Suudi Arabistan, Ölümsüzlük Araştırmalarına Milyarlarca Dolar Harcıyor!

Muazzam petrol zenginliği Suudi Arabistan'ın küresel sporlarda, elektrikli arabalarda ve teknoloji girişimlerinde baskın roller üstlenmesini sağladı. Krallığın bir sonraki hedefi şimdiye kadarki en iddialı hedefi olabilir: insan ömrünü uzatmak.

Suudi Arabistan'ın fiili hükümdarı Veliaht Prens Muhammed bin Salman, yaşlanmaya karşı yeni tedaviler geliştirmek amacıyla Hevolution Foundation adlı bir kuruluşa yılda bir milyar dolardan fazla bütçe ayırdı. Bu, uzun ömürlülük biyolojisi üzerine yapılan araştırmalar için mevcut küresel fonu önemli ölçüde genişletebilir - ki bu fon, şu anda esas olarak ABD Ulusal Yaşlanma Enstitüsü'nden gelmektedir.

Bütçeleri kanser gibi hastalıklarla ilgili araştırmalara kıyasla çok düşük olan bu alanda büyük bir fon artışı beklentisi, yaşlanma üzerine çalışan bilim insanları arasında heyecan yaratıyor. Birmingham'daki Alabama Üniversitesi'nde yaşlanma üzerine araştırmalar yapan ve Hevolution'dan 7.76 milyon dolar fon alan Amerikan Yaşlanma Araştırmaları Federasyonu'nun (AFAR) kıdemli bilimsel direktörü Steven Austad şöyle diyor:

Bu alandaki insanlar paranın nasıl harcanacağını görmek için nefeslerini tutmuş durumdalar.

Suudi vakfının genel müdürü Dr. Mehmood Khan, ilk hibe parasının büyük bir kısmının, bilim insanlarının insanlar için yaşlanma sürecini yavaşlatan, önleyen ve hatta tersine çeviren tedaviler geliştirmeye çalıştığı ABD'deki üniversitelere ve girişimlere gideceğini söylüyor. San Francisco merkezli Gordian Biotechnology'nin baş bilimsel sorumlusu ve Hevolution'ın 7 milyon dolar katkıda bulunduğu bir hibe programına sahip ABD'li bir kar amacı gütmeyen kuruluş olan Norn Group'un başkanı Martin Borch Jensen şöyle diyor:

Bu, daha ideal bir finansman durumu yaratıyor.

Şimdilik Hevolution'ın en büyük zorluğu, nispeten küçük bir alanda ve Suudi Arabistan'ın yaptığı her şeye şüpheyle bakılan bir dünyada parasını nasıl harcayacağı.

Bazı kurumlar ve bireysel araştırmacılar, ülke içinde muhalefete yer vermeyen ve 2018'de Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı'nın öldürülüp parçalara ayrılmasının ardından Batı tarafından reddedilen mutlak monarşi ile bağ kurmakta tereddüt ediyor. Suudi parasının son dönemde ABD golfüne ve küresel futbola aktarılması, krallığın servetini insan hakları ihlallerini örtbas etmek ve küresel imajını güçlendirmek için kullandığı suçlamalarına yol açtı. Hevolution da benzer eleştirilere maruz kalabilir; ancak henüz başlangıç aşamasında olan proje, kamuoyunda geniş çaplı bir ilgi görmedi. 

AFAR'ın yönetim kurulu, geçen yıl yaşlanma biyolojisi ya da gerobilim alanında 18 araştırma projesi için Suudi finansmanını kabul etmeden önce defalarca tartıştı; ancak oradaki yetkililere göre o zamandan beri ikinci tur hibeler için ortaklığını yeniledi. AFAR'ın icra direktörü Stephanie Lederman şöyle diyor:

Başlangıçta insanlar şüpheciydi ama bence bunların çoğu ortadan kalktı çünkü bizim parayı gerçekten de verdiğimizi görüyorlar. Bu bilimi finanse etmek istiyoruz, bu, insan ırkı için gerçekten önemli.

Pittsburgh Üniversitesi Yaşlanma Enstitüsü'nde yardımcı tıp profesörü olan Dr. Aditi Gurkar, Hevolution tarafından finanse edilen bir AFAR hibesine başvurmadan önce durakladığını, ancak Suudi kuruluşun yaşlanma bilimine yönelik işbirlikçi ve küresel yaklaşımı nedeniyle nihayetinde başvuruya devam ettiğini söylüyor. Nisan ayında, bir fizikçiyle birlikte nanopartiküllerin hücrelerin bölünmeyi durdurduğu bir süreç olan hücre yaşlanmasını tespit etmeye nasıl yardımcı olabileceğini incelemek için 375.000 dolarlık bir hibe aldı. Bu yenilikçi fikir için ABD'deki geleneksel kaynaklardan fon sağlamanın zor olacağını söylüyor. 

