Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Somonlarda Keşfedilen Genler, Evrimsel Cinsiyet Çatışmasını Çözebilir!

Somonlarda Keşfedilen Genler, Evrimsel Cinsiyet Çatışmasını Çözebilir!
7 dakika
3,354
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 7 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Atlantik somonunda cinsel olgunluğu ve büyüklüğü belirleyen gen bulundu. Genin erkek ve dişilerde farklılık gösteren kalıtım mekanizması, eşeysel çatışmanın çözülmesini öngören evrimsel teorinin doğadaki ilk bulgusu.

Atlantik somonu’nun (Salmo salar) yaşam döngüsü ilginçtir (Bkz: Şekil 1). Derelere bırakılan yumurtalarda başlayan yaşam açık denizlere göç ile devam eder. Denizde beslenme ve büyüme ile geçen 1-5 yıldan sonra sonra bireyler cinsel olgunluğa erişirler ve yumurtadan çıktıkları derelere geri dönerek üremeye çalışırlar. Üreme dönemi sonunda balıkların büyük çoğunluğu enerjilerini tüketirler ve ölürler.

Tüm Reklamları Kapat

Şekil 1: Atlantik somonu yaşam döngüsü (Ham şekil DFO’dan alınmıştır.)
Şekil 1: Atlantik somonu yaşam döngüsü (Ham şekil DFO’dan alınmıştır.)

Denizde geçirilen süre, “deniz yaşı”, aynı zamanda somonun üreme dönemindeki boyutunu belirler. Örneğin bir seneden sonra derelere dönen somonların ağırlığı 1-3 kg arasında değişirken, üç sene veya daha uzun süre denizde kalmış somonlar 20 kg’ın üzerinde olabilirler (Bkz: Şekil 2, küçük resimler). Bu yüzden deniz yaşı, hem cinsel olgunluk yaşını hem de toplam boyutu belirleyen bir karakterdir (fenotip, İng.: “phenotype”). Deniz yaşı aynı zamanda, hem bireyler arasinda hem de farklı derelerde çoğalan populasyonlar arasında farklılık gösterir. 

Şekil 2: Dişi ve erkeklerin ortalama yaşı. Veriler 57 populasyonun ortalamasından derlenmiştir. Dişiler için kırmızı, erkekler için mavi renk kullanılmıştır.
Şekil 2: Dişi ve erkeklerin ortalama yaşı. Veriler 57 populasyonun ortalamasından derlenmiştir. Dişiler için kırmızı, erkekler için mavi renk kullanılmıştır.

Finlandiya ve Norveç merkezli bilim insanları, Avrupa’dan 57 somon popülasyonuyla yaptıkları çalışmada, somonların deniz yaşını etki eden bir DNA bölgesi tanımladılar. Bu bölgedeki DNA dizisinde tek nükleotitlik bir farklılığın (SNP, İng.: "single nucluotide polymorphism") balıklar arasında deniz yaşı farklarını % 40 oranında açıkladığını gördüler (Bkz: Şekil 3).

Tüm Reklamları Kapat

Bilimciler bu DNA bölgesindeki genin yağ hücresi yapımında görevli vgll3 olduğunu buldular. Somonlarda yağlanmanın üreme vaktiyle ilintili olduğu bilinse de bunun genetik altyapısı bilinmiyordu. İlginçtir ki yağ miktarı ve vgll3 geni insanlarda da ergenlik yaşına etki ettiği gösterilmişti.

Daha İriyken mi, Daha Küçükken mi Üremek Avantajlı?

Denizde geçirilen zaman bireyin toplam kalıtım becerisini (yeti, İng.: “fitness”) belirleyen önemli bir etmen. Denizde uzun kalmanın evrimsel artıları olduğu gibi ve eksileri de var. Örneğin denizde üç yıl kalmış dişi birey 20 bine yakın yumurta bırakabilirken, bu sayı denizde bir sene geçirmiş bir dişi için bir kaç bini geçmiyor. İri olmak aynı zamanda yer ve eş kapma kavgalarında da avantaj sağlıyor.

