Kuantum kuramı, atomaltı dünya ile ilgili bulgu ve açıklamalar akılla, mantıkla incelenip yargıya varılabilecek bilgiler değil. Bizler için görünür dünya, çevremiz bir ölçü daha mantıkla çözümlenebilir ve anlaşılır gibi görünüyor çünkü kendi ölçeğimizde deneyimlerimiz ve yaşamın süregidiş dinamikleri üzerine tespitlerimiz var. Bu deneyim ve tespitler, direk alınmış bilgiler. Deneyle, mikroskopla, teleskopla, enerji ölçümü ile değil. Direk, çıplak gözle. Bu nedenle bunlar üzerine bir mantık oluşturmakta sorun yok.
Ama atomaltı için bu yaklaşımı tutturursak yanılırız. Görüşümüzde zaten yanılırız ama daha önemlisi bakışımızda yanılırız. Atomaltı bambaşka bir dünya. Dinamikleri çok ama çok farklı. Direk gözlemleyemediğimiz parçalardan oluşuyor, neyin mantığını oluşturacağız? Neredeyse hiç bir niteliğini tam olarak gözlemleyemiyoruz, kendimizce nitelik isimleri veriyoruz. Renk, spin, karşı parçacık falan gibi. Mantık bunun neresinde? Daha ışığın dalga mı parçacık mı olduğunu bilmiyoruz, hem ışık hem temel parçacıklar hem dalga hem parçacık gibi davranıyorlar, burada en küçük bir mantık kırıntısı var mı? Bilim dünyası Newton'la Einstein'ı bir denklemde açıklayabilecek ve Herşeyin Teorisi adını verdikleri bir toptan çözüm için onlarca yıldır uğraşıyor ama henüz bir çözüm yok. Neyin mantığını oluşturacağız ki?
Özetle, elbette bunları okuyup inceliyoruz ama açıklamalar arasında mantıki çıkarsamalara varmak ve tercihler pek doğru bir yaklaşım sayılmaz, bizi yanılgıya iter. Makul çözüm gözlem gücümüzün artması beklemek ve yeni tespitlerle devam etmek olacaktır.
Umarım açıklayıcı olabilmişimdir, sağlıcakla...
