İnsanlar ("Homo" Cinsi), Dişleri Küçüldükçe Beyinleri Büyüyen Tek Primat Cinsi!
Bu haber 11 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.
Granada Üniversitesi’nden olan Endülüslü araştırmacılar, insan soyunun bir üyesi olan Homo cinsine ait ilginç bir özellik keşfetti: Homo cinsi, 2.5 milyon yıllık tarihi boyunca, dişlerinin boyutu küçülürken beyninin hacmi artan tek primat olma özelliği taşıyor.
Bilim insanlarının aynı zamanda ‘evrimsel çelişki’ olarak adlandırdığı bu fenomen, Homo cinsinin beslenme alışkanlığının nasıl evrimleştiğini gösteriyor olabilir. Sindirim ağızda başlayan bir süreçtir, bu yüzden dişlerin besinleri küçük parçalara ayırabilmesi önemlidir. Yani normal senaryoya göre beynin hacmi büyüyorsa, buna bağlı olarak vücut metabolizmasının ihtiyaçları artıyorsa, dişlerin de büyüyüp, daha fazla besin parçalayacak kapasiteye ulaşması gerekiyordu.
Fakat BioMed Research International dergisinde yeni yayınlanan bir makaleye göre durum Homo cinsi için farklı. Çalışmanın başyazarı olan Granada Üniversitesi’nde Tarih Öncesi ve Arkeoloji Bölümü’nden araştırmacı Juan Manuel Jimenez Arenas konuya şu sözlerle dikkat çekiyor:
Önemli değişimler, bu eğilimi sürdürmek için gerçekleşmiş olmalı.
Daha fazla miktarda hayvansal gıdanın, beslenme rutinine dâhil olması bu fenomenin oluşmasına katkı sağlamış olabilir. Hayvansal proteinlerin, yağların ve önemli bileşiklerin tüketiminin artmasına bağlı olarak, Homo’nun beslenme alışkanlığındaki kalite artışı, doğru çalışan bir beynin sürekliliği için önemliydi. Benzer bir not; daha büyük bir beyin sosyal ve kültürel gelişimi sağlar. Bu gelişim de o zaman için önemli teknolojik yenilikleri beraberinde getirmiş oldu.
Araştırmacılar, bu teorinin kanıtlanması için, Homo fosillerinin temsilcileri arasında yapılan incelemede, primatlarda yaygın bir şekilde bulunan kafatasında bir bölge olan Endokranium’un hacmiyle, köpek dişlerinin büyüklüğü arasındaki arasında ilişkiyi araştırdılar. Araştırmacılar, çıkan sonuçları şöyle açıklıyorlar:
Araştırmaya başlamadan önce, insan evrimi boyunca, diş büyüklüğünün azaldığı ve beynin hacminin arttığı çok iyi bir şekilde biliniyordu. Biz 2.5 milyon yıl boyunca, Homo cinsinin de içinde bulunduğu ilk atalarımızın, evrimsel aşamalarda ilk belirdiği zamanlardan itibaren birbirine bağlı ama zıt iki evrimsel eğilim saptadık.
Çalışmanın yazarları, bu değişimin, 2.4 milyon yıl önce boyutu küçülen, kafatasının her iki yanında uzanan bir kas grubu olan “musculus temporalis”ı ilgilendiren MYH16 geninin aktivitesinin durmasıyla da ilişkilendiriyorlar. Bu olay, beynin gelişmesinin önünden önemli bir engeli ortadan kaldırmış olabilir.
Araştırmacılar, aynı zamanda, insan beyninin gelişiminde önemli rol oynayan beynin neo-korteks bölümünün evrimleşmesi sürecine yardımcı olan, SRGAP2 geninin aktivitesinin durmasının bu olayla ilişkisini de analiz ettiler.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
6
-
3
-
2
-
2
-
1
-
1
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
- Çeviri Kaynağı: Phys.org | Arşiv Bağlantısı
- J. J. Jimenez-Arenas. (2014). On The Relationships Of Postcanine Tooth Size With Dietary Quality And Brain Volume In Primates: Implications For Hominin Evolution. BioMed Research International. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 11/05/2025 06:04:26 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/2171
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
This work is an exact translation of the article originally published in Phys.org. Evrim Ağacı is a popular science organization which seeks to increase scientific awareness and knowledge in Turkey, and this translation is a part of those efforts. If you are the author/owner of this article and if you choose it to be taken down, please contact us and we will immediately remove your content. Thank you for your cooperation and understanding.
