Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
Nesib Nesiboğlu
Nesib Nesiboğlu
2,141 UP
Üye
1

Subliminal mesajlar gerçekten de söylendiği gibi bilinç altımızda kalıyor mu?

6,237 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
2 Cevap
Ufuk Derin
Öğrenci-Okur

Evrim Ağacı'nda bu konu ile ilgili gerçeklik analizi yapılmış ve gerçeklik oranı 3/10 olarak verilmiş. Büyük oranda sahte.

Gerçek Taraflar

Tüm Reklamları Kapat

Subliminal mesajların en nihayetinde bir reklamcılık ve psikolojik telkin içeriği olmasından ötürü, tüketici davranışlarında çok kısıtlı da olsa bir değişim yaratabildiği düşünülmektedir. Bu etki, kişilerin halihazırda sergileme ihtimali olan davranışları pekiştirmek yönündedir. Bu bakımdan, subliminal mesajların diğer reklamlardan dikkate değer bir farkı olmadığı görülmektedir.

Sahte Taraflar

Tüm Reklamları Kapat

Subliminal mesajlar, size halihazırda istemediğiniz bir davranışı sergiletememektedir. Subliminal mesajların kişilerin davranışlarını istenen yönde değiştirmek konusundaki etkisini gösteren güvenilir, tekrar edilen ve çift kör gibi yaygın bilimsel metodolojilerden geçebilmiş çok az sayıda çalışma bulunmaktadır ve bu çalışmaların sonuçları fazlasıyla muğlaktır. Hatta bazı çalışmalarda, subliminal mesajla pazarlanmak istenen ürünün satış oranlarında düşüş tespit edilmiştir! Psikologların çoğu, subliminal mesajların etkisiyle ilgili argümanlar konusunda şüphecidir.

İddianın Kökeni

Film ve reklam endüstrisinin gücünün boyutlarını göstermek için ileri sürülen iddiaların bir kısmı, maksadını aşarak insanlar üzerinde mutlak bir hakimiyetleri olduğu inancını doğurmuştur. Reklamlar ve izlediğimiz filmler, diziler, televizyon programları hayat görüşümüze etki edebiliyor olsa da, spesifik davranışları sağlamak konusundaki güçleri fazlasıyla kısıtlıdır.

Bilgiler

Subliminal bir mesaj, bilinçaltımıza işleme yoluyla davranışımızı etkileyebilen görüntü ve ses içerikli mesajlara verilen bir isimdir. Subliminal, "bilinçli algılama eşiğimiz" anlamına gelen "limen'in altı" anlamındadır. Dolayısıyla subliminal mesajlar, bilinçli olarak algılamadığımız mesajlardır. Bu mesajları bilinçli olarak algılayamama nedenimiz, ekrandaki karmaşık bir görüntü içine gizli bir mesajın yazılmış olması veya ekranda bir görüntü akarken, saniyenin çok ufak bir kısmı boyunca (genellikle 0.003 saniye boyunca) gösterilip ortadan kaybolmasıdır. Bu tarz mesajların davranışları etkiliyor olabileceğine dair görüşler; hükümetin, büyük şirketlerin ya da medyanın bizi yönlendirebileceği kuşkusunu doğurmaktadır.

Bu ibareyi ilk defa kullanan ve subliminal mesajlara karşı memnuniyetsizliği ilk olarak doğuran kişi, bir pazar araştırmacısı olan James Vicary olmuştur. Vicary ve Frances Thayer, 1957'de New Jersey'de gösterilen bir filmin içine mesajlar yerleştirdiğini belirtti. Bu mesajlar, saniyenin 3000'de 1'inde gösteriliyor ve filmi izleyenlerin Coca Cola içip patlamış mısır yemesini söylüyorlardı. Vicary'ye göre sinema salonunda kola satışları yüzde 18, patlamış mısır satışları ise yüzde 58 artmıştı, yani subliminal mesajlar işe yarıyordu.