Öte yandan denizde kısa süre geçiren bireyler, büyümek için beklerken üremeden ölme riskini azaltıyor. Ayrıca nesiller arası zaman daha kısa olduğu için soyunu daha hızlı arttırabiliyor. Dahası, küçük somonlar büyük somonların giremediği küçük derelere girerek daha geniş alanda üreme fırsatı buluyorlar.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Deniz yaşındaki bu risk-getiri dengesi (ödünleşme; İng: “trade-off”) somon populasyonlarının ortalama yaşını belirleyen en önemli etmen. Bu denge her derede, her populasyonda farklı olabiliyor. Deniz yaşının genetik altyapısının anlaşılması, balıkçılık ve iklim değişikliği gibi dış etmenlerin balıkların yaş dağılımına ve toplam nüfusuna etkilerinin tahminini kolaylaştırabilir. Dahası, barajlar veya aşırı avlanma yüzünden nüfusu çok azalan veya yok olan populasyonların restorasyon çalışmalarını daha verimli hale getirecek.

Dişi ve Erkek Arasında Boyut Rekabeti

Üstteki bölümde de bahsedildiği gibi daha büyük olmanın -kalıtım becerisini arttırma açısından- artıları olduğu gibi eksileri de var. Daha da karmaşığı, “kalıtım becerisi-boyut” ilişkisi dişi ve erkek somonlarda aynı şekilde işlemiyor.

Bir dişi için iri olmak, yumurta sayısındaki büyük artıştan ötürü bir erkeğin için olduğundan çok daha avantajlı. Öte yandan erkek bireyler, denizde görece daha kısa kaldıkları bir stratejiyle soylarını daha verimli devam ettirebiliyorlar. Nitekim erkek bireylerde ortalama deniz yaşı dişilere oranla daha düşük (Bkz: Şekil 2).

Kısacası erkek için üstünlük sağlayan koşullar, dişiler için üstünlük sağlayan koşulların zıddı. Bu durumda deniz yaşını düzenleyen genetik farklılık dişi ve erkeklerde farklı yönlere doğru seçilime uğrar.

Aslında dişi ve erkek arasındaki bu tip ikilemler (eşeysel çelişki; İng.: “sexual conflict”) doğada her zaman var (1). Ancak cinsiyetler arası farklılıkları yaratan genlerin cinsiyet kromozomlarında bulunması bu ikilemin türün toplam kalıtım becerisini (yetisini) azaltmadan çözümlenmesine izin verir (2).

Tüm Reklamları Kapat

Öte yandan somonlarda deniz yaşıyla ilgili durum biraz daha farklı. Birincisi, somonlarda cinsiyet kromozomları evrilmemiştir (3). İkincisi deniz yaşı sadece cinsiyetler arasi değil, populasyonlar arasında da farklıdır. Kısacası somondaki eşeysel çelişki cinsiyet kromozomları üzerinden çözülemez.

Yıllar önce teorik evrimciler, bu tip durumlarda iki cinsiyette farklı davranan genler evrilebileceğini tahmin etmişlerdi. Ama bu teorik tahmin daha pratikte gösterilmemişti. Somon araştırmasını yürüten bilimciler, teorik tahminle uyumlu olarak, vgll3 geninde görülen tekil nükleotit farklılığının dişi ve erkekleri farklı şekilde etkileyebildiğini gözlemlediler.

Eğer genin iki kopyası (4) da birbirinin aynısı ise (homozigot), dişide ve erkekte fenotip aynı oluyor. Ama iki kopya farklı vgll3 formlarını kodluyorsa (heterozigot) o zaman fenotip cinsiyete göre değişiyor: Heterozigot dişilerin deniz yaşı ortalamanın üstünde, erkeklerinki ise ortalamanın altında oluyor (5) (Bkz: Şekil 3).

