Otbiçen (Opiliones)

Tanım ve Genel Bilgiler

İlk bakışta örümcek gibi görülseler de örümcek değillerdir! Bir çift gözleri vardır. Sıklıkla örümcekler ile karıştırılırlar. Ancak örümcek değil, örümceğimsiler (Arachnida) sınıfından bir eklembacaklıdır. Zehir bezleri yoktur ve ağ üretemezler. Örümcekler gibi vücutları 2 tagmadan oluşur ancak Opiliones üyelerinde örümceğimsilerde olduğu gibi iki tagma birleşirken daralmaz ve tek bir tagma varmış gibi gözüken oval bir hal alır. Yani kabaca yuvarlakmış gibi görünen tek bir vücut bölümünden bacaklar çıkarmış gibi gözükür. Örümceklerde ise sefalotoraks (baş-göğüs) ve abdomen (karın) olmak üzere iki vücut bölümü arasında bir daralma vardır. Bu sayede iki vücut bölümü daha belirgindir. Vücut uzunlukları genellikle 1-10 mm arasında değişir.

Örümcekler ile sık sık karıştırılsalar da muhtelemen Pseudoscorpionida (Yalancı Akrepler), Solifugae (Deve Örümcekleri) ve Scorpiones (Akrepler) takımlarıyla daha yakın akrabadırlar. Deve Örümcekleri de isim benzerliği taşır, aslında sarıkız veya böğü ismiyle bilinen örümceğimsiler birer "örümcek" değildir. Özellikle Pholcidae ailesindeki örümcekler ile sık karıştırılırlar. Örneğin Holocnemus pluchei türü Pholcidae üyesi örümcek ile karşılaştırmasını altta görebilirsiniz.

Asrın Akıncıoğlu & Pedram Türkoğlu

Örümcekler ve Otbiçenler Farkları

• Örümceklerin 6-8 gözü varken, otbiçenlerin 2 gözü vardır.
• Örümcekler ağ salgılayabilirken, otbiçenler salgılayamaz.
• Örümceklerin zehir bezi varken, otbiçenlerin yoktur.

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

6500'den fazla türe sahip büyük bir takımdır. Örümceğimsiler (Arachnida) sınıfından bir eklembacaklı takımıdır.

Vücutlarının yapısı ve yaşadıkları habitatlardan dolayı bilinen fosil kayıtlarının çoğu kehribar içinde bulunmuştur. En eski fosil kaydı 410 milyon yıl öncesine aittir.

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Antarktika hariç bütün kıtalarda görülmektedirler. Nemli ve gölgeli habitatlarda bulunurlar. Kaya altları, nemli orman yüzeyleri, mağaralar, odun parçaları gibi çeşitli yerlerde görülebilir.

Davranış ve Etoloji

Örümcekler gibi ağ öremezler. Gözleri pek iyi görmediğinden avlarını pusuya düşürerek avlarlar ve ikinci bacak çiftlerini avlarından ve avcılarından gelen titreşimleri algılamak için duyu organı amacıyla kullanırlar. Hepsi olmasa da çoğu tür noktürnaldir (gececil). Gün içinde gölge yerlerde dinlenirler.

Genelde yalnız başlarına olsalar da bazı türlerde onlarca birey aynı yerde toplanabilir. Bu toplanma davranışı avcılardan koruyabilir ve çiftleşme başarısını artırabilir.

Asrın Akıncıoğlu

Üreme Davranışı

Çoğu tür üremek için çiftleşir ancak bazı türler partenojeniktir. Dişiler yumurtaları ağaç kabuğu, toprak içi gibi yerlere bırakır.

Savunma Davranışları

Opiliones üyelerinin avcıları arasında bazı memeliler, amfibiler, araknidler gibi çeşitli canlılar bulunmaktadır. Bu avcılara karşı kullandıkları çeşitli savunma mekanizmaları vardır.

Kamuflaj

Genellikle koyu renklere sahiptirler. Bu renkler kurumuş yapraklar veya taşlar gibi şeylerin üzerinde kamufle olmalarını ve avcıları tarafından fark edilmemesini sağlar.

Aposematizm (Uyarıcı Renklenme)

Bazı türler vücutlarının üzerinde parlak ve renkli desenlere sahiptirler.

Pedram Türkoğlu

Thanatosis (Ölü taklidi)

Bir avcı tarafından fark edildiği ve tehlike yaratan bir durumda Opiliones türleri ölü taklidi yapar. Bu davranış örümcekler gibi çoğu araknid tarafından av olmaktan kurtulmak amacıyla serrgilenmektedir.

Titreme

Pholcidae familyasından örümceklerde de görülen bir savunma mekanizmasıdır. Bu mekanizmada canlı kendini sallayıp titreterek bulanık bir görüntü oluşturmaktadır. Böylece avcı tarafından yerinin belirlenmesi zorlaşır.

Ototomi

Ototomi, avcıyla karşılaşıldığında avcıdan kurtulmak amacıyla uzuv bırakma davranışıdır. Opiliones üyeleri bacaklarını bırakarak zaman kazanırlar. Bu bacaklar ototomi sonrası bir süre daha hareket etmeye devam ederler. Ancak Opiliones üyelerinde kaybedilen uzuv rejenere edilemez. Bu da canlının hız, avlanma, avı tespit etme gibi becerilerini olumsuz etkiler.

Kimyasal

Opiliones üyelerinde ozopore adı verilen salgı bezlerinden avcılara karşı kullanmak için kötü kokan bir kimyasal salgılanır. Bu salgının kurt örümcekleri (Lycosidae) gibi aktif avcılarda başarılı olduğu görülmüştür.

Diyet ve Metabolizma

Çoğu tür hepçildir. Küçük böcekler, akarlar, örümcekler, salyangozlar gibi canlılar, başka canlıların parçaları ve bitkisel maddeler ile beslenirler.

Etimoloji

Opiliones, Latince çoban anlamına gelen "Opilio" kelimesinden türetilmiştir. Türkçe olarak bütün türler için Otbiçen ismi verilmiştir. İngilizce harvestmen veya daddy longlegs adlarıyla bilinirler.