1958 yılında Vance Packard, The Hidden Persuaders (Gizli İkna Ediciler) isimli bir kitap yayımlayarak, reklamcıların tüketicilerin bilinçaltına etki edebileceğini popüler kültüre iyice yaymış oldu. Packard'ın bu konuyla ilgili benzetmesi, reklamcıların tüketicileri "bir kukla ustası gibi" yönetebileceği idi. Bu çalışmalar ve subliminal mesajların gücüyle ilgili abartılı iddialar, kısa sürede insanların bu mesajlara korku duymasına neden oldu. Toplumsal histeri, reklamcıların tüketicileri istedikleri gibi kontrol edebildikleri, politikacılarınsa aynı yöntemle halkı yönlendirebileceği algısını yarattı.

1950'lerin sonunda ve 1970'lerin başında yayınlanan kitaplar da Vicary'nin tüketicileri kendi ürünlerini almak için ikna etmesine yarayan tekniklerinin nasıl kullanılabileceğinden bahsediyordu. Bazı radyo ve televizyon reklamlarında subliminal mesajlar kullanıldı, fakat birçok kanal ve profesyonel firma bunları yasakladı. 1974'de ise ABD'nin RTÜK'ü olarak görülebilecek FCC (Federal Communications Commission- Federal İletişim Komisyonu), subliminal reklamcılığı yasakladı.

Tüm Reklamları Kapat

Mesajlar İşe Yaradı mı?

Cevap, büyük oranda hayır. İlk olarak, Packard'ın kitabındaki iddialar gerçeği fazlasıyla abartmaktaydı. Dahası, Vicary ve Thayer'in araştırmalarında kullandıkları veriler tamamen uydurmaydı! Yani ikili, çalışmalarının bulguları hakkında halka tamamen yalan söylemişlerdi. Amaç, Vicary'nin kendi reklam firmasının popülerliğini arttırmaktı. Yani subliminal mesajlarla ilgili sözde araştırmaları, bir çeşit viral reklam denemesiydi!

Uzmanlar, Vicary ve Thayer'in deneylerini tekrar ettiklerinde, aynı sonuçlara ulaşamadılar. Takip eden diğer araştırmalarda da subliminal mesajların başarısı gösterilemedi. Örneğin bir Kanada televizyon kanalında bir yayına yerleştirilen "Hemen arayın!" mesajının, izleyiciler üzerinde hiçbir etkisi olmadığı ortaya çıktı. 1990'lardaki ünlü Judas Priest davasında intihar eden iki gencin aileleri, gençlere bunu bir şarkının yaptırdığını söylemişlerdi; ancak dava, hakimin bununla ilgili hiç bir bilimsel kanıt olmadığını söylemesiyle sonuçlandı.

Ancak sonuç değişmedi: Günümüzde yapılan anket çalışmaları, her 4 kişiden 3'ünün subliminal mesajların işe yaradığı fikrine sahip olduğunu göstermektedir. Peki subliminal mesajların işe yaradığını gösteren çalışmalar var mı?

Tüm Reklamları Kapat

Subliminal Mesajların İşe Yaradığını Gösteren Örnekler

Bir grup araştırmacı, deneysel bir amaca yönelik değil de, hedef-odaklı olarak gösterilen subliminal mesajların işe yarayabileceğinde ısrarcı gözükmektedir.

Yapılan bir çalışmada, Lipton buzlu çay içilmesini telkin eden bir subliminal mesaj gösterildiğinde, deneklerin buzlu çay içme ihtimalinin arttığı gösterilmiştir. Ancak bu çalışmada, halihazırda susamış olmayan kişilerin buzlu çay tüketiminde herhangi bir artış görülmemiştir. Yani subliminal mesajlar, halihazırda içinde bulunduğumuz fizyolojik durumlara uygun davranışlar sergileme ihtimalimizi arttırıyor olabilir.