Jensen, Norn Group'un Hevolution'a fon sağladığını duyurduğunda bazı kişilerin Suudi bağlarına itiraz ettiğini, ancak kuruluşların ortak bir hedefi paylaşması nedeniyle bu itirazları bir kenara ittiğini söylüyor:

Odak noktamız, bu misyona ulaşmak ve insan sağlığını iyileştirmek ve geliştirmek - ki kamuoyunun durumu ne olursa olsun biz bu ideallere bağlıyız.

Orta Doğu'nun çalkantılı siyasetinin ya da Suudi veliaht prensin kişisel tercihlerindeki keskin bir değişikliğin fonları beklenmedik bir şekilde kesebileceğine dair bazı endişeler de var.

Adı "sağlık" ve "evrim" kelimelerinin birleşiminden oluşan Hevolution, Suudi Arabistan'ın 37 yaşındaki liderinin yönetiminde dünya çapındaki etkisini artırmaya çalışmasıyla birlikte küresel bir etki yaratmayı hedefliyor. Misyonu, Muhammed'in artık ezici bir çoğunluğu genç olan nüfusun yaşam kalitesini yükseltmek ve petrolden uzak yeni endüstriler kurmak için güvenilirliğini artırdığı ülkesinde de yankı bulabilir.

Suudi kraliyet kararnamesiyle 2018 yılında kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olarak kurulan Hevolution, kendi araştırmalarını yürütmek yerine, finansmanı yetersiz çalışma alanlarına para pompalamak için yerleşik kurumlarla birlikte çalışmayı amaçlıyor. Baş bilim sorumlusu Dr. Felipe Sierra, on yıldan uzun bir süre NIA'da yaşlanma biyolojisi bölümünü yönetti ve bilimsel danışma kurulunda Los Angeles'taki California Üniversitesi'nde kök hücre araştırma merkezini yöneten Dr. Thomas Rando da yer alıyor. CEO Khan, şöyle diyor:

Biz geleneksel olmayan bir yaklaşım uyguluyoruz. Bu sorunu başka kim çözebilir? Hedeflerimizden biri de yeni bilim insanlarını ve verileri olmayan ama teknolojileri çözüme uygun olabilecek komşu alanlardan bilim insanlarını çekmek.

Suudi vakfı, Temmuz 2022'de faaliyete geçtiğinden bu yana 20 milyon dolardan daha az bir kaynak aktararak daha çok kendini kurmaya odaklandı. Khan, önümüzdeki iki ila dört yıl içinde bu rakamın 1 milyar dolara ulaşmasını bekliyor. Başlangıçta, bu paranın daha fazlası araştırmaya gidecek, ancak sonunda hedefin yaşlanma karşıtı girişimlere yapılan yatırımlarla kabaca eşit bir paylaşım olduğunu söylüyor.

On yıldan uzun bir süre çalıştığı PepsiCo'da baş bilim sorumlusu olan Khan, alanı küresel olarak genişletmek ve mümkün olduğunca çok sayıda umut verici fırsatı takip etmek istediğini söylüyor:

Epigenetik yeniden programlamanın ilk önceliğimiz olduğunu ya da otofajinin ilk önceliğimiz olduğunu ya da senesensin ilk önceliğimiz olduğunu söylemiyoruz. Birçok bilim insanı, üç hücresel süreci yaşlanmayla ilişkilendiriyor. Biz, hepsine bakıyoruz.

Hevolution'ın yaşlanmayı takip etmek için biyolojik belirteçleri tanımlamaya yardımcı olduğunu ve ayrıca yaşlanmayı tedavi etmek için mevcut yeniden tasarlanmış ilaçlar için erken büyük ölçekli insan denemelerini finanse ettiğini görmek istiyor. Bunlar, önemli ölçüde finansman gerektiren ve hızlı kâr elde etme olasılığı düşük olan iki önemli alan.

Khan, Pakistan'da doğdu ve ABD'ye taşınmadan önce İngiltere'de büyüdü. 1987'yi Suudi Arabistan'da geçirdi ve Suudi yöneticilerin tedavi gördüğü krallığın önde gelen hastanesinde bir tıp ihtisas programının kurulmasına yardımcı oldu. Daha sonra Rochester, Minn'deki Mayo Clinic'te çalıştı. Hevolution'a katılmadan önce iki yıl boyunca Boston merkezli biyoteknoloji girişimi Life Biosciences'ı da yöneten 65 yaşındaki Khan, şöyle diyor:

Bu alanda çok fazla 'yılan yağı' var. Bir sürü iddia var ve kendimize her zaman sormamız gereken şeylerden biri 'Bu neye dayanıyor ve meşru mu? Gerçek bilime dayanıyor mu?'

Hevolution kısa süre önce iki yatırım ortağını işe aldı ve 100'den fazla potansiyel fırsatı inceledikten sonra yıl sonundan önce ilk doğrudan yatırımını duyurmayı planlıyor. ABD'de kar amacı gütmeyen bir tüzel kişilik ve Boston'da bir ofis açmayı planlayan ve Avrupa ve Asya'da diğerlerini takip edecek bir limited şirket tescil ettirdi.