Şekil 3: vgll3 geninde tekil nükleotit farklılığının deniz yaşına etkisi. Daire alanı örnek sayısı ile orantılıdır. E= Erken (Erken yaşta nehire donüşle ilintili tek nükleotit morfu, aleli). G = Geç. (Geç yaşta nehire donüşle ilintili tek nükleotit morfu, aleli.) Dişi ve erkek arasında heterozigot bireylerin (EG) kalıtım farklılığı önemlidir (erkeklerde daha baskın alel E, dişilerde daha baskin alel G). (Şekil orijinal makaleden derlenmiştir.)
Şekil 3: vgll3 geninde tekil nükleotit farklılığının deniz yaşına etkisi. Daire alanı örnek sayısı ile orantılıdır. E= Erken (Erken yaşta nehire donüşle ilintili tek nükleotit morfu, aleli). G = Geç. (Geç yaşta nehire donüşle ilintili tek nükleotit morfu, aleli.) Dişi ve erkek arasında heterozigot bireylerin (EG) kalıtım farklılığı önemlidir (erkeklerde daha baskın alel E, dişilerde daha baskin alel G). (Şekil orijinal makaleden derlenmiştir.)

Örneğin uzun ve kısa deniz yaşı alelleri populasyonda eşit frekanstaysa (%50), dişilerin %75’nin deniz yaşının uzun, erkeklerin de dişilerin %75’nin deniz yaşının kısa olmasını bekleriz. Böylece her iki cinsiyet de kendi açılarından avantajlı fenotipi daha sık gösteriyorlar.

Tüm Reklamları Kapat

Teorik evrimcilerin tahmin ettiği bu duruma cinsiyete bağlı baskınlık deniyor. Bu da cinsiyetler arasında deniz yaşı ikileminin çözülmesine yardımcı oluyor.

Araştırmanın sonuçları bu hafta Nature dergisinde yayımlandı. 20’ye yakın bilimcinin katıldığı araştırmanın finsanmanı büyük ölçüde Norveç ve Finlandiya Bilimler Akademileri tarafından sağlanmış. Örneklem altyapısı ise 40 yılı aşkın süredir yürütülen ve bölge halkının, bilimcilerin ve balıkçıların katılımıyla devam eden dere popülasyonunlarının gözlenmesi ve örneklenmesiyle elde edilmiş.

Ülkemizde Atlantik somonu var mı?  

Hayır yok. Ama Türkiye’nin birçok deresinde bulunan kırmızı benekli alabalık (Salmo trutta), Atlantik somonunun çok yakın akrabasıdır.

Kırmızı benekli alabalık uygun koşullarda ve eğer genetik potansiyelini yitirmemişse denizlere göç eder ve ağırlığı 15 kg’a kadar çıkar. Türkiye’de “deniz alası” veya “Karadeniz som balığı” da denilen bu form Avrupa’nın birçok deresinde yaygın olarak bulunmaktadır.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Modern Dünya Küresi: Siyasi, 30 cm, Işıklı

Yeryüzü dağlarını, ovalarını, nehirlerini, kısaca fiziki durumunu gösteren ürünümüzü, hem gerçek bir eğitim materyali hem de şık bir aksesuar olarak kullanabilirsiniz.

ESTETİK: Modern seri ürünlerimiz grafik, eksen ve ayak tasarımlarıyla bütüncül ve yeni bir estetik yaklaşıma sahiptir. Geliştirmiş olduğumuz yeni üretim teknolojimiz sayesinde demonte yapıya sahip olan yeni serimizde ekvator çizgisinin ışıklandırılması tasarımın güzelliğini ön plana çıkarmaktadır.

ÇEVRE DOSTU: Gürbüz Yayınları olarak tüm ürünlerimizde orijinal ham madde kullanarak sebep olunabilecek çevresel sorunları kendi bünyemizde minimize ettiğini taahhüt ediyoruz. Aynı zamanda modern seri ürünlerimizin demonte yapısı sayesinde, paketleme ve stoklama organizasyonlarında daha az karton ambalaj kullanarak yeşili koruyan çevre dostu bir tutumu destekliyoruz.

