Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
1

Kişinin öz pratiği sayesinde kazandığı beceri ve kalite, döl yoluyla çocuğuna yatkınlık olarak geçer mi?

359 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap
Tan Yıldız
Tan Yıldız
38K UP
[Bu unvan, uzunluk nedeniyle silindi.]

Beceri ve kalite kavramlarının sosyal sonuçlarla ilişkili olan ve önemli sayılan belli başlı zeka ve başarıya katkıda bulunan Sorumluluk (Büyük beş faktör kuramı) gibi kişilik özelliklerine değindiğini varsayarak bu soruyu cevaplayacağım. Öncelikle psikometrisyenler tarafından genel zeka adı ile kavramlaştırılan bilişsel kabiliyeti istatistiksel olarak en sağlam temsil eden faktör psikometrik g'dir. Zeka'nın özelliklerinden, işlevinden ve kalıtsallığından daha önce bahsettiğimden dolayı uzun uzun burada da aynı cevabı yazmayacağım (Buradan daha detaylı okuyabilirsin). Özetle, psikometrik g faktörünün kendisi nerdeyse tamamı ile kalıtsaldır ve genel zekanın geniş anlamda kalıtsallığı yaklaşık yüzyılı aşan bir süredir yapılan çalışmaların nerdeyse hepsinde 0.8, yan, 80% olduğu ortaya konulmuştur. IQ yolu ile ölçülen genel zeka pozitif sosyal sonuçlar ile yakından ilişkili olmakla beraber herhangi bir mesleğin yada mesleğin içindeki farklılaşmış görevlerin bilişsel kompleksitesi ile pozitif korelasyon gösterir. IQ seviyesi bundan dolayı akademik ve mesleki çerçevelerde yaygın bir şekilde fayda sağlar ve görevin bilişsel kompleksliği arttıkça daha yüksek bir IQ'nun sağladığı fayda da bu doğrultuda artar. IQ ile iş kompleksliğine faydasının bir araştırmada birçok meslek arasında gereken bilişsel komplekslik ile IQ'nun sağladığı fayda arasındaki korelasyon 0.4 olarak bulunmuştur (Hartigan & Wigdor 1989). Meslekler arasında olmanın ötesinde ise mesleklerin içinde belirli görevlerin de bilişsel komplekslik seviyelerinde farklılık göstermelerinden dolayı bu doğrultuda da bir avantaj sağladığı söz konusudur. IQ seviyesi ile bir mesleğin içindeki farklı kabiliyet ve kapasitelerin iş performansı çerçevesinde korelasyonlarını gösteren bir şema ekliyorum (McHenry et al. 1990):

Gottfredson (1997) tarafından şema haline getirilmiştir.

Sorumluluk gibi belli başlı kişilik özellikleri ise de meslek ahlakına, çalışkanlığa ve sonuç olarak da başarıya ulaşmakta katkıda bulunurlar. Bunu dolaylı olarak gösteren önemli çalışmalardan biri Wiggins, Blackburn & Hackman (1969) tarafından yapılmıştır. Bir sınıftaki öğrencilerin sorumluluk seviyelerini Beş büyük faktör kuramı bağlamında ölçerek bunun notları ile 0.5 pozitif korelasyon gösterdiğini ortaya koymuşlardır. Jericks (1979) ise daha büyük bir örneklemde öğrencilerin sorumluluk seviyeleri ile eğitim durumlarını test ederek korelasyonu 0.56 olarak bulmuştur. Tomlinson-Keasey & Little (1990) ise üstün zekalı 1500 öğrenci üzerinde boylamasına araştırma yaparak hayatlarının ileri safhalarındaki sosyoekonomik statülerini ve iş kazanımlarını incelemişlerdir. Diğerleri kadar başarılı olamayan öğrencilerin neden başarılı olamadığını kavrayabilmek için ise de öğretmenlerin öğrencileri kişilik bazında değerlendirmelerinden faydalanarak sorumluluk bilinci ile eğitim durumunun 0.87, sosyoekonomik statü ile de 0.68 pozitif korelasyon gösterdiğini ortaya koymuşlardır.

Tüm Reklamları Kapat

Bunları anlatmış olmamın sebebi ise bu tür başarıya katkıda bulunan özelliklerin büyük bir derecede kalıtsal olduğunu yani genler vasıtasıyla germ hattı aktarımı sonucunda yavrulara aktarıldığını, geriye kalan kısmının da sistematik olmayan ortak olmayan (non-shared) ortam ve etkisi yetişkinlikte tamamen yok olan ortak (shared) aile ortamı tarafından şekillendirilir. Herhangi bir şekilde epigenetik bir aktarım söz konusu değildir.

102 görüntülenme

Kaynaklar

  1. Linda S. Gottfredson. (1997). Why G Matters. Intelligence. doi: 10.1016/S0160-2896(97)90014-3. | Arşiv Bağlantısı
  2. J. McHenry, et al. (2021). Modeling Job Performance In A Population Of Jobs.. Personnel Psychology. | Arşiv Bağlantısı
  3. A. K. Wigdor & A. Hartigan. (1989). Fairness In Employment Testing.
0
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close