Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
1

Yangınların doğal nedenleri nelerdir? İnsanlardan önce yangınlara neden olan sebepler neydi?

1,338 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap

İnsanlardan çok önce de orman yangınları vardı ve birçok orman, bu yangınlarla baş edebilecek biçimde evrimleşmiştir. Bu doğal nedenleri anlamak, gerekli önlemlerin alınmasını kolaylaştırabilir.

Genel olarak yangınların %15 kadarı doğal nedenlerle oluşmaktadır.

Tüm Reklamları Kapat

Yangınların Doğal Nedenleri

Yıldırımlar

İnsan etkisiyle başlamayan yangınların ezici çoğunluğu yıldırımlar ile başlamaktadır. Yeryüzüne her saniye 100 civarında yıldırım düşmektedir. Bu, her gün 8 milyon, her yıl 3 milyar civarında yıldırıma karşılık gelmektedir.

Bir yıldırım, 300 milyon voltluk gerilim altında, 30.000 amper kadar akımın yeryüzüne boşalması olayıdır. Bu sırada yıldırımın merkezindeki sıcaklıklar 30.000 °C'ye kadar çıkabilmektedir; yani yıldırımların sıcaklığı, Güneş'in yüzey sıcaklığından bile yüksektir. Bu, herhangi bir ağacın, ıslak bile olsa alev alabilmesi için fazlasıyla yeterli bir sıcaklıktır. Örneğin 2021 yılında Big Bear Gölü'nde başlayan yangınların sebebi yıldırımlardır.

Tüm Reklamları Kapat

İklim değişimine bağlı olarak atmosferik konvektif sistemler güçlenmekte ve fırtına oluşumu kolaylaşmaktadır. Bu nedenle daha yoğun yağışlar yaşansa da, bu yağışlar yeterli bir alanı ıslatana kadar yangınları tetikleyici yıldırım olaylarına da sebep olabilmektedir. Ayrıca her fırtına, başladığı noktada yağış bırakmadığı için, bir başka alana yağmur bırakan fırtınalar, farklı coğrafyalardaki ormanları yıldırımlar yoluyla ateşe verebilmektedir.

Volkanik Faaliyet

Her ne kadar ülkemizde daha nadir olsa da, Dünya genelinde volkanik faaliyet de yangınları tetikleyebilmektedir. Bir volkandan saçılan lavların sıcaklığı 800-1200 °C civarında olabilmektedir ve bu lavlar yakıt ile buluştuğunda, havadaki oksijenle tepkimeye girerek yangınları başlatabilmektedir. Ayrıca bir volkandan fırlayıp, kilometrelerce uzağa ulaşabilen kor küller de yangınları tetikleyebilmektedir. Örneğin 2021 yılnda Pacaya Volkanı'ndan saçılan lavlar, Guatemala'da orman yangınlarını başlatmıştır.

Halihazırda Devam Eden Yangınlar

Bir bölgede yangın başladığında, ona komşu bölgelerde de yangın görülme oranları artacaktır. Çünkü yangınlar, üzerlerindeki havayı ısıtıp, yukarı yönlü bir harekete zorlarlar. Bu sırada yangının etrafındaki daha soğuk hava, yükselen havadan boşalan boşluğu doldurmak için yangın bölgesine hücum eder. Bu taze hava, bir yandan yangını harlarken, diğer yandan ısınarak yükselir ve küllerin daha da hızlı bir şekilde atmosfere saçılmasına yardımcı olur. Bu küller, atmosfer boyunca kilometrelerce taşınıp, diğer bölgelerdeki ormanların alev almasına neden olabilir. Bu nedenle bir bölge yanarken, civarındaki diğer bölgelerde de yangın görmek olasıdır.

Yangın Başlatıcı Bitkiler ve Yangını Yayan Hayvanlar

Benzer şekilde, milyonlarca yıldır yangınlarla iç içe evrimleşmiş ormanlarda, yangını başlatıcı doğal unsurlara sahip olabilirler. Örneğin Ardıç ağacının kozalaklarında ve yapraklarında bolca bulunan eterik ve terpenik yağlar, yanıcı özelliktedir. Bu yapılar kurak/sıcak ortamlarda kolayca tutuşurlar. Böylelikle yangının başlamasına neden olurlar.

Orman hayvanları da yangınlarla bir arada evrimleşmiştir. Kartal ve şahinler gibi ekosistemin önemli parçaları olan yırtıcı kuşların bilerek ormanları ateşe verdikleri gözlenmiştir! Alevşahini Yırtıcıları olarak bilinen kara çaylak, ıslık çaylağı ve kahverengi doğan gibi türler, aslında yangına dönüşemeyecek kadar ufak çer çöp ateşlerini gagalarıyla ormanın farklı bölgelerine, özellikle de yanmaya uygun ardıç ağaçları ve diğerlerinin civarına götürüp, yangını başlatır veya büyütürler. Böylece yangından korkarak kaçan avları kolaylıkla avlayabilmektedirler.

Meteor Faaliyeti

Diğer yöntemlerden daha rastlantısal olsa da, Dünya dışından gezegene giren meteorlar, eğer yüzeye ulaşıp da meteoroit olurlarsa, beraberinde getirdikleri yüksek sıcaklıklar nedeniyle orman yangınlarına neden olabilirler. Dünya'nın %70 kadarı suyla kaplı olduğu için, meteorların büyük bir kısmı da sulara düşmektedir; fakat doğru şartlar altında doğru yere düşen bir meteor, rahatlıkla bir yangını tetikleyebilir.

Kimyasal Tepkimeler ve Spontane Yanma

Kimi zaman doğru şartlar altında belirli kimyasallar yüksek miktarda ısı saçarak (egzotermik bir şekilde) tepkimeye girebilirler. Bu sırada saçılan ısı, ortamdaki yakıtı tutuşturabilecek kadar yüksekse, neredeyse durup dururken gibi gözüken yangınlar başlayabilir. Ayrıca hayvanlarda görülen spontane yanma olayı da yangınlara neden olabilir. Örneğin ABD Ulusal Yangında Korunma Derneği (NFPA) verilerine göre, her yıl 14.070 kadar yangın, spontane yanma sonucu başlamaktadır.

296 görüntülenme
Bu cevabın içeriği ve doğruluğu, Evrim Ağacı editörleri tarafından kontrol edilmiş ve onaylanmıştır. Ayrıca bu cevap, Orman Yangınları soru dizisi içinde yer almaktadır.
6
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close