  • Harita Türü: Siyasi
  • Çap: 30 santimetre
  • Işık Durumu: Işıklı
Devamını Göster
₺420.00
Modern Dünya Küresi: Siyasi, 30 cm, Işıklı

Ülkemizde yakın zamana kadar Kuzey Karadeniz derelerinde bulunmasına rağmen bilinçsiz avlanma, ve son zamanlarda HES inşaatlarıyla üreme yataklarının tahrip edilmesi ve göç yollarına set vurulmasıyla Türkiye’deki “deniz alası” populasyonunun sağlıklı olmadığı, belki de tükenmenin eşiğinde olduğu varsayımını yapabiliriz. 

Başka ülkelerin kendi doğal kaynaklarını korumaya yönelik çabaları bu açıdan örnek olmalı. Doğru olanı, deniz alasını kurtarmaya yönelik çalışmaları destekleyebilmek, ve bu konuları görmezden gelen ÇED raporlarını eleştirebilmektir.

Dipnotlar:

  1. Örneğin insanda kalça genişliğinin de eşeysel çelişki altında evrildiği tahmin edilmiştir. Geniş kalçalar doğum yapmak için üstünlük sağlarken, hızlı koşmada dezavantaj sağlar. Yalnızca dişiler doğurduğu için, kalça genişliğini etkileyen DNA farkları, iki cinsiyette ters yönde seçilime maruz kalacaklardır.
  2. Örneğin kuşlarda cinsiyetler arasında renk farklılıkları, memelilerde davranış farklılıkları, bu farkı yaratan genlerin eşey kromozomlarında bulunmalarıyle açıklanabilir. Eşey kromozomlarının evrimi üzerine çok çalışılmış ve binlerce bilimsel makalenin yazıldığı bir konudur.
  3. Somonlarda cinsiyet genomda çok küçük bir bölgesi tarafından kodlanır. İnsanlar gibi bazı canlılarda olduğu gibi, cinisyet kromozomları farklılaşmamıştır (tüm kromozomlar çifttir ve eşlenikler arasında rekombinasyon vardır). Bu cinsiyeti belirleyen bu bölgenin bulunduğu kromozom da tür içinde farklılık göstermektedir.
  4. Somonlar da insanlar olduğu gibi diploit canlılardır, yani her kromozomdan ve dolayısiyle her gen bölgesinden (biri anne biri babadan gelen) iki kopya bulunur.
  5. Erkeklerde heterozigot bireylerde “erken deniz yaşı” formu (E aleli) baskın. Dişilerde ise “geç deniz yaşı” formu (G aleli) baskın (ayrıca bkz. Şekil 2).
Alıntı Yap
Okundu Olarak İşaretle
7
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • Muhteşem! 1
  • Bilim Budur! 1
  • Güldürdü 1
  • İnanılmaz 1
  • Umut Verici! 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Üzücü! 1
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • N. J. Barson, et al. (2015). Sex-Dependent Dominance At A Single Locus Maintains Variation In Age At Maturity In Salmon. Nature, sf: 405-408. | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 24/03/2023 11:31:10 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3940

