Nedeni eylemsizlik.
Eylemsizlik ya da atalet, cisimlerin hareket durumlarını koruma eğilimleridir. Burada "hareket durumu" ile anlatılmak istenen, cismin diğer bir cisme göre sabit hızla hareket etmesi veya durağan halde bulunmasıdır. Maddeler için ortak özelliktir. Newton tarafından 1. hareket yasası olarak ifade edilmiştir. Bu yasa, bir cisim üzerine etkiyen dış kuvvetlerin bileşkesi (net kuvvet) sıfır olduğu zaman cismin hareket durumunun değişmeyeceğini söyler.
Atalet terimi , tembel, tembel anlamına gelen Latince iners kelimesinden gelir . Atalet terimi, herhangi bir fiziksel nesnenin hızındaki bir değişikliğe karşı gösterdiği direnci de ifade edebilir . Bu, nesnenin hızındaki veya hareket yönündeki değişiklikleri içerir.
Sağduyumuz eylemsizliği genellikle "fren-gaz ilişkisi" ile bilir (okullarımızdaki eğitimin de bunda etkisi büyüktür). İçinde bulunduğunuz araba birden gaza bastığında, geriye doğru savrulursunuz. Çünkü fiziksel bir nesne olarak vücudunuz, halen bulunduğu yerde kalmak "istemektedir"; ancak içinde bulunduğunuz ve fiziksel olarak bağlı olduğunuz araba "ileriye doğru" hareket etmeye başlamıştır. Bu nedenle vücudunuz, adeta "arabanın gidişinin gerisinde kalarak" geriye savrulur.
Benzer ama aksi şekilde, sabit bir hızla giden araba içerisinde ne zaman fren yapılacak olsa, vücudunuz ileri savrulur. Çünkü arabanın hızıyla eşit hızda ileriye doğru gitmekte olan vücudunuz, fren sonrasında da bu hareketi sürdürmek "ister". Bu da, araba giderek yavaşlarken, vücudunuzun halen aynı hızla devam etmeye çabası nedeniyle öne gitmenizle sonuçlanır. Tabii iki durumda da, poponuzu koyduğunuz koltuğun neden olduğu sürtünme kuvveti dolayısıyla bu "istek" çok uzun sürmez ve kısa sürede dengelenerek eşitlenir. Araba yavaşlamayı veya hızlanmayı bıraktığı anda, vücudunuz da bu sürtünme kuvvetinin etkisiyle yeni duruma adapte olur ve araba ile bir bütün olarak hareketini sürdürür. Eğer ki sürtünme kuvveti olmasaydı, bir arabanın içerisinde oturup, onunla birlikte seyahat etme imkanınız olmazdı. [1]
Kaynaklar
- Ç. M. Bakırcı. Atalet (Eylemsizlik) Nedir? Cisimlerin Doğasıyla Ve Sağduyularımızla İlgili Bize Neler Söyler?. (4 Aralık 2014). Alındığı Tarih: 23 Nisan 2023. Alındığı Yer: Evrim Ağacı | Arşiv Bağlantısı