Zengin olmak mutlu olmak için yeterli midir?

Soruyu görünce, ilk aklıma gelen Maslow'un ihtiyaçlar listesi oldu. Zenginlik, fizyolojik ve güvenlik ihtiyaçlarımı tamamlar ve çok mutlu olurum. Ama bir süre sonra sahip olduğum şeylerin yanında başka ihtiyaçlarımın da farkına varacağım ve ne yazık ki bunların çoğunu cebimdeki para ile elde edemem. Maddi zenginliğimin yanına, başka zenginlikler eklemem gerekecek. Nedir bu zenginlikler; bilgelik, dürüstlük, akılcılık, ahlak, hoşgörülük, sevme ve sevilme, adil olma v.b.

"Altın, gümüş, pırlanta, zümrüt, sedef, yakutla kim mutlu olmuş dünyada..." şeklinde devam eden bir şarkı vardı bir zamanlar. Ancak durumu bu kadar romantik izah etmek, soruyu sorana ve cevapları takip edenlere doyurucu gelmeyecektir elbette.

Zenginliğin, mutluluğun yegane kaynağı olduğuna dair bir yanılgı vardır insanoğlunda. Halbuki zengin olmak, mutluluğun kaynağı değil, mutlu insanın mutlu hayatını şekillendirmesine yarayan bir gereçtir sadece.

Yıllar önce, insan davranışları ve karakter analizleri üzerine bir dizi amatör çapta araştırma yapmıştım. Çok enteresan ve inanılmaz hoşuma giden, üstelik aklımdaki çelişkilere ışık niteliğinde bir cevaba rastlamıştım. Merak ettiğim şuydu; insanlar her açıdan (maddi durum, statü, fiziki güzellik ve üstünlükler, vs) farklı olmalarına rağmen, mutlu insanları sınıflandıramıyordum. Çok güzel iki insandan biri çok mutluyken, diğeri çok mutsuz olabiliyordu. Ya da varlıklı iki insandan biri çok mutluyken, diğeri çok mutsuz olabiliyordu. Bu negatif durumdakiler için de geçerliydi. Daha da ilginci vasat ve geliri düşük biri, muazzam fiziki özelliklere ya da yüksek maddi gelire sahip kişilerden çok daha mutlu olabiliyordu. Ve bu durum, mutluluk bazında bir sınıflandırma yapmama engel oluyordu. Bunları merak edip araştırma yaparken, kafamda kendimce şekillendirmeme yardım edecek bir bilgi çıktı karşıma kitaplardan birinde "Mutluluk, doğuştan insana kodlanmış bir durumdur. Kime ne kodlandı ise, o mutluluk seviyesinde doğuyor kişi".

O güne dek öğrendiğim bilgilerle, bu bilgiyi birleştirip yorumladığımda, kendimce Evrenin Sırrı'nı çözmüş gibi hissettim. Aşağıdaki grafikte kısaca ifade edebilirim.

Kendi Çizimim

Bu grafikte de görüldüğü gibi, kişi doğduğu an kendisine kodlanan mutluluk seviyesi ne ise, stabili de o oluyor. Zaten mutluluğu belirleyen, ne harika zamanlar, ne de berbat zamanlar. Stabil hayatta hangi seviyede ise mutluluğunuz, mutluluk seviyeniz burası.

Bir örnekle açıklamak gerekirse; Düşünün ki büyük ikramiye size vurdu, tüm isteklerinizi gerçekleştirdiniz, ev aldınız, araba aldınız, dünyayı gezdiniz, hayır işleri yaptınız... Sonra? Bir süre sonra bu hayat biçimi sizin normaliniz haline gelecek. Ya da çok kötü bir olayla karşılaştınız, çok üzüldünüz. Bir süre sonra o duruma da alışacak ve o hal de sizin stabiliniz haline gelecek. Dostoyevski'nin de dediği gibi "Önce biraz ağladılar, ama alıştılar şimdi. Aşağılık insanoğlu her şeye alışır!" Çok abartılı bir ifade oldu fakat evet, biz insanoğlu çok çabuk alışırız. Yaşama ayak uydurabilmemizin ve varlığımızı sürdürebilmemizin yegane sebebi de budur aslında. Kısacası her halükarda değişen hayatınızı bir süre sonra kanıksayacak ve stabil mutluluk seviyenize geri döneceksiniz.