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Akış
İçerikler
Sosyal
Gündem
Eğilim
Atmosfer
Karar Verme
Sars Mers
Yeşil
Nobel Ödülü
Makine
Çeviri
Toprak
Görme
Türlerin Kökeni
Seçilim
Kök Hücre
Test
Zehirli Mantar
İnsan Türü
Kanat
Besin Değeri
Şehir
Beslenme Davranışı
İklim
Kimya Tarihi
Ağız Sağlığı
Argüman
Hidrotermal Baca
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Alıntı Yap
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
T. Aykanat, et al. Somonlarda Keşfedilen Genler, Evrimsel Cinsiyet Çatışmasını Çözebilir!. (12 Kasım 2015). Alındığı Tarih: 24 Mart 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/3940
Aykanat, T., Somel, D. M., Ağacı, E. (2015, November 12). Somonlarda Keşfedilen Genler, Evrimsel Cinsiyet Çatışmasını Çözebilir!. Evrim Ağacı. Retrieved March 24, 2023. from https://evrimagaci.org/s/3940
T. Aykanat, et al. “Somonlarda Keşfedilen Genler, Evrimsel Cinsiyet Çatışmasını Çözebilir!.” Edited by Evrim Ağacı. Evrim Ağacı, 12 Nov. 2015, https://evrimagaci.org/s/3940.
Aykanat, Tutku. Somel, Dr. Mehmet. Ağacı, Evrim. “Somonlarda Keşfedilen Genler, Evrimsel Cinsiyet Çatışmasını Çözebilir!.” Edited by Evrim Ağacı. Evrim Ağacı, November 12, 2015. https://evrimagaci.org/s/3940.

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close
Geri Bildirim Gönder
Paylaş
Reklamsız Deneyim

Evrim Ağacı'ndaki reklamları, bütçenize uygun bir şekilde, kendi seçtiğiniz bir süre boyunca kapatabilirsiniz. Tek yapmanız gereken, kaç ay boyunca kapatmak istediğinizi aşağıdaki kutuya girip tek seferlik ödemenizi tamamlamak:

10₺/ay
x
ay
= 30
3 Aylık Reklamsız Deneyimi Başlat
Evrim Ağacı'nda ücretsiz üyelik oluşturan ve sitemizi üye girişi yaparak kullanan kullanıcılarımızdaki reklamların %50 daha az olduğunu, Kreosus/Patreon/YouTube destekçilerimizinse sitemizi tamamen reklamsız kullanabildiğini biliyor muydunuz? Size uygun seçeneği aşağıdan seçebilirsiniz:
Evrim Ağacı Destekçilerine Katıl
Zaten Kreosus/Patreon/Youtube Destekçisiyim
Reklamsız Deneyim
Kreosus

Kreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Destek Ol

Devamını Oku
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Önizleme
Görseli Kaydet
Sıfırla
Vazgeç
Ara
Moderatöre Bildir

Raporlama sisteminin amacı, platformu uygunsuz biçimde kullananların önüne geçmektir. Lütfen bir içeriği, sadece düşük kaliteli olduğunu veya soruya cevap olmadığını düşündüğünüz raporlamayınız; bu raporlar kabul edilmeyecektir. Bunun yerine daha kaliteli cevapları kendiniz girmeye çalışın veya size sunulan (oylama gibi) diğer araçlar ile daha kaliteli cevaplara teşvik edin. Kalitesiz bulduğunuz içerikleri eleyebileceğiniz, kalitelileri daha ön plana çıkarabileceğiniz yeni araçlar geliştirmekteyiz.