Bir diğer çalışmada, The Simpsons dizisinde yayınlanan subliminal içerikli mesajlar (örneğin gizli "susadın" mesajları veya kutu kola içeren sahneler) barındıran bir bölüm izletilen deneklerin susama hissi algısının %27 dolaylarında arttığı gösterilmiştir. Bazı diğer çalışmalarda, spesifik bir rom markasının telkin edildiği subliminal mesajlı reklamlar sonucunda, deneklerin %80'inin o marka rom tüketme tercihinin arttığı gösterilmiştir.

Tüm Reklamları Kapat

Başka bir çalışmada, bir şarap dükkanında Almanca müzik çalarken Alman markası şarapların, İtalyanca müzik çalarken İtalyan markası şarapların daha çok satın alındığı gösterilmiştir. Tüketicilere bu tercihlerini belirleyen faktörler sorulduğunda, neredeyse hiçbiri dükkandaki müzikten söz etmemiş; kendilerine açıkça sorulduğundaysa pek azı müziği fark etmiş olmasına rağmen tercihlerinin bu müzik nedeniyle değiştiğini söylemiştir! Yani bu kişiler, uyaranın farkında olsalar da, davranışlarını değiştirdiklerinin farkında değillerdir.

Bir diğer ilginç çalışmada, kişilere önce dondurma yiyen bir kişi gösterilmiştir. Sonrasında ise dondurma yemelerine izin verilmiştir. İlginç bir şekilde kişiler, tam da televizyonda izledikleri miktarda dondurma tüketmişlerdir! Bu örüntünün görülmediği tek durum, eğer televizyonda gördükleri kişi obez ise olmuştur.

Bu çalışmalar, farkında olmasak bile akıllıca yerleştirilmiş uyaranların bizlerin tüketim davranışına öngörülebilir bir şekilde etki ettiğini göstermektedir.

Uyku Sırasında Subliminal Mesajlar

Subliminal mesajların "art niyetli" olarak kullanılmadığı ve bireyler tarafından işlevsel hale getirilebileceğinin iddia edildiği alanlardan birisi kişisel gelişim alanıdır. İddiaya göre, uykuya dalmadan önce ve uyku sırasında dinleyeceğiniz, içeriğinde sizin kendine güveni olan, başarılı bir insan olduğunuzu telkin eden mesajların, zaman içinde özgüveninizi arttırıp, çeşitli davranışlarınızı geliştirebilmesi mümkündür. Hatta yine iddiaya göre, sırf bu yöntemle sigara tüketimi gibi kötü alışkanlıklardan kurtulmanız da mümkündür!

Ne var ki, bunu akademik olarak test eden araştırmacılar, subliminal mesajlar ile istenen yönde davranış değişikliği arasında bir ilişki tespit edememiştir. Örneğin bir çalışmada, deneklerin hepsi hafıza ve özgüven testlerinden geçirilmiştir. Sonrasında her birine subliminal mesaj içerikli kasetler verilmiştir; ancak kasetlerin yarısı bilerek yanlış isimlendirilmiştir. Bu kasetleri 5 hafta boyunca dinleyen denekler, aynı testlere tekrar tabi tutulmuştur. Hafıza veya özgüven konusunda hiçbir anlamlı değişim gözlenemese de, denekler hafızalarının geliştiğini ve özgüvenlerinin arttığını düşünmüşlerdir. Bu etkiye bilimde plasebo etkisi denmektedir.

Yani, uyurken dinlediğiniz kendine-yardım kasetlerinin size muhtemelen bir zararı olmaz, ancak sizin sigarayı bırakmanıza yardımcı olmadıkları da söylenebilir.

Sonuç

Subliminal mesajlara yönelik akademik araştırmaların ortak bulgularını şu üç maddede toplamak mümkündür:

Subliminal mesajların işe yaradığını gösteren çalışmalar, araştırmacıların subliminal mesajların gerçek anlamıyla çalışması halinde görmeyi bekledikleri etkiden 10 kat az etki yaratabiliyor. Dolayısıyla bu mesajların çalışma oranları çok ama çok düşük ve hatta bazı diğer faktörler, davranışlardaki değişmenin subliminal mesajlardan kaynaklanmadığını açıklayabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Subliminal mesaj araştırmalarında, deneklerin verdikleri tepkiler son derece muğlak; dolayısıyla anlamlı sonuçlar çıkarmak pek mümkün değildir.

