Kara delikler Patlayabilirler mi?

Kara delikler, yıldızlara benzer bir şekilde bir süpernova benzeri veya daha kuvvetli bir patlama yapamazlar. Çünkü kara deliklerin içindeki madde çok yoğun ve sıkışmıştır ve ışık bile kaçamaz. Kara deliklerin patlaması için, içindeki maddeyi dışarıya fırlatması gerekir. Ancak bu mümkün değildir.

Kara delikler, Hawking radyasyonu adı verilen bir süreçle çok yavaş yavaş kütle kaybederler. Bu radyasyon, kara deliğin olay ufkunun yakınında oluşan sanal parçacık çiftlerinden kaynaklanır. Bu parçacıklardan biri kara deliğe düşerken, diğeri uzaya kaçar. Böylece kara delik enerji kaybeder ve küçülür. Bu süreç çok uzun sürer ve kara deliklerin yok olması için gereken süre evrenin yaşından çok daha fazladır.

Kara delikler, döndükleri gerçeği sayesinde evrende başka hiçbir yerde görülmeyen başka bir patlama türüyle de patlarlar. Bu patlamalar, kara deliğin kutuplarından çıkan güçlü manyetik alanlar ve plazma jetleri ile oluşur. Bu jetler, kara deliğe yakın olan gaz ve toz diskinden beslenir ve ışık hızına yakın hızlarda uzaya doğru fırlarlar. Bu patlamalar, kara deliğin kütle veya enerji kaybetmesine neden olmaz. Sadece çevresindeki maddeyi etkiler.

Umarım cevabım yeterli olmuştur. Kara delikler hakkında daha fazla bilgi almak isterseniz, size şu kaynakları önerebilirim:

Evrim Ağacı: Kara Delik Nedir? Kara Delik Nasıl Oluşur?^[1]

BilimFili: Kara Delik Nedir?^[2]

Halk TV: Kara Delikler Patlar Mı?^[3]

Kara delikler evrendeki en kararlı ve en uzun ömürlü cisimler olmalarına rağmen, sonsuza dek yaşayamazlar, Hawking ışınımı yaparak çok yavaşça enerjilerini kaybederler. Hawking ışınımı elimizdeki teknoloji ile saptanabilecek bir ışınım değildir.

1974'te Stephen Hawking “kuantum alan teorisi"ni “genel görelilik”teki “eğrilmiş” uzayzamana uyguladı ve klasik mekanik tarafından öngörülenin aksine, kara deliklerin aslında, günümüzde “Hawking radyasyonu” adıyla bilinen bir ışınım (termik ışınıma yakın bir ışınım) yaymakta olduğunu keşfetti. Şu halde kara delikler tümüyle “kara” değildi, yani yaydıkları bir şeyler de vardı. Fakat kara delikler, bugünkü bilgilerimize göre, özellikleri gereği, başka ışıma yapamazlar; çünkü yüzeylerindeki kaçış hızı ışık hızından yüksektir. Kara deliğin yüzeyinde bir fener yakabilseydik, fenerin ışığı çekiminin etkisi ile kara delik yüzeyine geri bükülecekti.

Hawking radyasyonu bir “kara cisim”in spektroskopisine denk düşmektedir. Bu durumda, kara deliğin boyuyla ters orantılı olan ısısı bununla ilişkilendirilebilecekti. Bu bakımdan, kara delik nicelik olarak büyüdükçe, ısısı düşmektedir. Merkür gezegeni kadar kütleli bir kara delik CMB ışınımınkine (bir elektromanyetik ışınım türü) eşit bir ısıya (yaklaşık 2,73 kelvin) sahiptir. Kara deliğin kütlesi, ısısı, enerji kaybı ve Hawking radyasyonu arasındaki ilişki kara deliğin kütlesi arttıkça ısısının giderek düşmesine neden olmaktadır. Böylece, bir yıldızsal kara deliğin ısısı birkaç mikrokelvine kadar düşmektedir ki bu da “buharlaşma”sının (yok olma, Hawking radyasyonu) doğrudan saptanmasını gitgide olanaksız kılmaktadır. Bununla birlikte kütlesi pek büyük olmayan kara deliklerde ısı daha yüksek olmakta ve buna bağlı enerji kaybı, kütlesinin kozmolojik basamaklardaki değişimlerinin anlaşılmasına olanak vermektedir. Böylece, birkaç milyon tonluk bir kara delik "kozmosun şu anki yaşı"ndan daha az bir sürede buharlaşacaktır. Kara delik “buharlaşırken” de daha küçük hale gelecek ve dolayısıyla ısısı daha artacaktır. Bazı astrofizikçiler kara deliklerin tümüyle “buharlaşma”sının bir gama ışınları dalgası üreteceğini düşünmektedirler. Bu düşünce, küçük kütleli kara deliklerin varlığının onaylanması anlamına gelmektedir. Bu durumda "ilksel kara delik"lerin varlığı söz konusu olmaktadır. Günümüzde bu olasılık, INTEGRAL adlı Avrupa uydusunun sağladığı veriler üzerinde araştırılmaktadır.

Yani evet patlayabilir.^[1]