Yer küre ile bir cisim arasındaki madde cisme olan yer çekimi kuvvetini etkiler mi?

Kesinlikle etkiliyor; ama bir "kalkan" gibi azaltarak değil. Aradaki madde, yalnızca kendi kütlesiyle toplam çekime katkı yapıyor. Aynı enlemde ve hepsi deniz seviyesinden 1000 m yükseklikte düşünüldüğünde sıralama net: dağın tepesindeki cisme etki eden çekim en büyük, deniz seviyesindeki kara parçasının üstünde 1000 m havada asılı olana biraz daha küçük, 2000 m derin denizin üstünde 1000 m havada asılı olana ise en küçük.

Neden böyle oluyor? Yerçekimi "gölgelemesi" (gravitational shielding) diye bir şey yok; deneyler ve genel görelilik bunu dışlıyor. Yani iki kütle arasına kaya, su ya da hava koymak etkileşimi kesmiyor; o maddelerin kendi kütlesi de çekim alanına ekleniyor. Dolayısıyla dağın altında size çok yakın fazladan kaya kütlesi var, bu da düşey yönde hafif bir artış yaratıyor; okyanus altındaysa kaya yerine daha düşük yoğunluklu su ve daha ince okyanusal kabuk bulunduğu için katkı daha zayıf kalıyor.

Jeofizik düzeydeyse farkın mertebesini Bouguer plaka yaklaşımıyla hemen kestirebiliyoruz: yoğunluk ρ≈2670 kg/m³ için 1000 m kalınlığında kaya yaklaşık \(\Delta g\approx 2\pi Gho h\) kadar ek çekim üretir, bu da ≈0.1119 mGal/m × 1000 m ≈ 112 mGal ≈ 1.1×10⁻³ m/s² eder (g'nin yaklaşık yüzde 0.01'i). Aynı kalınlık su için katkı ≈43 mGal düzeyinde. Havada asılı durumda arada neredeyse hiç kütle olmadığı için, dağın tepesine kıyasla bu ek çekim yok denecek kadar az kalıyor.

Arka planda bir de izostatik dengeleme var; dağların altında daha düşük yoğunluklu kökler bulunduğundan derin katkı kısmen telafi ediliyor. Haliyle yerel farklar genellikle onlarca–yüzlerce mGal bandında ve günlük hayatta küçük, fakat gravimetrelerle rahatlıkla ölçülebilir. Sonuç olarak da, aradaki maddenin etkisi gölgeleme değil; yakın çevredeki kütle ve yoğunluk dağılımına bağlı küçük ama sistematik bir çekim farkı.