Subliminal mesajların çalıştığı durumlar, kişilerin zaten bu davranışları sergilemeye meyilli olup; ancak henüz harekete geçmedikleri durumlardır. Bu nedenle, subliminal mesajların gerçek bir davranışsal değişim yarattığı iddiası kuşkuludur.

Subliminal mesajların gücü, mesajın etkisinin açık edilmesi halinde ortadan kalkmaktadır. Örneğin şarap dükkanındaki kişilere İtalyan müzik çalınması halinde İtalyan şarabını daha çok tercih edecekleri söylenecek olursa, muhtemelen bu davranışı sergilemeyeceklerdir.

Deneklerin subliminal içerikli reklamlara verdikleri olumlu tepkilerin (yani mesajın istediği yönde davranış değişikliği yaşayan bireylerin tepkilerinin), gerçekten subliminal mesajlardan kaynaklanıp kaynaklanmadığını tespit etmeye yönelik çalışmalarda, deneklerin kararlarını etkileyen ana unsurun subliminal mesajların içeriği olmadığı, çeşitli dış etkenlerin daha işlevsel olduğu gösterildi.

Tüm Reklamları Kapat

Bu nedenlerle, subliminal mesajların istemediğimiz bir şeyi bize yaptırmak konusunda herhangi bir gücü olduğu iddiası büyük oranda hatalıdır. Bu açıdan, subliminal mesajlara atfedilen güçlerin genel olarak geçersiz olduğunu veya en azından etkilerinin iddia edilenden fazlasıyla kısıtlı olduğunu söylemek mümkündür. Hayatında hiç kola tüketmemiş birine subliminal mesajlarla kola tükettirmek mümkün değil gibi gözükmektedir; dolayısıyla, eğer ki sadece susamış kişilerin soğuk çay tüketmesine teşvik ediyorsa, subliminal mesajların gücü konusundaki iddiaların oldukça hatalı olduğu görülmelidir.

Buna rağmen, halktan gelen tepkiye cevap verebilmek adına İngiltere gibi bazı ülkelerde bu tarz reklamcılığın yasaklandığını, genel olarak reklam prensiplerimize dikkat etmemizin önemli olduğu da hatırlatılmalıdır. Yine de halk tepkisinin bilimsel ve geçerli temellere dayanmak zorunda olmadığı hatırlanmalı, en nihayetinde genel bir konsept olarak "reklamcılık" olgusunun tüketim davranışlarına uzun vadede etki edebildiği unutulmamalıdır. Burada analiz edilen, spesifik olarak subliminal mesajların anlamlı davranış değişikliklerine neden olup olamadığıdır.

644 görüntülenme

Kaynaklar

  1. Yazar Yok. Evrim Ağacı. (19 Mayıs 2020). Alındığı Tarih: 19 Mayıs 2020. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
6
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Eftal Oturakçıibogil
Öğrenciyim
Orijinal Soru: Sübliminal Mesaj Olayı Gerçek Midir?

Merhaba,

Subliminal mesajlar birçok kimsenin düşündüğü gibi sizi sıfırdan kontrol edebilecek kadar güçlü değildir. Eğer susamışsanız bir kola görmek canınızın kola istemesine sebep olabilir ama aynı şekilde soğuk kahve görmek de buna sebep olabilirdi. En nihayetinde susuzluğunuz giderildiğinde ikisini de canınız çekmezdi.

Tüm Reklamları Kapat

199 görüntülenme

Kaynaklar

  1. T. Santora. Does Subliminal Messaging Really Work?. (14 Mart 2020). Alındığı Tarih: 27 Mart 2023. Alındığı Yer: LiveScience | Arşiv Bağlantısı
Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
3
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close