İnce kertenkele (Ablepharus kitaibelii)

Gözlem Bilgileri

Akşam üstü güneş batarken Manisa'nın Muradiye mahallesinde gözlemlenen bu ince kertenkele (Ablepharus kitaibelii), gün boyu güneş tarafından ısıtılan kaldırım taşlarının üzerinde güneşten olabildiği kadar faydalanmaya çalışıyordu.

Tanım ve Genel Bilgiler

Bir ince kertenkele gördüğünüzde, diğer kertenkelelerde görmeye alışkın olduğumuz vücut özelliklerine sahip olmadığını hemen fark edebilirsiniz. Hatta ilk bakışta onu küçük bir yılan bile zannedebilirsiniz. Bu nispeten tuhaf görünüşlü canlı insanlar için tamamen zararsızdır. İnce kertenkeleler 15 cm'e kadar büyüyebilirler. Küçük bacakları nedeni ile tam bir yürüme hareketi yapamazlar. Hareket etme davranışları sürünme ile yürüme karışımı biçimindedir. Bu hareket şeklinin düz zeminde diğer kertenkele türlerine nazaran daha yavaş kıldığını söyleyebiliriz. Vücutları düz ve aynı tipte pullarla kaplıdır. Bu pulların rengi üst taraflarında bakır alt taraflarında ise mavimsi siyahtır. Vücudun yanlarından, gözlerinden başlayıp gövde boyunca devam eden 2 adet siyah şerit uzanır. Narin yapılı ince kertenkeleler gözlerini koruyan bir çift saydam tabakaya sahiptir.

Yiğit As

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Yukarıda bahsettiğimiz sürünme ve yürüme karışımı hareket tarzından yola çıkarak, ince kertenkelelerin küçük bacaklar ve uzun bir gövdeye sahip olmanın avantaj sağladığı bir seçilim baskısına tabi olduğu söylenebilir. Bu hareket tarzının sağladığı kıvraklıkla kısa otlar ve çalılar içerisinde kafa karıştırıcı hareketleri ile hızlı bir şekilde gözden kaybolabilirler. Otlar arasında hızlı ve kafa karıştırıcı bir şekilde ortadan kaybolmanın sağladığı avantaj, düz bir zeminde koşmanın sağladığı avantaja üstün gelmiştir. Bu durum güzel bir evrim ekonomisi örneği olarak gösterilebilir.

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Türkiye'de haritanın batı ve güney kesimlerinde özellikle Trakya bölgesinde yoğun bir dağılışa sahiplerdir. Dünya'daki ince kertenkele nüfusu ise Romanya, Bulgaristan, Macaristan, Arnavutluk, Slovakya, Kafkasya, Suriye ve İsrail'de yoğunluk gösterir. Deniz seviyesinin 2000 m üzerine kadar, çalılık, ağaçlık, makilik ve yapraklı zeminlerde yaşayabilirler.

Yiğit As

Popülasyon ve Koruma Statüsü

IUCN Kırmızı Listesine göre Asgari Endişe, yani Least Concern (LC) bir popülasyona sahiplerdir.

Davranış ve Etoloji

Dişilerin tek seferde 2-5 adet yumurta bıraktığı bilinmektedir.

Diyet ve Metabolizma

Küçük eklembacaklılar ve yumuşakçalar ile beslenirler.

Yiğit As

Etimoloji

Halk arasındaki ince kertenkele adını ince/uzun görünüşü nedeniyle almıştır. Taksonomik tür adı olan kitaibelii ise Macar botanikçi Paul Kitaibel'den gelmektedir. İngilizce European copper skink ve snake-eyed skink olarak bilinir.