Edebiyat bir bilim dalı mıdır? Neden?

Herhangi bir disiplinin bir bilim dalı olduğunu iddia etmek için, bugün için bilimsel yöntem dediğimiz, gözlem, hipotez, deney, veri, kuram gibi adımlardan oluşan çalışma yöntemine uyumlu olması gerekli. Ve özellikle modern bilimin tanımını yapan, kurallarını yazan Karl Popper, Bertrand Russel gibi düşünürlerin kurama döktükleri esaslarla (yanlışlanabilirlik) tutarlı olması.

Edebiyat ise pek net biçimde bir bilim dalı değildir. Herhangi bir edebiyatçıyı, bir çalışma yaparken gözlem, hipotez, deney, veri, kuram gibi aşamalarla sorumlu tutamayız. Ve ayrıca her hangi bir edebi ürünü, veriyi, sonucu, yorumu, "yanlışlanabilirlik" yaklaşımı ile yargılayamaz ve inceleyemeyiz.^[1]

Bu temel ve net açıklama. Başka açılardan başka açıklamalar da yapabiliriz ama buna ihtiyacımız olduğunu düşünmüyorum. Amaç, yöntem, niyet, iddia, sonuç gibi kıstaslarla bakılırsa edebiyat yine bir bilim dalı olarak kabul edilemez. Bunlar dışında da estetik, duygu, maneviyat, kesinlik, iddia vs. gibi başka bir çok kıstası da dikkate alırsak edebiyatı bir bilim dalı olarak görmekten çok onun bilimden hayli uzak bir disiplin olduğunu görürüz.

Ancak... Bu ayrım ve durum, edebiyat ya da her hangi bir sanat dalı üzerine bilimsel çalışma yapılamayacağı anlamına gelmez. Sanat üzerine sayısız bilimsel çalışma yapılmıştır zaten. Ama bu gerçek bize edebiyatın ya da sanatın bir bilim dalı olduğunu göstermez. Edebiyat tarihindeki akımları, üslupları inceliyoruz diyelim. Fantezi edebiyatının belirli bir bölgeden çıktığını, o bölgenin kültürel, sosyal, politik, ekonomik durumunu inceleyebilir ve diyebiliriz ki "Fantezi edebiyatı şu şu tip toplumların edebiyat anlayışına yakındır". Bu bir bilimsel çalışmadır, bilimsel sonuçtur. Ama bu çalışma ve tespit, edebiyatın bir bilim olduğu anlamına da gelmez. O nedenle edebiyat ya da sanat akademisyenliği sanatı inceleyen bir bilimsel kurum olsa da sanatın kendisi değildir.

Umarım açıklayıcı olabilmişimdir. Sağlıcakla...