Karatavuk (Turdus merula)

Gözlem Bilgileri

Karabük/Safranbolu'da yüksek ağaçların bulunduğu bir parkta karşımıza çıkan yetişkin bir erkek karatavuk (Turdus merula).

Tanım ve Genel Bilgiler

Uzun kuyrukları bulunan çevik ve hızlı kuşlardır. Ağırlıkları 80 ile 120 gram arasında değişir. Kanat açıklıkları 25 cm olan parlak sarı/turuncu gagalı, siyah kuşlardır. Yazın sonlarına doğru kış postunda gagaları kararmaya başlar. Dişiler ve yavrular (juv.) ise koyu kahverengi olup toraks (göğüs) koyu çizgili beneklere sahiptir. Yavruların benekleri, dişilere göre daha solgundur. Erkekler ise tamamen siyahtır. Sarı gaga ile beraber sarı göz halkasına sahiptirler. İçinde bulunmayı sevdikleri çalıların arasında rahatça göze çarparlar. Fakat genelde çalıların arasında gizlendikleri için renkleri evrimsel bir dezavantaj yaşatmamış belli ki.

Meltem Çetin Sever

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Bu kuşlar, Carl Linnaeus'un taksonomiye kazandırdığı yüzlerce türden birisidir. Kendisi, 18. yüzyılda yayımladığı Systema Naturae isimli meşhur eserinde anlatıyor. Amerika'da yaşayan Icteridae ailesindeki Yeni Dünya karatavukları ile filogenetik olarak yakın akraba değillerdir. Eski Dünya'da yayılımı gösteren karatavukgiller (Turdidae) ailesine mensupturlar. Zoocoğrafyaları çok geniş olduğu için, yani oldukça geniş bir alana yayıldıkları için alt tür sayısı da fazla.

Meltem Çetin Sever

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Kuzey Afrika'nın ve Avrasya'nın neredeyse her yerine yayılmış olan karatavuklar, özellikle sık çalılıkların bulunduğu ağaçlık alanları tercih ederler. Ilıman iklimleri sevdikleri gibi Kanarya Adaları, Yeni Zelanda ve Avustralya'da da görülürler. Çalıların arasında fark edilmeden saklanmayı severler. Arada çalıların arasından çıkıp, bir dalın tepesine konarlar ve etrafı kolaçan ederler. Normalde sessiz olan bu kuşlar, tehlike anında kesik kesik öterler.

Davranış ve Etoloji

Bülbül gibi melodik sesleri bulunur. Fakat "pli, pli, pli" benzeri bir alarm sesi çıkarabilirler. Bazen kızılgerdan (Erithacus rubecula) ve öter ardıç (Turdus philomelos) seslerini de taklit edebilirler. Ayrıca bölgelerini savunmak adına oldukça agresifleşebilirler. Bu davranışın başrol oyuncusu da gagalarının aposematik (uyarıcı renklenme) görünümüdür.

Pedram Türkoğlu

Guguk kuşununun (Cuculus canorus) kuluçka parazitliğini denediği kuşlar arasındadırlar. Fakat guguk kuşunun bazı yumurtalarını fark edebilir ve reddedebilirler. Yapılan bazı araştırmalarda guguk kuşunun (Cuculus canorus) olmadığı Yeni Zelanda bölgesindeki karatavukların (Turdus merula), guguk kuşu yumurtalarını fark etme davranışının köreldiği; ancak buna rağmen non-mimetik yumurtaları fark edebildikleri anlaşılmış.

Diyet ve Metabolizma

Hepçil (omnivor) beslenirler. Çeşitli bitki tohumları ve meyvelerin yanı sıra, eklembacaklıları, solucanları ve salyangoz gibi bazı yumuşakçaları da yiyebilirler. Yerleşim bölgelerine yakın olan karatavukların en büyük avcıları kediler (Felis domesticus) olsa da, atmaca (Accipiter nisus) gibi yırtıcı kuşların avları olabilirler.

Pedram Türkoğlu

İnsanlarla Etkileşim ve Kültürel Referanslar

İsveç'in ulusal kuşudur. İlginçtir ki diğer siyah renkli hayvanların aksine kötü şans getirdiğine inanılmaz. Klasik Yunan kültüründe karatavuğun nar yediğinde öleceğine inanılır.

Etimoloji

Latince Turdus, İngilizce "thrush" anlamına gelen ardıç kuşlar gibi ötücüleri tanımlamak için kullanılır. Diğer yandan merula ise İngilizce "blackbird" anlamındaki "karakuş" demektir.

İngilizce'de "common" pek doğru olmayan bir şekilde bazı kaynaklarda "bayağı" veya "adi" şeklinde çevrilmiştir. Bu terimi "yaygın" diye kullanmakta fayda vardır. Ayrıca zoolojide "yaygın" ifadesi kullanılmadan dile getirilen bütün ifadelerden "yaygın" türü anlaşılmalıdır. Örneğin yaygın karatavuk ile sadece "karatavuk" aynı türdür. Başka bir örnek ise yaygın saksağan veya saksağan olarak verilebilir. İkisi de Pica pica kuşunu tanımlamaktadır.