Ödüllü Soru Feromon kokusu alan bir bireyde zaman içinde o kokuya karşı bir körelme olur mu?

Evet, feromon kokusuna ve diğer kokulara karşı zamanla körelme (adaptasyon veya habituasyon) olabilir. Bu, bireylerin sürekli olarak belirli bir kokuya maruz kaldıklarında, o kokuyu algılama yeteneklerinin azalması anlamına gelir.

Kokusal Adaptasyon

Kokusal adaptasyon, belirli bir kokunun sürekli olarak algılandığında, koku reseptörlerinin duyarlılığının azalmasıdır. Bu fenomen, beyin ve koku alma sistemi tarafından gerçekleşir ve belirli bir süre sonra kokuya karşı duyarsız hale gelinir.

Feromonlar ve Adaptasyon

Feromonlar da kokular gibi kimyasal sinyaller olup, vücut tarafından salgılanan ve başka bireyler tarafından algılanabilen moleküllerdir. Feromonlara karşı da adaptasyon mümkündür. Eğer bir birey sürekli olarak aynı feromonlara maruz kalırsa, zamanla bu feromonları algılama yeteneği azalabilir.

Sonuç

Sürekli olarak aynı bireyin feromonlarına maruz kalan bir kişi, zamanla bu feromon kokusunu algılayamayabilir. Bu adaptasyon mekanizması, vücudun sürekli değişen çevresel koşullara uyum sağlama yeteneğinin bir parçasıdır ve kokusal duyarlılığın düzenlenmesinde önemli bir rol oynar.^[1][2][3]

Cevap, Evet!

Feromon, eskisi kadar etkili değil!

• İnsanların evrimsel sürecinde her ne kadar feromon çok önemli bir yer oynamışsa da günümüze doğru gelinen süreçte feromonla ilişkilendirilmiş koku reseptörlerimiz eskiye kıyasla çok körelmiştir. Hâlâ daha feromonun etkisi vardır ancak bu eskiye kıyasla büyük etkiler yaratmaz.^[3]

Kokuyu Neden Alamayız?

• Aslında bu durum spesifik olarak feromon için geçerli değil. Diğer tüm kokular için de geçerlidir. İnsan vücudu, kokuya çok duyarlı olsa bile (hatta kokuyla ilişkili sinir hücrelerimiz 45 günde bir yenilenmekte, embriyolojik aşamadaysa beynimizdeki alanlardan daha önce gelişim göstermektedir.)^[1]uzun süre maruz kalınan bir kokuya adaptasyon şarttır. Bir kokudan sonra beynimizdeki kokuyla ilişkilendirilmiş sinir hücreleri etkinleşir ve beyine sinyaller gönderir. Bu da kokunun uzun süreler alınınca adaptasyon sağlanmasını sağlar. Örnek olarak: Bir çiftte, eğer erkek(veya kadın) diğer kişinin feromon kokusuna çok maruz kalırsa, partnerinin feromon kokusuna sinir hücreleri, eskisi kadar tepki vermemeye başlar.

• Ancak burada sınırları güzel çizmemiz lazım. Çünkü insan kokulara uzun ve kısa adaptasyonlar sağlayabilir. Kısa adaptasyonlara, bulunduğumuz ortamdan aldığımız kokunun bir süre sonra gelmemesi ancak bir süre sonra oraya gidince kokuyu tekrar alabilmemiz örnek verilebilir.^[2]