İnsanlara Yakın Yaşamak, Ayıların Genlerini ve Davranışlarını Etkiliyor Olabilir!

Oxford University Press tarafından Molecular Biology and Evolution dergisinde yer alan yeni bir makaleye göre İtalya'da çok sayıda köyün bulunduğu bölgelerde yaşayan ayılar evrim geçirerek daha küçük ve daha az saldırgan hale geldi.

İnsanoğlu, içinde yaşadığı çevreyi uzun zamandır kendi ihtiyaçlarına göre şekillendirirken ekosistemleri ve biyolojik çeşitliliği de kökten değiştiriyor. İnsan faaliyetlerinin yaban hayatı üzerindeki sarsıcı etkileri arasında yer alan yaşam alanı kaybı ve kaynakların aşırı kullanımı, popülasyonların azalmasına ya da seçilim baskılarının yön değiştirmesine neden olarak türlerin evrimsel rotasını doğrudan etkilemektedir.

Orta İtalya'ya özgü küçük ve izole bir popülasyon olan Apenin boz ayısı (Lat: "ursus arctos marsicanus"), yerel halkla iç içe geçmiş köklü bir geçmişe sahiptir. Yapılan araştırmalar, bu ayı türünün diğer Avrupalı boz ayılarından yaklaşık 2000 ila 3000 yıl önce ayrıldığını ve Roma dönemlerinden bu yana dünyadan tamamen kopuk bir yaşam sürdüğünü ortaya koyuyor. Çalışmanın baş yazarı Andrea Benazzo, bu türün sayısındaki azalmayı ve yalnızlaşmasını şu sözlerle açıklıyor:

Bu durumun temel sebebi, muhtemelen Orta İtalya'da artan nüfüs yoğunluğu ve tarımın yaygınlaşmasıyla birlikte ormanlık alanların hızla yok edilmesidir.

Günümüzde Apenin boz ayıları, diğer boz ayı popülasyonlarıyla kıyaslandığında belirgin fiziksel farklılıklar sergiliyor. Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya'daki türdeşlerine nazaran daha küçük bir gövde yapısına, kendine has kafa ve yüz hatlarına sahip olan bu ayılar; aynı zamanda onlardan çok daha uysal bir mizaç sergilemeleriyle tanınırlar.

Araştırmacılar burada, izole ve nesli tehlike altında olan ayı popülasyonunda insan faaliyetlerinin yol açtığı yeni evrimsel değişimlere odaklanmışlardır. Apenin boz ayısı için yüksek kaliteli kromozom düzeyine bir referans genom oluşturdular ve bir grup ayıdan alınan örneğin tüm genomlarını yeniden sıraladılar. Bu genomlar hem Slokovakya'da bulunan daha geniş bir Avrupa popülasyonunun genomlarıyla hem de daha önceden yayınlanan Amerika boz ayıları genomlarıyla karşılaştırıldı.

Araştırmacılar, genomik çeşitliliği karakterize ettiler ve adaptasyon sinyallerini bu popülasyona özgü olduğunu tespit ettiler. Beklendiği üzere, Apenin boz ayıları diğer boz ayılara kıyasla daha kısıtlı genomik çeşitlilik ve yüksek oranda aynı soydan çiftleşme sergiliyor. Bu çalışmanın bir başka yazarı şöyle diyor:

Bununla birlikte daha da ilginci, Apenin boz ayılarının azalmış saldırganlıkla ilişkili genlerde seçilim izlerine sahip olduklarını gösterdik.

Bulgular, muhtemelen daha saldırgan ayıların insan eliyle ortadan kaldırılmasıyla tetiklenen davranışla ilgili genetik varyantlar üzerindeki seçilimin, çok daha az saldırgan bir ayı popülasyonunun ortaya çıkmasına yol açtığını göstermektedir. Bu, insanların doğal alanlara müdahalesinin demografik düşüşe ve genomik erozyona yol açarak yok olma riskini artırdığını ancak istemeden de olsa insanlar ve ayılar arasındaki daha az çatışmacı bir ilişkinin evrimini teşvik ettiğini göstermektedir.

Çalışmaya katılan bir diğer araştırmacı Giorgio Bertorelle, “Bulgularımızın genel sonuçları açık,” diyerek şu sonuca vardı:

İnsan-vahşi yaşam etkileşimleri genellikle bir türün hayatta kalması için tehlikelidir ancak aynı zamanda çatışmayı azaltan özelliklerin evrimini de destekleyebilir. Bu, insan faaliyetlerinden ağır ve olumsuz şekilde etkilenmiş popülasyonların bile, örneğin yeniden stoklama yoluyla seyreltilmemesi gereken genetik varyantlar barındırabileceği anlamına gelir.