Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Epigenetik: Tüm Hastalıkların %1'inden Azı ''Bozuk'' Tekil Genlerden Kaynaklanıyor!

Epigenetik: Tüm Hastalıkların %1'inden Azı ''Bozuk'' Tekil Genlerden Kaynaklanıyor!
3 dakika
2,069
Tüm Reklamları Kapat

Ana akım medyada ve bu tür medyayı tüketmeye programlanmış zihinler arasında bozuk genler sanki birer "patlamayı bekleyen saatli bombaymış" gibi aktarılır. Sanki atalarımızdan bize miras kalan hatalı genetik katkılarmış gibi... Ne var ki, tek bir gen üzerindeki tek bir nükleotitte meydana gelen mutasyonlardan (hatalardan) ötürü oluşan hastalıklar (monogenik hastalıklar) ile ilgili birçok yaygın kanının aksine, bu hastalıkların popülasyon içerisinde görülme sıklıkları aşırı nadirdir. Sayı vermek gerekirse, var olan bütün hastalıkların %1'inden daha azı, bu tür nokta mutasyonlardan kaynaklanır.

2003 yılında İnsan Genom Projesi'nin (İGP) tamamlanmasından sonra genlerimizin herhangi bir hastalığın "nedeni" olduğunu söylemek hatalı olmaya başladı. Tıpkı DNA'mızın vücudumuzdaki tüm proteinlerden sorumlu olduğunu iddia etmek gibi... Başlangıçtaki beklentilerimizin aksine, İGP insanın toplam DNA'sında (genomunda) sadece 20.000-25.000 gen olduğunu gösterdi. Bu projeden önce, vücudumuzda bulunan 100.000'den fazla proteinin (proteom) her birini kodlamak için, en az 100.000 genimiz olması gerektiğini düşünüyorduk.

Tüm Reklamları Kapat

Bu kısmı tam olarak anlatabildik mi bilmiyoruz: İnsanların vücudunda en temel proteinleri üretecek yapı taşlarına yetecek kadar bile gen yoktur; kaldı ki bu proteinlerin davranışlarının hastalık ve sağlık durumumuza karar verecek kadar gen bulunsun...

Genetiğin "mavi kopya" (blueprint) modeli şöyle söyler: 1 gen, 1 proteini üretir, 1 protein de 1 hücre davranışını belirler. Bu, bir zamanlar biyolojinin kutsal kasesi idi. Ancak şu anda epigenetik alanının doğmasıyla giderek gözden düşüyor. Epigenetik, kelimenin tam anlamıyla "genin kontrol edebileceğinin ötesinde" demektir. Bu kimyasallar, DNA'nın nasıl yorumlanacağını, çevrileceğini ve ifade edileceğini belirler. Tek bir gen birden fazla proteinin üretilmesinde kullanılabilir ve şu da anlaşılmalıdır ki DNA, hangi genlerin ifade edileceğini (proteine dönüştürüleceğine) karar veremez.

Tüm Reklamları Kapat

Bunun yerine, karaciğer hücrelerini beyin ya da deri hücrelerinden farklı yapan epigenetik faktörlere bakmamız gerekir. Tüm bu hücreler birebir aynı, 3 milyar baz çiftini barındırırlar. Ancak düzenleyici proteinler veya çeviri-sonrası modifikasyonları gibi epigenetik faktrörler, hangi genlerin aktive olup hangilerinin susturulacağını belirler. Bu da, her bir hücrenin fenotipini (fiziksel özelliklerini) belirler.

