Bu sorunun cevabı, araçların hangi yörüngede olduğuna bağlıdır.
Yörünge nedir?
Yörünge, bir cismin başka bir cismin etrafında döndüğü yoldur. Örneğin, Dünya’nın Güneş’in etrafında döndüğü yol bir yörüngedir. Yörüngelerin şekli ve boyutu, cisimlerin kütleleri, hızları ve aralarındaki mesafeye bağlıdır. Yörüngeler genellikle elips şeklindedir, yani bir daireye benzeyen ama uçları sivri olan bir çemberdir.
Yörünge mekaniği nedir?
Yörünge mekaniği, cisimlerin yörüngelerini hesaplamak ve tahmin etmek için kullanılan bilim dalıdır. Yörünge mekaniği, Newton’un hareket ve kütleçekim yasalarını ve Kepler’in gezegen hareketi yasalarını kullanır. Yörünge mekaniği, uzay araçlarının tasarımı ve kontrolü için çok önemlidir.
Uzay araçlarının yörüngeleri nasıl belirlenir?
Uzay araçlarının yörüngeleri, gönderilmek istedikleri hedefe ve yapmak istedikleri göreve göre belirlenir. Uzay araçları genellikle üç tür yörünge kullanır:
-Düşük Dünya yörüngesi (LEO): Bu yörünge, Dünya’nın yüzeyinden yaklaşık 2000 km’ye kadar olan bölgedir. Bu yörüngeyi kullanan uzay araçları Dünya’nın etrafında yaklaşık 90 dakikada bir tur atarlar. Bu yörüngeyi kullanan örnekler: Uzay mekiği, Uluslararası Uzay İstasyonu, Hubble Uzay Teleskobu, Iridium uyduları, uzaktan algılama uyduları (EROS, Landsat) vb.
-Orta Dünya yörüngesi (MEO): Bu yörünge, Dünya’nın yüzeyinden yaklaşık 10.000 ila 20.000 km arasındaki bölgedir. Bu yörüngeyi kullanan uzay araçları Dünya’nın etrafında yaklaşık 12 saatte bir tur atarlar. Bu yörüngeyi kullanan örnekler: Küresel Konumlandırma Sistemi (GPS) uyduları vb.
-Jeosenkron (Jeostasyoner) Dünya yörüngesi (GEO): Bu yörünge, Dünya’nın yüzeyinden yaklaşık 36.000 km uzaklıktaki bölgedir. Bu yörüngeyi kullanan uzay araçları Dünya’nın etrafında yaklaşık 24 saatte bir tur atarlar ve böylece Dünya ile aynı hızda dönerler. Bu sayede bu uydular sabit bir noktada duruyormuş gibi görünürler. Bu yörüngeyi kullanan örnekler: Meteoroloji uyduları (GOES), iletişim uyduları (uydu TV ve radyo), Takip ve Veri Aktarım Uydusu (TDRS) vb.
Uzay araçları güneş sisteminden neden uzaklaşmaz?
Uzay araçları güneş sisteminden uzaklaşmaz, çünkü yörüngeleri Güneş’in kütleçekimine bağlıdır. Uzay araçları, Güneş’in etrafında dönen Dünya gibi diğer gezegenlerin de etkisi altındadır. Ancak bu etki, Güneş’in etkisinden çok daha küçüktür. Bu yüzden uzay araçları, yörüngelerinde küçük sapmalar yaşayabilirler, ama güneş sisteminden tamamen çıkamazlar. Uzay araçları, güneş sisteminden çıkmak için çok büyük bir hız kazanmaları gerekir. Bu hız, kaçış hızı olarak adlandırılır ve güneş sisteminden çıkmak için yaklaşık 42 km/s’dir. Bu hızı sağlamak için çok büyük ve pahalı roketlere ihtiyaç vardır.
Sonuç olarak, uzay boşluğunda hareket eden insan yapımı araçların güneş sisteminden uzaklaşması gerekmez, çünkü yörüngeleri Güneş’in kütleçekimine bağlıdır. Uzay araçları, yörüngelerini değiştirmek veya güneş sisteminden çıkmak için ekstra itme gücü sağlamaları gerekir.
Kaynaklar
- G. Elert. (2021). Orbital Mechanics I. The Physics Hypertextbook. | Arşiv Bağlantısı
- earthobservatory. Planetary Motion: The History Of An Idea That Launched The Scientific Revolution. (7 Temmuz 2009). Alındığı Tarih: 6 Haziran 2023. Alındığı Yer: earthobservatory | Arşiv Bağlantısı
