Goriller ve şempanzeler arasındaki genetik benzerlik oranı kaçtir? Goriller ve şempanzelerin evrimsel geçmişini açıklayabilir misiniz?

Genetik açıdan şempanzeler insanlara, gorillerden daha çok benzer.

İnsanlar ve şempanzelerin son ortak ataları 6-8 milyon yıl önce gorillerle insanların son ortak ataları 8-10 milyon yıl önce orangutanlarla insanların son ortak atası ise 12-14 milyon yıl önce ayrılmıştır^[1].

Ayrıca insanlarla gorillerin arasındaki genetik fark, gorillerle şempanzeler arasındakinden daha düşüktür.^[3] Bunun sebebi birim zamanda gerçekleşen mutasyon sıklığının, insanlarda şempanzelere göre daha düşük olmasıdır^[2] Bunun bir sebebi doğurganlık süresidir(yani insan bireyleri nesiller arası geçişi daha geç yapar). Ancak yaşanan bölge genetik yapı gibi başka sebepler de bulunuyor.

Bir türün evrimsel geçmişini, başka türlerle olan akrabalık bağlarını basitçe taksonomi(canlıların sınıflandırılmasında kullanılan disiplin) üzerinden anlayabilirsiniz. Sınıflandırma aslında bir tür soy ağacıdır. Örneğin bir tür bir cinse mensupsa bu cinsin içindeki tüm türler geçmişte aynı türe mensup demektir. Daha da geçmişe gidilirse mensup olduğu ailenin bir tür olduğu görülür. Daha geçmişte takımı, sınıfı, şubesi alemi vs. aynı tür haline gelir. Tıpkı kardeşinle annen-babanda kuzenlerinle deden-ninende birleşmen gibi. Ancak bir insanla soyunuz her zaman aynı kuşak sayısında birleşmez. Belki soyunuzun birleştiği büyük büyük dedenize bir insan 5 kuşakta ulaşıyorken siz aynı kişiye 10 kuşakta ulaşıyor olabilirsiniz.

Genetik farklıları ve benzerlikleri belirleyen başka mekanizmalar da var. Mutasyonların gerçekleşme ve seçilim oranları türe göre değişebiliyor. Ancak en önemli etken gene de soy ağacı.

Ama goriller şempanzelere daha çok benziyor? Acaba? Sıradan insanların kendi hayatlarına göre doğayı sınıflandırma, yakaladığı farklılıklar benzerlikler uzmanlarınkinden farklı olacaktır. Bir Chihuahua ırkı köpek ile bir Tibet Mastifi ırkı köpek doğrudan aynı türe mensuptur ve genetik açıdan çok yakındır. Ancak köpeklerden haberimiz olmasa ve bu iki ırkı görsek herhalde aynı türe mensup olduklarını, yavru üretebileceklerini düşünmezdik. Termitlerle karıncalar bir birlerine benzer görülmüş hatta termitlere beyaz karınca denmiştir. Ancak ortak ataları son yüz milyon yılda yaşamadı. Termitler hamam böceklerine, karıncalar arılara bir birlerinden çok daha yakın.

Eğer insan, şempanze ve gorilleri genetik benzerliklerine göre kıyaslayacaksak en çok insan ve şempanze yakın. Çünkü iki türün ortak ataları gorillerin atalarından ayrıldıktan sonra farklı türlere doğru ayrılmaya başlamış. Sonra insan ve goril yakın. En son şempanze ve goril yakın. Bunun en büyük sebebi de insanların zaman içindeki mutasyon oranlarının daha düşük olması.