Perseverance, Mars'taki Jezero Krateri'nde Volkanik Faaliyetin İzlerini Keşfetti!

Mars Perseverance Keşif Aracı'nın en yakın komşu gezegenimize indiğinden beri süregelen heyecan dolu bekleyiş nihayet son buldu. Bir buçuk yılın ardından elde edilen veriler, beklenmedik haberleri de beraberinde getirdi.

Neredeyse bir araba boyutunda olan ve yedi tane bilimsel enstrümanı üzerinde bulunduran keşif aracı, bir süredir Mars'ın 49 km genişliğindeki Jezero kraterini inceliyordu. Bir zamanlar bir göl olan bu krater, antik yaşam üzerine kanıt aramak ve gezegenin jeolojik ve iklimsel geçmişi hakkında bilgi edinmek için ideal bir yer.

Aracın bu kraterde yaptığı incelemeler üzerine Science Advances dergisinde, UCLA ve Oslo Üniversitelerinin öncülüğünde gerçekleştirilen bir araştırma makalesi yayımlandı. Aracın yere nüfuz eden radar sistemiyle yaptığı gözlemler sayesinde araştırmacılar, krater zemininin altındaki kaya tabakalarının beklenmedik bir şekilde eğimli olduğunu fark etti. Eğimli kısımların eğimi, kalınlığı ve şekli; bu tabakaların yavaşça soğumuş lav veya gölden kalma tortulardan oluştuklarını düşündürüyor.

Gözlem esnasında kullanılan ve yere nüfuz eden radar sistemi, Mars'ın Yeraltı Deneyleri için Radar Görüntüleyicisi (RIMFAX) olarak adlandırılıyor. RIMFAX, yeraltına radar dalgaları yollayarak çalışıyor. Kaya tabakalarına ve diğer engellere çarparak geri dönen bu dalgalar sayesinde yeraltı şekillerini haritalayabiliyor. Yeraltı nesnelerinin şekilleri, kalınlıkları, açıları ve yapıları radar dalgalarının nasıl geri sekeceklerini etkiliyor. Bu da yeraltında nelerin yattığının görsel bir kopyasının oluşturulmasına olanak sağlıyor.

Perseverance şu anda kraterin batı kenarındaki bir deltayı inceliyor. Eskiden bir nehrin gölü beslediği bu deltada, nehrin seyri boyunca topladığı toprak ve kayalardan oluşan geniş bir çökelti bulunuyor. Keşif aracı daha fazla veri topladıkça araştırmacılar, Kızıl Gezegenin bu bölgesinin karmaşık tarihine ışık tutabileceklerini düşünüyorlar. UCLA'da Dünya, Gezegen ve Uzay Bilimleri profesörü ve RIMFAX araştırmacılarının önde gelenlerinden biri olan David Paige şöyle diyor:

Kayaları eğimli bir açıda yığılmış olarak bulmak oldukça şaşırtıcıydı. Biz krater zemininde yatay pozisyonda dizilmiş kayalarla karşılaşmayı bekliyorduk. Böyle eğimli oluşlarının altında çok daha karmaşık bir jeolojik tarih yatıyor olmalı. Erimiş kayalar yüzeye doğru yükselince şekillenmiş olabilirler. Alternatif olarak kraterin zeminine gömülmüş eski bir delta çökeltisinin eseri olma ihtimalleri de var.

Paige, keşif aracının şimdiye kadar topladığı bulguların volkanik veya erimiş bir kaynağa işaret ettiğini belirtiyor. Ancak RIMFAX verilerine göre, Paige ve ekibi eğimli tabakaların nasıl oluştuğu üzerine henüz kesin bir şey söyleyemiyor.

Perseverance'ın 3 kilometrelik ilk dönüşünde araç, kesintisiz bir radar görüntüsü elde etti. Bu radar görüntüsü, Jezero'nun 15 metrelik derinlikte elektromanyetik özelliklerini ve ana kaya stratigrafisini ortaya koydu. Görüntü aynı zamanda 15 dereceye kadar eğimi olanlar da dâhil olmak üzere her yerde bulunan kaya tabakalarının varlığını da gözler önüne serdi. Bu eğimli alanlar içerisinde birçok yöne eğilen, oldukça yansıtıcı kaya katmanlarının bulunması ise kafa karıştırıcı ve durumu daha gizemli bir hale getiriyor. Paige şöyle açıklıyor:

RIMFAX bize Mars stratigrafisini gösteriyor. Bunun benzerini, dağ yamaçlarında birbiri üstüne yığılmış kaya tabakalarında görebilirsiniz. Perseverance Mars'a inmeden önce krater zeminindeki maddelerin yapısı ve kaynağı üzerine çok fazla hipotez vardı. Elimizdeki olasılıkların aralığını daraltabildik. Yine de şu ana kadar elde ettiğimiz veriler bize, krater zeminin tarihinin beklediğimizden daha karmaşık olabileceğini gösteriyor.

RIMFAX’ın elde ettiği verilerin, Perseverance tarafından toplanan ve Dünya'ya götürülecek olan kayalar hakkında değerli ve işe yarar bir bağlam sunacağı düşünülüyor. Paige son olarak şunları söylüyor:

RIMFAX bize analiz edeceğimiz numunelerin geçmişleri hakkında bilgi veriyor. Keşif aracının veri üretmesi ve bizim bunları öğrenmeye başlamamız heyecan verici ancak daha gidecek çok yolumuz var. Krater zeminine inebildik ama şimdi de asıl deltaya çıkmaya çalışıyoruz. Zaten görevin esas amacı da bu. Tüm bunlar, yakında Mars hakkında öğreneceklerimizin sadece başlangıcı.