Yeni Soru Sor
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
Anonim
Anonim Üye
0

Bilimin kavramlarından olan "Bilimsel ilkeler; mutlak gerçek değil, zamanla değişebilir ve gelişebilir." ne demektir?

Yani şu an bilimde bildiğimiz her şeyin değişme ve yanlış olma ihtimali mi var?
679 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
3 Cevap
Görkem Öge
Toprak Mühendisi

Sorunuzdaki "gerçek" kelimesi, bu tip, bilimin güvenilirliğini sorgulayan sorularda sıkça kullanılan bir kelime. Ancak bu kelime, hem yanıltıcı, hem de kullanan kişilerin aslında pek de gerçek anlamında kullanmadıkları bir kelime.

Yani aslında siz, sorduğunuz sorunun hangi noktaya vurgu yaptığını düşünüyorsunuz acaba? Bunu sorarken aslında vurgu yapıp açığa kavuşturmak istediğiniz şey ne?

İngilizcede, bu konu ile ilgili daha isabetli bir kelime kullanımı söz konusu. Birincisi true kelimesi. Bu direk doğru demek. İkincisi real kelimesi, bu gerçek demek. Üçüncüsü de fact kelimesi, bu ise bizde hakikat olarak çevriliyor.

Tüm Reklamları Kapat

Şimdi... Sizin önünüzde bir elma duruyor diyelim. O elma gerçektir. Yani o elma "real"dır. O elmanın orada olması durumu "fact"tir yani hakikattır. "Orada bir elma var" ifadesi de "true" yani doğru'dur.

Buraya kadar tamam mıyız?

Bilim, evrenin nasıl oluştuğunu araştırıyor değil mi? Elbette. Buyurun, bu araştırmadaki bulguları, merak edilenleri, eldekileri bu üç kelimeye dökün. İşte o zaman sorunuzun ve sorunuzdaki "gerçek" kelimesinin hangi noktayı işaret ettiğini rahatça anlayacağız.

Evreni, elma gibi önünüzdeki masaya koyup inceleyebiliyor muyuz? Hayır. Evrenin başlangıcı olarak kabul ettiğimiz büyük patlamayı direk gözlemleyebiliyor muyuz? Hayır. E ne yapacağız? Evrenin bugünkü durumuna, hareketine, dinamiklerine vs.ye bakıp, direk gözlemleyemediğimiz "real"ları anlamaya, çözümlemeye çalışacağız.

Tüm Reklamları Kapat

Evren genişliyor. Ve hızı artarak genişliyor. Bu bir real. Bunu direk gözlemleyebiliyoruz. "Evren genişliyor" ifadesi true. Siz başka şekilde kelimelere dökebilirsiniz. Bu bilimin değişmesi anlamına gelmez. Evrenin genişliyor olması durumu fact. Buna itiraz edilemez. Buna göre bilimin, "evren genişliyor" tespiti sizin sorunuzdaki gerçek kelimesine karşılık gelir. Bu kesindir. İtiraz etmek mümkün değildir ya da anlamsızdır.

Ha, bu true, rela ve fact'ler bize, evrenin genişlediğini, buna göre zamanı geriye sarsak evrenin daralması gerektiğini, buna göre de evrenin bir noktadan başlamış olduğunu gösterir. Bu ise, eldeki fact, real ve treu'lardan yola çıkarak yazdığımız bir kuram. Mevcut tespitlerin açıklaması ya da gösterdikleri. Bunlar, eldeki verilere göre yazılanlar. Eğer yarın elimize başka bir bilgi geçerse bunlar değişebilir. Ama bu, "bilim değişiyor" demek değildir. Bilim değişmez, bilgiler, veriler ve bunların ışığında kuramlar değişir.

Yani fact'ler değişmez. Real'lar değişmez. True'lar gözlemlere göre değişebilir. Bunlardan yola çıkılarak yazılan kuramlar ise, yeni veriler ve bilgiler ışığında değişebilir. Bu, bilimin değiştiği anlamına gelmez.

Bu noktada "bilimsel yöntem" dediğimiz sistematiği hatırlatmak gerekir. Gözlem, hipotez, deney, veri, kuram vs. diye ilerleyen sistematik. Hipotezler değişir ve sıkça yıkılır. Bilimsel yöntemi bilmeyen kişiler buna "bilimin değişmesi" der ki kesinlikle yanlış bir yakıştırma. Veriler değişebilir, bu da normal. Kuramlar yıkılmaz genelde değişikliğe uğrar, güncellenir, değişir. Yine aynı kişiler, buna da "bilimin yanılması" der ki bu da doğru değildir. Kuramların yenilenmesi, güncellenmesi bilimin yanılması değildir. O gün için eldeki verilerin ışığında yapılan açıklamaların değişmesidir.

Özetle... Bilim yanılmaz, değişmez, yıkılmaz. Veriler, açıklamalar, öngörüler değişir ve sürekli daha iyiye, daha doğruya, daha gerçeğe yakına doğru gider. Önümüzde duran elma ile ilgili hemen her şeyi keşfettik. Bugün keşfetmeye çalıştıklarımız, önümüze koyup inceleyebileceğimiz türden fact'ler değil. Bakarak, görerek olmaz. Bir sistematik gerekli. O sistematiği de bize bilim sağlıyor.

Umarım açıklayıcı olmuştur. Sağlıcakla...

Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
4
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Mehmet Fatih Elmas
Bilim meraklısı

Evet, şu anda doğru kabul ettiğimiz bazı bilimsel bilgiler yeni yapılan araştırmalar ile yanlışlanabilir. Bu hep böyle olmuştur, mesela insanlar zaman kavramı hakkındaki düşünceleri Einstein’ın çalışmaları ile büyük oranda değişmiştir.

0
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Poyraz Sıngın
bilimsever

Hayatta değişmeyen tek şey değişimin kendisidir sözü adeta bilim için söylenmiştir. bilim sürekli değişebilen ve şu sıralar veya geçmişte doğru kabul edilen teorilerin yanlışlanabildiği bir dünyadır. hatta kimi zaman deneylerle ispat edildiği sanılan bazı teorilerin bile yanlış olduğu gösterilip kanıtlanmıştır. bilimin değişkenliği işte budur.

0
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Kafana takılan neler var?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close