Dahası, epigenetik faktörler diyet, kimyasallara maruz kalma, hastalık yapıcı mikroplar (patojenler) ve diğer çevresel etmenlerden doğrudan veya dolaylı olarak etkilenirler. Düşünceler ve duygular da epigenetik faktörlerin nasıl iş göreceğini etkiler. Bu durum, bir zamanlar tamamen ebeveynden yavruya, dikey olarak aktarılan genetik bilginin aynı zamanda yatay ve çift yönlü olarak da aktarılabileceğini göstermektedir. Bu da, Fransız filozof Rene Descartes (1596-1650) tarafından "makinadaki hayalet" olarak tanımlanan "insan ruhunun" (bilinç, benlik, algılar, vb.), bedenden ayrı olarak tanımlanmasından kurtulması, beden ile zihnin bir bütün olması ve bu konunun nihayet yeniden biyolojik bilimlerin sahasına dönmesi anlamına geliyor.

Uzun lafın kısası, ne yediğimizden tutun da çevremizde nelere maruz kaldığımız bile DNA'mızı ve onun ifadesini etkilemektedir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Bu durum, kistik fibrozis (KF) gibi tek genli (monogenik) hastalıkların klasik örnekleri olan durumların bile yeni bir açıdan incelenebileceği anlamına geliyor. KF hastalığında, kistik fibroz transmembran iletim düzenleyicisi (KFTİD) adı verilen genin hatalı ifadesi birçok sorunu doğurmaktadır. Ancak epigenetik faktörler ışığında bu genin Hint safranı (turmerik), Arnavut biberi ve soya fasulyesi gibi besinler içerisinde bulunan fitokimyasallara maruz bırakıldığında, ifadesinin kısmen veya tamamen düzelebildiği gösterildi. 

Dahası selenyum, çinko, riboflavin, E vitamini gibi kimyasalların ana rahminde yeterince alınamaması gibi durumların KFTİD gibi genlerin hatalı ifade etmesine sebep olmasının, epigenetik yöntemlerle engellenebileceği de anlaşılmış oluyor. Bu da, Kathrine Shores (1925-2004) vakasında görüldüğü gibi, bazı insanların bu hastalıklarla nasıl 70'li yaşlarına kadar yaşayabildiklerini açıklayabilmemizi sağlıyor.

Tüm bu bulgulardan elde edilen sonuçlar gerçekten baş döndürücüdür: epigenetik olan ve genetik olmayan faktörler, bir hastalığın sonuçlarını doğrudan etkileyebilmektedir. Bazı monogenik hastalıkların etkilerini tersine çevirme ihtimalimizi bir anlığına göz ardı etsek bile, Genom-Sonrası Dönem'de öğrendiğimiz üzere, tüm hastalıklarımızdan DNA'mızı sorumlu tutamayız. Elbette birçok hastalık genlerimizden doğrudan etkilenmektedir; ancak bununla birlikte, DNA'mızı ne tür kimyasallara maruz bıraktığımıza da odaklanmak, hastalıkların etkisini, şiddetini ve görülme sıklığını önemli miktarda etkileyebilir.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
22
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Merak Uyandırıcı! 9
  • Muhteşem! 7
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 4
  • Tebrikler! 2
  • Bilim Budur! 2
  • İnanılmaz 1
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/03/2024 15:22:42 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3026

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
Ç. M. Bakırcı. Epigenetik: Tüm Hastalıkların %1'inden Azı ''Bozuk'' Tekil Genlerden Kaynaklanıyor!. (25 Kasım 2014). Alındığı Tarih: 28 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/3026
Bakırcı, Ç. M. (2014, November 25). Epigenetik: Tüm Hastalıkların %1'inden Azı ''Bozuk'' Tekil Genlerden Kaynaklanıyor!. Evrim Ağacı. Retrieved March 28, 2024. from https://evrimagaci.org/s/3026
Ç. M. Bakırcı. “Epigenetik: Tüm Hastalıkların %1'inden Azı ''Bozuk'' Tekil Genlerden Kaynaklanıyor!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 25 Nov. 2014, https://evrimagaci.org/s/3026.
Bakırcı, Çağrı Mert. “Epigenetik: Tüm Hastalıkların %1'inden Azı ''Bozuk'' Tekil Genlerden Kaynaklanıyor!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, November 25, 2014. https://evrimagaci.org/s/3026.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close