Savunma sistemiyle ilgili biyolojik faktörler ile genel alışkanlıklar/davranışlar, COVID-19'un etkilerini doğrudan belirlemektedir.[1] COVID-19 nedeniyle ölen insanların büyük bir kısmında hipertansiyon, diyabet (diabetes mellitus) ve kardiyovasküler hastalıklar gibi altta yatan nedenler bulunmaktadır.[2] Mart 2020'de ABD'de hastanelik olan COVID-19 vakalarının %89'unun altta yatan en az 1 sebebi bulunmaktaydı.[3]
İtalya'da salgın başlangıcında elde edilen verilere göre, COVID-19 ölümlerinden sağlık verileri erişilebilir olan %8.8'lik kısmının %96.1'inde en az 1 adet (ortalamada 3.4 adet) altta yatan sebep bulunmaktaydı.[4] Bu rapora göre en yaygın komorbiditeler arasında %66 ile hipertansiyon, %29.8 ile diyabet, %27.6 ile iskemik kalp hastalığı, %23.1 ile atriyal fibrilasyon, %20.2 ile kronik böbrek yetmezliği gelmekteydi.
CDC tarafından belirlenen en yaygın komorbiditeler ağır astım, halihazırda var olan kronik obstrüktif akciğer hastalığı, pulmoner fibroz ve kistik fibrozdur. Daha küçük deney gruplarıyla yapılan meta-analizlere göre sigara tüketimi de daha kötü sonuçlara neden olmaktadır.[5] Benzer şekilde, hâlihazırda solunum hastalıklarıyla boğuşan birinin COVID-19 ile enfekte olması sonucu semptomları daha ağır seyretmektedir. Ek olarak, opioid ve metamfetamin kullananlarda da COVID-19 daha şiddetli geçmektedir; çünkü bu ilaçlar akciğerlere zarar verebilmektedir.[6]
Verem (tüberküloz) da yaygın bir komorbiditedir ve ağır hastalık ile ölüm riskini dikkate değer miktarda arttırmaktadır. Verem ile COVID-19 akciğeri aynı anda etkileyebilmektedir. Pandemi nedeniyle 2025 yılına kadar 6.3 milyon ek tüberküloz vakası ve 1.4 milyon ek tüberküloz ölümü beklenmektedir.[7]
Kaynaklar
- N. Dehingia, et al. (2021). Sex Differences In Covid-19 Case Fatality: Do We Know Enough?. The Lancet Global Health, sf: e14-e15. doi: 10.1016/S2214-109X(20)30464-2. | Arşiv Bağlantısı
- World Health Organization. Who Director-General's Statement On The Advice Of The Ihr Emergency Committee On Novel Coronavirus. (23 Ocak 2020). Alındığı Tarih: 23 Temmuz 2021. Alındığı Yer: World Health Organization | Arşiv Bağlantısı
- S. Garg. (2020). Hospitalization Rates And Characteristics Of Patients Hospitalized With Laboratory-Confirmed Coronavirus Disease 2019 — Covid-Net, 14 States, March 1–30, 2020. MMWR. Morbidity and Mortality Weekly Report, sf: 458-464. doi: 10.15585/mmwr.mm6915e3. | Arşiv Bağlantısı
- L. Palmieri. Characteristics Of Sars-Cov-2 Patients Dying In Italy Report Based On Available Data On July 22Nd, 2020. (22 Temmuz 2020). Alındığı Tarih: 23 Temmuz 2021. Alındığı Yer: Istituto Superiore di Sanità | Arşiv Bağlantısı
- Q. Zhao, et al. (2020). The Impact Of Copd And Smoking History On The Severity Of Covid-19: A Systemic Review And Meta-Analysis. Journal of Medical Virology, sf: 1915-1921. doi: 10.1002/jmv.25889. | Arşiv Bağlantısı
- J. DeRobertis. People Who Use Drugs Are More Vulnerable To Coronavirus. Here's What Clinics Are Doing To Help.. (3 Mayıs 2020). Alındığı Tarih: 23 Temmuz 2021. Alındığı Yer: The Advocate | Arşiv Bağlantısı
- CDC. Coronavirus Disease 2019 (Covid-19). (10 Mayıs 2021). Alındığı Tarih: 23 Temmuz 2021. Alındığı Yer: Centers for Disease Control and Prevention | Arşiv Bağlantısı
