliyor. Dolayısıyla el ya da yüzünüzde bir krem filmi varken de viryonlar kısa bir süre için bu film üzerinde bulunabiliyor. Ancak mesele sadece "tutunma" değil; asıl kritik nokta, canlı kalıp kalmadığı ve ne kadar süre bulaştırıcı kaldığı.
Kozmetik kremler çoğunlukla su‑içinde‑yağ (O/W) veya yağ‑içinde‑su (W/O) emülsiyonlar. İçlerinde emoliyanlar, kıvam vericiler ve koruyucular var; fakat bunlar dezenfektan değil. Virüs zarfını parçalayarak etkisizleştiren şeyler deterjan/tensidler (sabun) ve yeterli derişimde alkol gibi gerçek virüsidal ajanlar. Tipik bir nemlendiricide bu seviyede alkol ya da güçlü bir virüsidal aktif bulunmuyor; bulunsa bile gerekli temas süresi ve konsantrasyon sistematik olarak sağlanmıyor. Yani "krem sürdüm, virüs zaten ölür" düşüncesi gerçekçi değil.
Kanıt tarafındaysa tablo net: İnsan derisi üzerinde SARS‑CoV‑2 yaklaşık 9 saat canlı kalabiliyor ve %80 (w/w) etanolle 15 saniyede tamamen inaktive oluyor; yani el hijyeni şu anda fark yaratıyor. İnert yüzeylerde de (metal, cam, plastik) saatler‑günler mertebesinde stabilite görülüyor ve etkili biyosidler arasında %62–71 etanol, %0,1 sodyum hipoklorit ve %0,5 hidrojen peroksit yer alıyor. Standart kremler bu kategoride değil. Dolayısıyla da risk yönetimi basit: önce sabun‑su veya alkol bazlı el antiseptiği, ardından bariyerinizi korumak için nemlendirici. Bu sırayı tersine çevirmekse iyi fikir değil; çok yağlı bir tabaka tazecik sürülmüşken antiseptiğin temasını ve mekanik sürtünmeyi azaltabiliyor.
Yüz için de resim aynı. Krem, virüsü "kovan" bir kaplama değil; cildi onarıp çatlakları azaltarak dolaylı koruma sağlayabiliyor, fakat bulaş zincirini kıran şey yine hijyen. Yani krem kullanın, ama dezenfektan yerine değil; hijyenden sonra.
Kaynaklar
- Ryohei Hirose, et al. (2021). Survival Of Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2 (Sars-Cov-2) And Influenza Virus On Human Skin: Importance Of Hand Hygiene In Coronavirus Disease 2019 (Covid-19). Clinical Infectious Diseases, sf: e4329–e4335. doi: 10.1093/cid/ciaa1517. | Arşiv Bağlantısı
- G\u00fcnter Kampf, et al. (2020). Persistence Of Coronaviruses On Inanimate Surfaces And Their Inactivation With Biocidal Agents. Journal of Hospital Infection, sf: 246-251. doi: 10.1016/j.jhin.2020.01.022. | Arşiv Bağlantısı