Zenginlik, mutluluk getirmez demeyeceğim. Fakat zengin olmak, varlıklı olmak, çok güzel/yakışıklı olmak, çok zeki olmak sizi mutlu etmez! Sadece hayatınızı kolaylaştırır.

Yoruma dayalı ve hayli de pratik bir soru olduğu için site alışkanlıklarına biraz aykırı bir cevap vermek gerekli:

Böyle bir sorunun bir tartışma konusu olarak sunulması bile hayli garip. Çünkü en basit cevap ve dayanak ile çevremizde sayısız zengin var ve bu zengin insanların hepsi, kendilerinden daha az parası olan insanlardan daha mutlu değiller. Mutlu olan var, olmayan var. Yani gerçekten çok ama çok basit bir soru bu. Olur, olmaz, olabilir, yeterlidir vs. gibi cevap ya da yorumlara gerek bile yok. Net cevap: Zenginlik, mutlu olmak için yeterli değildir. Kanıt: Çevremizde gördüklerimiz. Bu kadar.

Bunu, kişisel bazda tartışamayız çünkü her insanın hayattan beklentileri farklıdır. Zengin olduğu takdirde mutluluğu yakalayabilecek çok sayıda insan vardır. Ama bunu sosyal, psikolojik, kültürel bir olgu ve genel bir kabul olarak göremez, iddia edemeyiz. Zenginliğin herkesi mutlu edeceğini genel bir doğruymuş gibi söyleyemeyiz.

Ki mutluluk dediğimiz olgu da kavramsaldır. Sabit değildir. İnsanın mutluluk eşiği düşer, yükselir, değişir. Mutlu olmak durum mudur, sürekli midir dönemsel ya da anlık mıdır, bakış mıdır, kişilik midir bunu bile netleştiremeyiz. Dünyanın en zengin ve mutlu insanı iken anneniz ölür ise, çocuğunuz sizi sevmemeye başlar ise, aşık olduğunuz insan sizi umursamaz ise, ülkeniz çalkantılar ve düzensizlikler içinde ise, sevdiğiniz insanlar huzursuz ve mutsuz ise, daha sayabileceğimiz sayısız duruma karşı siz mutlu olmaya devam edebilir misiniz? Etmeye çalışabilir misiniz? Çalışmalı mısınız? Hiç bir şeyi umursamayıp paranızı düşünüp mutlu hissetmeye devam eder misiniz?

Bu soru, cevabı olmayan bir soru. Ama dediğim gibi, bir kural, herkesi kapsayan genel bir yorum olarak iddia edilemez. Zenginlik herkes için mutlu olmaya yeterli değildir.

Zenginlik, birçok insanın hayal ettiği bir şeydir, ancak mutluluğun yalnızca zengin olmakla sınırlı olmadığını söyleyebilirim. Zenginlik, maddi açıdan rahatlık ve bazı imkanlar sunabilir, ancak mutluluğun daha geniş bir kavram olduğunu unutmamak önemlidir.

Mutluluk, kişiden kişiye farklılık gösteren bir deneyimdir ve sadece maddi varlıklardan kaynaklanmaz. Kişinin ilişkileri, sağlığı, amaçları, tutkuları, toplumsal bağlantıları ve kişisel gelişimi gibi faktörler de mutluluğu etkileyebilir. İçsel huzur, sevdiklerimizle bağlantı kurma, anlamlı işler yapma, kişisel büyüme ve tatmin edici ilişkiler gibi unsurlar da mutluluğa katkıda bulunabilir.

Araştırmalar, maddi refahın belirli bir noktadan sonra mutluluğu artırmadığını göstermektedir. Yani, temel ihtiyaçlarımızı karşılayacak düzeyde bir gelire sahip olduğumuzda, daha fazla para ve zenginlik mutluluğumuzu artırmayabilir. Bunun yerine, içsel değerlere ve yaşamın daha anlamlı yönlerine odaklanmak, mutluluğu artırma eğilimindedir.

Sonuç olarak, zengin olmak sadece maddi refahı sağlar, ancak mutluluğun çok yönlü bir deneyim olduğunu unutmamak önemlidir. Gerçek mutluluk, kişinin içsel tatminini, sağlıklı ilişkileri ve anlamlı bir yaşamı kapsayan daha derin ve kapsamlı bir dengeyi gerektirebilir.