Macaristan'da Tunç Çağı Mezarlığı MÖ 1500'de Köklü Yaşam Değişikliklerini Ortaya Çıkardı!

- Basın Bildirisi
- Arkeoloji (Arkeolojik Antropoloji)
- Prehistorya
Macaristan'daki Tiszafüred-Majoroshalom'da bulunan Tunç Çağı mezarlığı, Orta Avrupa tarihinin önemli bir dönemine ışık tutuyor. Scientific Reports dergisinde yayınlanan bir araştırma, yaklaşık MÖ 1500 yıllarında insanların hayatında köklü değişiklikler yaşandığını ortaya koyuyor.
Eötvös Loránd Üniversitesi Antropoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Tamás Hajdu ve Bologna Üniversitesi’nden Dr. Claudio Cavazzuti liderliğindeki uluslararası bir araştırma ekibi MÖ 1500 civarında insanların yeme alışkanlıklarının ve yaşam tarzlarının değiştiğini, hatta sosyal sistemin bile yeniden düzenlendiğini ortaya çıkardı.
Çok yönlü bu araştırma, hem Orta Tunç Çağı'nda (Füzesabony kültürü) hem de Geç Tunç Çağı'nda (Tümülüs kültürü) kullanılmış olan Tiszafüred-Majoroshalom Tunç Çağı mezarlığından elde edilen bulgulara dayanıyor. Bu sayede araştırmacılar, çağ değişmeden önceki ve sonraki geçim stratejilerini karşılaştırma fırsatı buldu.
Uzmanlar, Tümülüs kültürünün yayılmasının yeni grupların bölgeye gelmesiyle mi gerçekleştiğini, yoksa yerli halkın yaşamına devam edip yalnızca maddi kültürün mü değiştiğini anlamaya çalıştı. Buna ek olarak ekip, MÖ 1500 civarında arkeolojik olarak gözlemlenen yerleşim yeri değişikliklerinin bir yaşam tarzı değişikliğine işaret edip etmediğini, yani insanların yerleşik tarım yerine ağırlıklı olarak hayvancılık ve sık göç içeren bir yaşam tarzını benimseyip benimsemediğini de inceledi.
Araştırmanın sonuçları, Tiszafüred-Majoroshalom Tunç Çağı mezarlığında önemli değişimleri ortaya koyuyor. Azot kararlı izotop çalışmaları, Orta Tunç Çağı'nda insanların beslenme alışkanlıklarının oldukça çeşitli olduğunu gösteriyor. Toplum içindeki bu farklılıklar, özellikle hayvansal proteinlere erişim açısından beslenmede açıkça görülüyordu. Geç Tunç Çağı'na gelindiğinde ise bu farklılık azaldı, beslenme tekdüzeleşti ancak genel olarak daha yetersiz hale geldi.
Karbon izotop analizleri, hızlı yetişen ve yüksek enerji içeriğine sahip bir bitki olan darının, Geç Tunç Çağı'nın başında tüketilmeye başlandığını gösteriyor. Tiszafüred mezarlığından elde edilen veriler, Avrupa'daki bilinen en erken darı tüketimini işaret ediyor.
Stronsiyum izotop araştırmaları, Orta ve Geç Tunç Çağı'nda Tiszafüred'deki nüfusların farklı hareketlilik kalıplarına sahip olduğunu gösterdi. Geç Tunç Çağı'nda ise daha az sayıda göçmen tespit edildi ve bu kişiler öncekine kıyasla farklı göç kaynaklarından geliyordu.
Orta Tunç Çağı'nda Tiszafüred'de yaşayan halk arasında yerlilerin yanı sıra çok sayıda göçmen gözlemlenirken, bu kişilerin büyük olasılıkla Yukarı Tisza bölgesi ve Karpatların kuzey kesiminden geldiği düşünülmektedir. Geç Tunç Çağı'nda ise yerleşimciler Transdanubia ve Güney Karpatlar gibi daha farklı coğrafi bölgelerden gelmiş olabilir.
Yapılan radyokarbon testleri, göçlerin MÖ 1500'ler gibi erken bir tarihte başladığını gösteriyor. Bu durum, Tümülüs kültürünün ortaya çıktığı sıralarda daha batıdaki toplulukların Büyük Macar Ovası'na ulaştığı bilgisini de doğruluyor.
Sosyal yapı da farklılaştı. Geç Tunç Çağı'nın başlarında insanlar, uzun zamandır kullandıkları höyük yerleşimlerini terk ederek daha dağınık ve merkezi olmayan bir düzende yaşamaya başladı. Bu durum, beslenme alışkanlıklarına da yansıyan daha esnek ve daha az katı kurallara sahip bir toplum yapısı ortaya çıkardı.
Diş taşlarındaki mikro kalıntılar ve daha önce bahsi geçen izotop analizleri, bu dönemdeki insanların eskiye göre çok daha az hayvansal protein tükettiğini gösteriyor. Bu bulgu, Tümülüs kültürü insanlarının asıl uğraşının hayvancılık olduğu yönündeki eski düşünceyle pek uyuşmuyor gibi görünüyor.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 50₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Bu çalışma, Tümülüs kültürü insanlarının büyük ölçüde pastoralist (göçebe hayvancı) olduğu yönündeki önceki görüşü kesin olarak çürütüyor. Araştırma sonuçları, Tumulus kültürünün ortaya çıkışıyla bağlantılı değişimlerin, insanların yaşam tarzlarında, gömü geleneklerinde ve yerleşimlerinde görülen farklılıkları içerdiğini ortaya koyuyor. Bu farklılıklar, sadece geleneksel arkeolojik ve antropolojik çalışmalar modern biyoarkeolojik analizlerle birleştirildiğinde tam olarak anlaşılabilir.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 08/07/2025 02:43:52 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/20883
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.