10 dakika sonra bir uzay gemisinde bulunabilecek olma olasılığım %50 midir?

Merhaba.Matematikçi olmadığımdan teorik yanını bilmiyorum; ancak örneğinizi neden küçük tuttunuz ki?

Sorunuzun mantığıyla “10 dakika sonra Mars’ta olma olasılığım %50” demek aynıdır.Ancak burada göz ardı edilen değişkenlerdir.Örneğin 10 dakika sonra bugünkü teknolojiyle Mars’ta olmanız imkansız.Tabii ki,ne olacaktı başka? Dediğinizi duyar gibiyim.Pekala şöyle düşünelim: Erzurum’dasınız ve uzay gemisine binme olasılığınızı hesaplıyoruz.Uzay gemisine en yakın Fransız Guyanası’nda binebilirisiniz ancak.Ve bu sefer dakikayı küçültüp 3 dakikaya inelim(bir yere varacağım),peki şimdi 3 dakika’da Fransız Guyanası’nda uzay gemisinde olabilir misiniz? İmkan dahilinde değil.Yani ilk ihtimal ile aynı duruma çıktı yolumuz.Pekala bu sefer bir an için ülkemizin gelişmekteyken bir anda geliştiğini düşünüp uzaya araç gönderdiğimizi farzederek Ankara’da uzay aracının olduğunu düşünün.Siz hâlâ Erzurum’dasınız.Peki bu sefer ihtimal ne? Biraz yükseldi,ama hâlâ 3 dakika’da Erzurum-Ankara hayal.O zaman şunu 3 saate çıkaralım mı? Evet,üç saate havada karada Ankara’dasınız; kaçarı yok gibi duruyor.İhtimalimiz artık daha da yükseldi ama hâlâ 1 değil.Bence astronot değilseniz hâlâ 0.1’lerde geziyoruz.Şansımızı denedik ve rica ettik bizi araca almaları için... Tüm bunlarda varmaya çalıştığım şey “variable” dediğimiz,yani değişkenlerin mutlak varlığı.Gazilyon tane olasılıktan geçip te bu ihtimali 1 yapmak yani ulaşmak, çok çok çok uzak ihtimal.Ama yine değinmek istediğim nokta; (uzay aracından gittiğimiz için örnekten şaşmıyorum) uzay aracına binebilmek ile 3 dakika’da Mars’a gidebilmek aynı olasılığı taşımıyor.Çünkü sonsuz tane değişkene bağlı olasılıktan en azından ışınlanma olasılığını düşürdük ve limit değerine epsilon kadar yaklaştık.Ama hâlâ olasılığımız çok küçük ve sonsuzluk havuzunda bir toz zerresi yani.

Matematiksel olarak olasılıkta bir olayın olasığını hesaplayabilmek için birkaç değer vardır. Bir tanesi, en başta, olaydır. İkincisi ise bunların olasılığıdır, tüm bu olasılıkların toplamı 1 etmelidir. Olay sayısıyla, her bir olayın olma olasılığını karıştırmamak gerek. Mesela "10 dakika sonra bir uzay gemisinde bulunma" olayı ile "bulumama" olayını alt alta yazdınız. Bu durumda aralarında tamamen bağımsız bir seçim yapmanız gerekse işte burada olasılıklar, %50, %50 olur. Fakat bir olayın kendisinin olup olmama olasılığını, o olayın olasılığı belirler. Bu bir tanımdır, olay sayısıyla karıştırılmamalıdır.