Kural İhlali Seç
Öncül Ekle
Sonuç Ekle
Mantık Hatası Seç
Kural İhlali Seç
Soru Sor
Aşağıdaki "Soru" kutusunu sadece soru sormak için kullanınız. Bu kutuya soru formatında olmayan hiçbir cümle girmeyiniz. Sorunuzla ilgili ek bilgiler vermek isterseniz, "Açıklama" kısmına girebilirsiniz. Soru kısmının soru cümlesi haricindeki kullanımları sorunuzun silinmesine ve UP kaybetmenize neden olabilir.
Görsel Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, aklınıza takılan soruları sorabilmeniz ve diğerlerinin sorularını yanıtlayabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Gerçekten soru sorun, imâdan ve yüklü sorulardan kaçının.
Sorularınızın amacı nesnel olarak gerçeği öğrenmek veya fikir almak olmalıdır. Şahsi kanaatinizle ilgili mesaj vermek için kullanmayın; yüklü soru sormayın.
2
Bilim kimliğinizi kullanın.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla sorular ve cevaplar, bilimsel perspektifi yansıtmalıdır. Geçerli bilimsel kaynaklarla doğrulanamayan bilgiler veya reklamlar silinebilir.
3
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Sahtebilimi desteklemek yasaktır.
Sahtebilim kategorisi altında konuyla ilgili sorular sorabilirsiniz; ancak bilimsel geçerliliği bulunmayan sahtebilim konularını destekleyen sorular veya cevaplar paylaşmayın.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Soru Ara
Aradığınız soruyu bulamadıysanız buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Alıntı Ekle
Eser Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Formu olabildiğince eksiksiz doldurun.
Girdiğiniz sözün/alıntının kaynağı ne kadar açıksa o kadar iyi. Açıklama kısmına kitabın sayfa sayısını veya filmin saat/dakika/saniye bilgisini girebilirsiniz.
2
Anonimden kaçının.
Bazı sözler/alıntılar anonim olabilir. Fakat sözün anonimliğini doğrulamaksızın, bilmediğiniz her söze/alıntıya anonim yazmayın. Bu tür girdiler silinebilir.
3
Kaynağı araştırın ve sorgulayın.
Sayısız söz/alıntı, gerçekte o sözü hiçbir zaman söylememiş/yazmamış kişilere, hatalı bir şekilde atfediliyor. Paylaşımınızın site geneline yayılabilmesi için kaliteli kaynaklar kullanın ve kaynaklarınızı sorgulayın.
4
Ofansif ve entelektüel düşünceden uzak sözler yasaktır.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Sözlerinizi tırnak (") içine almayın.
Sistemimiz formatı otomatik olarak ayarlayacaktır.
Gönder
Tavsiye Et
Aşağıdaki kutuya, [ESER ADI] isimli [KİTABI/FİLMİ] neden tavsiye ettiğini girebilirsin. Ne kadar detaylı ve kapsamlı bir analiz yaparsan, bu eseri [OKUMAK/İZLEMEK] isteyenleri o kadar doğru ve fazla bilgilendirmiş olacaksın. Tavsiyenin sadece negatif içerikte olamayacağını, eğer bu sistemi kullanıyorsan tavsiye ettiğin içeriğin pozitif taraflarından bahsetmek zorunda olduğunu lütfen unutma. Yapıcı eleştiri hakkında daha fazla bilgi almak için burayı okuyabilirsin.
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform; okuduğunuz kitaplara, izlediğiniz filmlere/belgesellere veya takip ettiğiniz YouTube kanallarına yönelik tavsiylerinizi ve/veya yapıcı eleştirel fikirlerinizi girebilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Önceliğimiz pozitif tavsiyelerdir.
Bu platformu, beğenmediğiniz eserleri yermek için değil, beğendiğiniz eserleri başkalarına tanıtmak için kullanmaya öncelik veriniz. Sadece negatif girdileri olduğu tespit edilenler platformdan geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
2
Tavsiyenizin içeriği sadece negatif olamaz.
Tavsiye yazdığınız eserleri olabildiğince objektif bir gözlükle anlatmanız beklenmektedir. Dolayısıyla bir eseri beğenmediyseniz bile, tavsiyenizde eserin pozitif taraflarından da bahsetmeniz gerekmektedir.
3
Negatif eleştiriler yapıcı olmak zorundadır.
