Üzerine Yeni Veri Yazılmış Sabit Disklerden Silinmiş Verilerinizi Kurtarmak Neden Mümkün Değildir?
Sabit diskten silinmiş veriyi kurtarmak büyük oranda mümkündür, çünkü silinenler gerçek veri değil, bu verinin saklandığı konumun bilgisidir. Bu yazıda verinin sabit diskte nasıl saklandığı, dosyalar silindiğinde ve sabit disk formatlandığında neler olduğu ve dosyaların üzerine yazıldıktan sonra kurtarılmasının neden mümkün olmadığını açıklayacağız.
Ancak bunu anlamak için, öncelikle verinin fiziksel olarak bir sabit disk üzerinde nasıl saklandığını öğrenmemiz gerekiyor. Bunu yaptığımızda, üzerine yeniden bir şeyler yazıldıktan sonra verilerimizin neden eski haline getirilemeyeceğini, dolayısıyla üzerine yazıldıktan sonra formatlanmış disklerimizden verileri neden kurtaramadığımızı net olarak anlamış olacağız.
Bilgiler Dijital Olarak Nasıl Saklanır?
Dijital bilgiler baytlar olarak saklanır. Her bayt 8 bit içermektedir. Her bit ise ya 0 ya da 1 değerine sahiptir. Bu saklama yöntemi, sadece iki sayıyı (0 ve 1) kullandığından ikili sayı sistemi olarak adlandırılır. Sonuçta, bilgisayarda saklanan her veri, 0 ve 1’lerden oluşan ikili kodla yazılır.
Bilgiler Sabit Diskte Nasıl Saklanır?
Sabit disk sürücülerde bilgiler, manyetik ve kalıcı olarak saklanır, yani bilgiyi saklamayı sürdürmek için ek bir enerjiye ihtiyaç yoktur. Bu nedenle harici sabit disklerinizi bilgisayarınıza takıp, çıkarıp, sağa sola götürebilirsiniz ama verileriniz halen korunmayı sürdürür.
Disk üzerindeki her mıknatısta bir artı (+) bir de eksi (-) kutup bulunur. Bu kutuplar iki değere, yani ikili koda denk gelir. Sabit disk saklama birimi veya sabit disk plakası, ferromanyetik (sürekli mıknatıs oluşturabilme özelliğine sahip) bir yüzeye sahiptir. Bu yüzey, mıknatıssal bölgecik (magnetic domain) adı verilen küçük manyetik bölgelere ayrılmıştır. Sabit diskler, mıknatıssal bölgeciklerin mıknatıslanma yönünü değiştirerek (directional magnetization) verileri saklar. Her mıknatıssal bölgecik iki olası yönden birine mıknatıslandırılabilir, dolayısıyla iki değerden birini alabilir: 0 ya da 1.
Sabit disklere iki farklı teknolojik yöntem ile veri kaydedilebilir. 2005 yılına kadar kayıt işleminin gerçekleştirildiği tabaka, disk yüzeyine paralel olarak yatay bir şekilde yerleştirilmişti. Böylece, sağa ve sola doğru mıknatıslanma ile ikili kodlar temsil ediliyordu. Bu mıknatıslanmanın diğer adı Boylamasına Kayıt’tır. 2005 civarlarında ise yeni bir teknolojik yöntem ortaya çıktı: Veriler bölümlerin dikey olarak, yani aşağı-yukarı yönde mıknatıslanması ile yazılmaya başlandı. Bu yöntemin de diğer adı Dikey Kayıt’tır. Bu yeni yöntem sayesinde mıknatıssal bölgecikler arasındaki boşluk azaldı ve disklerin saklama kapasitesi arttı.
Rastgele Erişimli Belleklerde (RAM) Veriler Nasıl Saklanır?
Aslında RAM’lerin saklama yöntemi sabit disklerinki ile aynıdır, yani ikili kodlar sayesinde gerçekleştirilir. Aralarındaki en büyük fark, RAM’lerdeki verilerin geçici olarak saklanmasıdır, yani saklanan bilgiler güç kesildiği anda silinir. Bu nedenle eğer ki bir yazı yazarken elektrikler gidip gelirse üzerinde çalıştığınız verileri yitirebilirsiniz.
RAM, iç içe geçmiş halkalardan oluşur. Bu halkaların içinde de kapasitörler ve transistörler bulunur. Her kapasitörde 1 bit boyutunda veri saklanır. Kapasitörler dolu (yüklü) ya da boş olabilir. Böylece 0 ve 1 ikili kodları temsil edilmiş olur.
