Küfür nasıl ortaya çıktı?

Dedikodu gibi küfür de ruhun gıdası. Kimileri buna katılmayabilir ama sözlü geleneğin önemli bir parçası olan küfrü yok saymak mümkün değil. Yeryüzünde sayısız küfür bulunuyor ve bunların hem kutsalla hem de bizzat yaşamla bağlantılı bir tarafı var.

Küfür rahatsız edici, tamam fakat beri yandan da bir gerçek olarak karşımızda. Melissa Mohr, Küfür Etmenin Kısa Tarihi'nde bu gerçeği toplumsal, tarihsel ve kültürel bağlamda inceliyor.

“BABANIN/ TANRI'NIN KEMİĞİ...”

İlk başta dilde veya zihindeki bir kaçak gibi görülse de küfür, zekânın seyrelmiş halinin kelimelere dökülüşü biçiminde ya da nüktedanlığın yansıması diye de algılanabilir. Ancak Mohr'un çalışmasında yer alan ırkla ilgili hakaretler, konunun hakikaten en aşağılık tarafı. Mohr, bu iki ucu; nükteyle hakareti bir kitapta topluyor.

Nazik kimi insanların, uygarlığa zarar vereceğini düşündüğünden küfrü yadsıdığını biliyoruz. Gelgelelim, ifade etmekte zorlandığımız pek çok şeyi küfür yoluyla anlatıyoruz. Mohr, bu yüzden “dil alet kutusuysa küfür çekiçtir” diyor.

Küfrün her şeyden önce bir iç dökme eylemi. Mohr bunun, en başta ele aldığı Eski Yunan ve Antik Roma'dan bize kalan miras olduğunu söylüyor. Tabii insanların önem verdiği şeyler üzerinden küfür türetmek de. Bu anlamda Mohr, Romalıların dobra konuştuğunu ve küfrü, imparatorluğun dört bir yanına yaydığını söylüyor. Latincenin zengin dağarcığından bugüne uzanan müstehcen kelimelerden yaratılan küfürlerden sıkı örnekler sunuyor yazar. Erdemli Romalılar ve küfürleri; hayli ilginç ve eğlenceli. Romalılardaki küfürlerin, imparatorluğun askeri gücüne atıf yaptığını da not etmek lazım.

Elbette dilden “pis kokular yükseldiği” ya da “duvara işeyenlerin” bulunduğu tek yer Antik Roma değil. Her ne kadar dinin egemen olduğu, Kilise Babaları'nın sözünün geçtiği bir dönemse de Ortaçağ'da, İncil çevirilerinde edepsiz kelimeler kullanmak gelenekselleşmişti. Özellikle Latinceden İngilizceye çevrilen İncillerde, bariz ve o gün için olmasa da bugün galiz sayılan ifadelerin yer aldığını görüyoruz. Bu, yalnızca İncille sınırlı tutulamaz elbette; Ortaçağ'daki ilkokul ders ve tıp el kitapları, edebi metinler, kişi ve sokak isimleri de bugünün edepsiz kelimeleriyle dolu. “Babanın/ Tanrı'nın kemiği” üstüne ant içilen ve bu yeminin rahatlıkla başka yerlere çekildiği bir dönemden bahsediyoruz. Mohr'a göre, İncil modelini takip eden yemin, içindeki ifadeler nedeniyle müstehcenliğin dini yorumuna da karşılık geliyor...