Eğer tavsiyenizin ana tonu negatif olacaksa, tüm eleştirileriniz yapıcı nitelikte olmak zorundadır. Yapıcı bir tarafı olmayan veya tamamen yıkıcı içerikte olan eleştiriler silinebilir ve yazarlar geçici veya kalıcı olarak engellenebilirler.
4
Düzgün ve insanca iletişim kurun.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
5
Türkçeyi düzgün kullanın.
Şair olmanızı beklemiyoruz; ancak yazdığınız içeriğin anlaşılır olması ve temel düzeyde yazım ve dil bilgisi kurallarına uyması gerekmektedir.
Eser Ara
Aradığınız eseri bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.
Tür Ekle
Üst Takson Seç
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, yaşamış ve yaşayan bütün türleri filogenetik olarak sınıflandırdığımız ve tanıttığımız Yaşam Ağacı projemize, henüz girilmemiş taksonları girebilmeniz için geliştirdiğimiz bir platformdur. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Takson adlarını doğru yazdığınızdan emin olun.
Taksonların sadece ilk harfleri büyük yazılmalıdır. Latince tür adlarında, cins adının ilk harfi büyük, diğer bütün harfler küçük olmalıdır (Örn: Canis lupus domesticus). Türkçe adlarda da sadece ilk harf büyük yazılmalıdır (Örn: Evcil köpek).
2
Taksonlar arası bağlantıları doğru girin.
Girdiğiniz taksonun üst taksonunu girmeniz zorunludur. Eğer üst takson yoksa, mümkün olduğunca öncelikle üst taksonları girmeye çalışın; sonrasında daha alt taksonları girin.
3
Birden fazla kaynaktan kontrol edin.
Mümkün olduğunca ezbere iş yapmayın, girdiğiniz taksonların isimlerinin birden fazla kaynaktan kontrol edin. Alternatif (sinonim) takson adlarını girmeyi unutmayın.
4
Tekrara düşmeyin.
Aynı taksonu birden fazla defa girmediğinizden emin olun. Otomatik tamamlama sistemimiz size bu konuda yardımcı olacaktır.
5
Mümkünse, takson tanıtım yazısı (Taksonomi yazısı) girin.
Bu araç sadece taksonları sisteme girmek için geliştirilmiştir. Dolayısıyla taksonlara ait minimal bilgiye yer vermektedir. Evrim Ağacı olarak amacımız, taksonlara dair detaylı girdilerle bu projeyi zenginleştirmektir. Girdiğiniz türü daha kapsamlı tanıtmak için Taksonomi yazısı girin.
Gönder
Tür Gözlemi Ekle
Tür Seç
Fotoğraf Ekle
Kurallar
Platform Kuralları
Bu platform, bizzat gözlediğiniz türlerin fotoğraflarını paylaşabilmeniz için geliştirilmiştir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Net ve anlaşılır görseller yükleyin.
Her zaman bir türü kusursuz netlikte fotoğraflamanız mümkün olmayabilir; ancak buraya yüklediğiniz fotoğraflardaki türlerin özellikle de vücut deseni gibi özelliklerinin rahatlıkla ayırt edilecek kadar net olması gerekmektedir.
2
Özgün olun, telif ihlali yapmayın.
Yüklediğiniz fotoğrafların telif hakları size ait olmalıdır. Başkası tarafından çekilen fotoğrafları yükleyemezsiniz. Wikimedia gibi açık kaynak organizasyonlarda yayınlanan telifsiz fotoğrafları yükleyebilirsiniz.
3
Paylaştığınız fotoğrafların telif hakkını isteyemezsiniz.
Yüklediğiniz fotoğraflar tamamen halka açık bir şekilde, sınırsız ve süresiz kullanım izniyle paylaşılacaktır. Bu fotoğraflar nedeniyle Evrim Ağacı’ndan telif veya ödeme talep etmeniz mümkün olmayacaktır. Kendi fotoğraflarınızı başka yerlerde istediğiniz gibi kullanabilirsiniz.
4
Etik kurallarına uyun.
Yüklediğiniz fotoğrafların uygunsuz olmadığından ve başkalarının haklarını ihlâl etmediğinden emin olun.
5
Takson teşhisini doğru yapın.
Yaptığınız gözlemler, spesifik taksonlarla ilişkilendirilmektedir. Takson teşhisini doğru yapmanız beklenmektedir. Taksonu bilemediğinizde, olabildiğince genel bir taksonla ilişkilendirin; örneğin türü bilmiyorsanız cins ile, cinsi bilmiyorsanız aile ile, aileyi bilmiyorsanız takım ile, vs.
Gönder
Tür Ara
Aradığınız türü bulamadıysanız buraya tıklayarak ekleyebilirsiniz.