Veriler Silinince Ne Olur?
Bir RAM modülünün organizasyon yapısı birkaç basamaktan oluşur. Veriler bellekten silindiğinde, gerçek bilgiler anında yok olur. Güç kesildiğinde de kapasitörler anında boşalır, dolayısıyla bütün bilgiler kaybolur.
Sabit disklerde ise durum çok daha farklıdır çünkü bilgiler iki şekilde saklanmaktadır. İlk olarak, veriler fiziksel olarak manyetik sabit diskte saklanır. İkinci olarak, saklanan tüm veriler bir dosya sistemi tarafından yönetilir. Bu sistem, bilgi tablosu oluşturarak verilerin konum bilgisini, yani bir dosyanın sabit diskte nerede saklandığını görmemize yardımcı olur. Bir dosya, parçalanarak sabit diskin farklı konumlarında kaydedilmiş olabilir. Bu yüzden bu sistem gereklidir. İşletim sistemi oluşturulan bu tabloları kullanarak dosyaların konumunu saptar ve büyük dosyaların parçalarını birleştirir.
Bir dosya silindiğinde, sadece dosya sistemi tablosundaki bilgi silinir. Gerçek dosyayı silmek uzun zaman alacağı için, verinin fiziksel konumuna dokunulmaz. Fakat işletim sistemi yeni dosyalar saklamak istediğinde kullanılabilir boşlukları görmek için tabloya başvurur. Silinen dosyaların konumu boş olarak işaretlendiği için, işletim sistemi yeni verileri eski verilerin üzerine yazar ve dolayısıyla eski verileri tamamen siler.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Sabit Disk Formatlandığında Ne Olur?
Hepimizin bildiği formatlama yöntemi yüksek seviye formatlama olarak adlandırılır. Bu yöntem, boş bir dosya sistemi kurulumudur. Sabit diskteki hataların taranması gerekmediği için hızlı format olarak da adlandırılır.
Sabit diskteki veriler, formatlama işlemi sırasında fiziksel olarak silinmezler. Formatlama işleminde dosya sistemi baştan kurulur, yani sabit disk baştan yapılandırılır ve dosyaların konum bilgisinin bulunduğu bilgi tablosu sıfırlanır. Dosya sistemine ve ayarlarına dokunulmadığı müddetçe sabit diskte saklanan gerçek veriler silinmez ya da bu verilerin üstüne yazılmaz, bu yüzden kurtarılabilirler.
Verilerin Üstüne Yazılırsa Ne Olur?
Verilerin üstüne yazıldığında, sabit diskteki mıknatıssal bölgecikler tekrar mıknatıslanır. Bu işlem geri alınamaz çünkü daha önce bu konumda saklanan bilgiler fiziksel olarak silinmiş olur. Mıknatıslanma değişimlerine (veya aynı kalan yerlere) ait bazı fiziksel izler kalabilir ve teorik olarak bu izlerle kısmi bir geri yükleme yapılabilir. Fakat bu işlem için manyetik kuvvet mikroskobu veya benzeri teknolojik araçlar gerekebilir. Gerçi şimdiye kadar hiçbiri verileri tamamen kurtarmayı sağlayamamıştır [tabii gizli devlet istihbarat laboratuvarlarında neler yapılabileceğini bilemeyiz]. Sonuç olarak, üstüne yazılmış bir veriyi kurtarabilecek hiçbir yazılım veya başka bir teknolojik yöntem bulunmamaktadır, en azından genel kullanıma açık bir yöntem yoktur.
Not: Bu yazı daha önceden bir başka Facebook oluşumu tarafından burada çevrilmiştir. Bu çeviriyi, kendi çevirimizi tamamladıktan sonra fark ettik. Dolayısıyla emeği geçen diğer arkadaşlara kredi vermek adına buraya bu notu düşmeyi uygun gördük. Emeklerine teşekkür ediyoruz.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 5
- 2
- 1
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- Çeviri Kaynağı: Make Use Of | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 14/12/2024 12:53:23 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/4513
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
This work is an exact translation of the article originally published in Make Use Of. Evrim Ağacı is a popular science organization which seeks to increase scientific awareness and knowledge in Turkey, and this translation is a part of those efforts. If you are the author/owner of this article and if you choose it to be taken down, please contact us and we will immediately remove your content. Thank you for your cooperation and understanding.